Tarihin en korkunç şirketi: East India Company

🔴 East India Company, tarihi boyunca pek çok dikkat çekici özelliğe sahip olan bir kuruluştur. Hollanda'dan Fransa'ya kadar birçok sömürgeci devletin Doğu ticaretinden pay almak için kurulan farklı versiyonları bulunuyordu, ancak İngiltere kökenli olanı en fazla faaliyet gösteren ve sömürgecilikte öne çıkan olanıydı. 🔴 Bu şirketin tarihi, İngiliz sömürgeciliğinin temelini oluşturan bir korku öyküsü gibidir adeta. Emperyalizmin ne kadar ileri gidebileceğini, bu şirketin eylemlerinde, liderlerinin hırslarında ve düşüncelerinde açıkça görebilir. İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NIN BİTTİĞİNE İNANMADIĞI İÇİN 30 YIL DAHA SAVAŞMAYA DEVAM EDEN JAPON ASKERİ 🔴 31 Aralık 1600'da John Watts tarafından kurulan şirket, British East India Company olarak bilinir. Birçok Avrupa ülkesinin benzer şekilde, özellikle doğu Hindistan'da aynı isimli şirketleri olsa da, en etkili ve en korkutucu olanı bu şirketti. 🔴 East India Company, zamanla, bugünkü bilinen şirketlerle karşılaştırılamayacak kadar büyüdü ve zamanla kendisini bağlı olduğu devletten bile üst bir konuma getirdi. 🔴 İngiltere, 17. yüzyılda ticaretin merkezinin Osmanlı kontrolündeki Akdeniz'den Atlantik ve Hint Okyanusları'na kaymasıyla güç kazanmaya başladı. I. Elizabeth güçlü ve otoriter bir hükümdardı ve ülkeyi doğrudan yönetiyordu. Bu dönemde İngiltere, sömürgecilik hareketlerini başlatarak genişlemeye başladı. 🔴 Ümit Burnu'nun keşfi öncesinde Portekiz ve İspanyol tüccarlar, Hindistan ticaretini kontrol ediyordu. Bu ticaret tekeline son vermek isteyen Elizabeth, Hindistan'daki Babür İmparatorluğu'nun hükümdarı Ekber'e bir mektup yazarak İngiltere-Hindistan ticaretine yol açma niyetini belirtti. Bu mektup, East India Company'nin ilk üyeleri olarak kabul edilen tüccarları yola çıkardı. TİTANİK'TE ÖLMEDİĞİ İÇİN JAPONLARIN NEFRET ETTİĞİ ADAM: MASABUMİ HOSONO 🔴 Doğu ticaretindeki Hollanda-Portekiz-İspana tekelini kırmak amacıyla İngilizler 'Anglo-Spanish War' (1585-1604) adlı İngiltere-İspanya savaşını başlattılar. Her iki taraf da kesin bir galibiyet elde edemese de ancak bu savaşın neticesinde İngiliz gemileri için artık Doğu ticaret yolunun açıldığı söylenebilir. 🔴 Şartlar olgunlaştığında, İngiltere'deki bir grup tüccar 1600 yılında, Doğu ticaretinden pay almak isteyen hükümeti ikna etti ve o dönem için önemli bir miktar olan 30,000 sterlinlik bir hibe aldılar. Böylece East India Company şirketi, 'Doğu Hindistan ile Ticaret Yapma Yetkisi Olan Londra Tüccar Şirketi ve Valisi' unvanını da alan ilk şirket oldu. 🔴 Avrupalı devletlerin Hindistan'a odaklanmasının nedeni başta baharat ve diğer ham maddelere olan ihtiyaçları ve tarım alanlarının zenginliğiydi. Bu dönemde Hindistan'da Babür İmparatorluğu güçlü bir konumdaydı. 🔴 Bu dönemde (1662), Portekiz prensesi Catherine, İngiliz kralı II. Charles ile evlenerek neredeyse tüm Portekiz üslerinin East India Company'nin kontrolüne geçmesine yol açtı. Bu müttefiklikle, Hindistan'da en büyük rakip artık Hollandalılar oldu ve bu durum çatışmaya dönüştü. Çıkarları çatışan bu iki devlet arasında yüz yıldan fazla süren Hollanda-İngiltere savaşları başladı. Bu savaşların sonunda İngilizler, Hint ticaretinin kontrolünü ele geçirdiler. SURİYE'NİN KALBİNDE BİR MOSSAD AJANI: ELİ COHEN'İN CASUSLUK HİKAYESİ 🔴 18. yüzyıla gelindiğinde şirket, Hindistan merkezli yapılan bütün Doğu ticaret ağını eline geçirdi ve gün geçtikçe siyasi nüfuzunu artırdı. Yaptıkları karlı ticaretlerin karşılığında İngiltere'deki sahiplerini zenginleştirerek onları önemli bir konuma getirdi. 🔴 İngiliz Parlamentosu'nda da önemli bir güç olan şirket sahipleri, kendi çıkarları uğruna çeşitli yasaların çıkartılması için krala baskı yapabilecek kadar güçlendiler. Şirket çıkarlarının aynı zamanda İngiltere'nin de çıkarları olduğu görüşünü krala kabul ettirdiler. 🔴 İngiltere'nin sömürgecilik anlayışı, diğer sömürgeci devletlerden belirgin bir şekilde farklıydı. Portekiz, İspanya ve Fransa gibi ülkeler, genellikle güçlü oldukları yerlere gidip kaynakları ele geçirmek ve ganimetleri almak üzerine kurulu bir sömürgecilik anlayışını benimsemişlerdi. 🔴 İngilizler, öncelikle yerel halkın güvenini kazanmaya, bazen hediyeler ve bazı tavizlerle onlara iyi bir yönetici olduklarını göstermeye odaklandılar. Hedefleri yağmalamak değil, kalıcı yerleşimler kurarak uzun vadede bütün zenginliklerden faydalanmaktı. Bu strateji, İngiltere'ye üzerinde güneş batmayan bir imparatorluk kurma imkanı tanıdı. KAZANIRKEN KAYBETMEK: PİRUS ZAFERLERİ NEDİR? 🔴 Şirket, Hindistan'da o kadar güçlenmişti ki büyük bir deniz ve kara ordusuna sahip olarak kanunlar koydu, toprakları ele geçirdi. Ticari ilişkilerde kullanmak için para bile bastırdılar. 🔴 Hindistan sahilleri boyunca 27 limanın kontrolü İngiliz şirketin elindeydi ve karada da çeşitli fabrikalar, atölyeler, depolar ve çok sayıda çeşitli iş yerleri açmışlardı. 🔴 Hindistan'da yönetim ve ticareti ele geçiren East India Company, elinde bulundurduğu ekonomik güçle dünyanın en önde gelen devletleri seviyesinde bir zenginliğe sahipti. Ancak yine de daha fazlasına gözünü diken şirket rotasını ipek ve porselenin merkezi olan Çin'e çevirmişti. 🔴 Çin, Qing Hanedanlığı liderliğinde güçlü bir dönemindeydi ve İngiliz şirketin niyetinin de farkında olması nedeniyle kendi limanlarında küresel ticarete izin vermiyordu. Bu durum, aslında açıkça East India Company'e bir başkaldırıydı. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNİN EKONOMİK STRATEJİSİ: MARSHALL PLANI NEDİR? 🔴 Şirket, Çin'in kendisine karşı takındığı tavra karşılık Hindistan'da ürettikleri afyonları liman kentlerinde el altından Çin'e sokarak Çin halkını afyonla uyuşturucu bağımlısı yapmayı hedefledi. Kısa sürede halk arasında hızla yayıldı. Halk afyonun zararlarını bilmediği için kısa sürede 70 milyon insan bundan etkilendi. Her gün binlerce insan afyon yüzünden ölmeye başladı. Durumun ciddiyetinin farkına varan Çin yönetimi, tüm ülkede derhal afyonu yasakladı. 🔴 Afyonun yasaklanması sonrasında Çin'e kaçak yoldan uyuşturucu sokan East India Company çalışanı İngiliz gemicileri öldürülmesi nedeniyle şirket Çin'e savaş açtı. Tarihe Afyon Savaşları olarak geçen bu olay neticesinde yaklaşık 20 milyon Çinli öldürüldü. Çin'in bu ağır mağlubiyeti sonrasında şirkete limanlar konusunda bazı imtiyazlar vermesine neden oldu. Ancak bu durum, şirketin beklentisinin aksine ekonomik anlamda hiç fayda sağlamadı çünkü Çin'de afyon yüzünden yaşanan ölümler sonrasında halka arasında yabancı düşmanlığı başladı ve bu durum şirketin ekonomik olarak zarar etmesine neden oldu. 🔴 Kendine ait ordusu olan ve başka ülkelerle savaş yapacak kadar güçlü olan, kendi parasını bastıran ve İngiltere parlamentosu yasa yapmaya kadar varan ciddi bir nüfuz elde eden bir şirketin varlığı İngiltere'yi rahatsız etmişti. Hindistan'da başlayan iç karışıklıkla güç kaybı yaşayan şirket Kraliçe Victorya'nın çıkardığı 'Government of India Act' yasasıyla şirketin tüm varlığı İngiltere'ye aktarılarak şirket tasfiye edildi. 🔴 1600'lerin başında kurularak bir devlet gücüne ulaşan ve 250 yıl süren kanlı sömürgecilik anlayışıyla Hindistan'ı sömüren tarihin bu eli kanlı şirketi, sömürgecilik tarihinde bir sembol olmuştur.