Seddülbahir Kalesi: Çanakkale Boğazı'nın gazi muhafızı

Seddülbahir Kalesi, 1656 senesinde Venediklilerin, Limni ve Bozcaada işgalinden sonra 1659'da savunma maksadıyla inşa edilmiş bir kaledir. Bu kale; Çanakkale şehrinin Rumeli kıyısında, Gelibolu Yarımadası'nın Ege Denizi'ne bakan tarafında konumlanmış. Burası tarih boyunca çeşitli devlet ve milletlere ev sahipliği yapmıştır. İngilizlerin Çanakkale hatıra mendilleri Çanakkale şehri ve boğazı, jeopolitik anlamda her zaman kıymetli bir bölge olmuştur. Çanakkale Boğazı, Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçtiğinde, Fatih Sultan Mehmed tarafından 1463'te, boğazın en dar yerinde karşılıklı olarak iki kale inşa ettirilmiştir. Bunlar; 'Kilidülbahir' günümüzdeki ismiyle Kilitbahir ve 'Kale-i Sultaniye' yine günümüz adıyla Çimen Kalesi'dir. Sultan Mehmed'in ardından, farklı zaman dilimlerinde Çanakkale Boğazı'ndaki kalelerin yetersiz kaldığı düşünülmüş. Bundan ötürü de boğazın olduğu yere, karşılıklı altı kale yapılmasına salık verilmiştir. 1657 - 1659 seneleri arasında, IV. Mehmed'in annesi Valide Sultan tarafından Kumkale ve Seddülbahir Kalesi yaptırılmış. Masraflarını Hatice Turhan Sultan'ın karşıladığı kale, Ahmet Paşa'nın kontrolünde inşa edilmiş, mimarı ise Mustafa Ağa olduğu tahmin ediliyor. Çanakkale'nin gizli kahramanı: Cevat Paşa Evliya Çelebi, kalenin mimarı için işlerin yürütülmesinden sorumlu Ankebud Ahmed Paşa'nın ismini vermektedir. Naima ise İstanbul'dan gönderilen saray mimarlarından bahsetmekte; ancak isim vermemektedir. Hatice Turhan Sultan'ın kaleleri inşa edilirken saraydaki baş mimarın Mustafa Ağa olduğu göz önünde bulundurularak mimarının Mustafa Ağa olduğu varsayımları hakimdir. Seddülbahir Kalesi, Çanakkale Muharebeleri esnasında 12 adet top ile savunmaya katılmıştır. 3 Kasım 1914 tarihinde müttefikler tarafından bombalanmış olup bu saldırı ile tarafımız ilk şehitlerini vermiştir. Şehitlerimiz ise kalenin kuzeydoğu duvarına bitişik kabristana defnedilmiştir. Sonraki süreçte ise Birleşik Filo, boğazın giriş tarafında savunmayı yok etmek adına 19 Şubat 1915 ve 25 Şubat 1915 tarihlerinde kaleyi tekrar hedef almıştır. Osmanlı'nın varoluş savaşı: Çanakkale Zaferi Bu saldırılar ile düşmanlar tarafından Seddülbahir Kalesi, etkisiz hale getirilmiştir. 26 Nisan 1915 tarihinde İngilizler tarafından; 27 Nisan 1915 tarihi itibariyle de Fransızlar tarafından ele geçirilmiştir. Kale, 8 ay süresince Fransız birliklerinin genel karargahı olarak kullanılmış. Seddülbahir Kalesi, Çanakkale Savaşı'nın kazanılmasından sonra özgürlüğüne kavuşmuştur. 18. yüzyılda da boğazdaki kale inşaları devam etmiştir. Daha sonra; Çamburnu, Mecidiye, Nara, Bigalı kaleleri bölgeye eklenmiştir. Gelibolu Kalesi'nin ise inşa tarihi net olarak bilinmese de Osmanlı döneminde pek çok onarımdan geçtiği bilinmekte. Seddülbahir Kalesi, Gelibolu Yarımadası'nın güney ucunda, Çanakkale Boğazı'nın sona erip Ege Denizi'nin başladığı bölümde, Ertuğrul ve Morto koyları arasında yer alır. Türk lehçelerinde 'şehit' kelimesi Seddülbahir Kalesi, kademeli bir plan ile birlikte asimetrik bir tarza sahiptir. Yapının dikdörtgen bir şekilde tasarlandığı gözlemlenir. Günümüzde kalenin içinde herhangi bir yapı bulunmuyor. Özet olarak bu tarihi yapı, I. Dünya Savaşı zamanında ciddi tahribata uğramış ve büyük ölçüde yıkılmıştır. 'Denizin Seddi' manasına gelen Seddülbahir, beş burçtan ve sur duvarlarından meydana gelmekte. Boğazın girişinde gemileri karşılayan, yaklaşık 22 bin metrekarelik alana konumlanmıştır. Kalenin içinde yer alan sonra müze; tarihi - kültürel sembollerinin korunmasını ve nesilden nesile anlatılmasını sağlamak için kurgulanmış. Kahraman Osmanlı ordusu Çanakkale Muharebeleri esnasında büyük hasar alan Seddülbahir Kalesi, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından 2015 yılında başlatılan restorasyon uygulama projesi kapsamında Cumhuriyetin 100. Yılı'nda, 18 Mart 2023 tarihinde tamamlanarak tarafından ziyarete açıldı. Kalede bulunan bir savaş topunun üzerinde, 'Allah bizimledir' yazmakta.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Seddülbahir Kalesi: Çanakkale Boğazı'nın gazi muhafızı