İstanbul'un devletli güzergahı: Divanyolu

DİVANYOLU'NUN TARİHİ 🔸 Tarihi, konumu ve yapıları ile her dönemin gözde şehirlerden olan İstanbul'un ana akslarından biri Divanyolu'dur. Ayasofya'dan başlayarak Beyazıt'a kadar uzanan bu güzergah, tarih boyunca şehrin önemli anayollarından olmuştur. 🔸 Bizans Dönemi'nde Mese Yolu olarak adlandırılan İmparator Caddesi'nin bir bölümünü oluşturur. Bu yol, Ayasofya'nın önünden başlayarak Laleli civarına iner, Edirnekapı ve Yedikule istikametine doğru meyillenir. Günümüze ulaşan Bizans yapılarının önemli bir kısmı da bu hat üzerindedir. İstanbul'un tarihi yapılarıyla ilgili rivayetler OSMANLI DÖNEMİ'NDE DİVANYOLU 🔸 Bizans'ın Mese yolu olarak adlandırdığı güzergah, 18. yüzyıldan itibaren Divanyolu şeklinde isimlendirilir. Nedeni, devlet işlerini görüşmek üzere Topkapı Sarayı'nda toplanan Divan-ı Hümayun üyelerinin bu caddeyi kullanarak Fatih, Süleymaniye, Şehzadebaşı, Soğanağa gibi semtlerdeki konaklarına gitmesidir. 🔸 1934 yılında İstanbul şehir rehberi tanzim edilirken Atik Ali Paşa Camisi önünden Beyazıt'a kadar olan kısım Yeniçeriler Caddesi olarak değiştirilir. Divan-ı Hümayun nedir? DİVANYOLU ULAŞIM HATTI 🔸 Şehrin ana arterlerinden biri olan caddeden ilk zamanlar araç olarak atlılar geçer. 1869 yılında başlatılan tramvay çalışmaları sonrası 'Eminönü - Bab-ı Ali - Soğukçeşme - Divanyolu - Beyazıt - Aksaray' hattı üzerinde atlı tramvay ile ulaşım sağlanır. 🔸 Teknolojini gelişmesi ile 1915 yılından itibaren elektrikli tramvay hizmeti aktif hale gelir. 1990'lara kadar da halk otobüsleri bu güzergahta seferlerini gerçekleştirir. 1992'den günümüze gelinen süreçte ise sadece hızlı tramvayın geçişine tahsis edilerek araç trafiğine kapatılır. Az bilinen tarihi İstanbul fotoğrafları DİVANYOLU YAPILARI 🔸 Asırlar boyunca önemini koruyan günümüz Divanyolu üzerinde anıt niteliği taşıyan birçok tarihi yapı bulunur. ↪ Divanyolu'nda bulunan tarihi yapılar: Bayezid Külliyesi, Mehmed Ağa Sebili, Hoca Piri Camisi, Kaliçeci Hasan Ağa Camisi, Mimar Hayrettin Camisi, Çemberlitaş, Çemberlitaş Hamamı, Basın Müzesi, Sultan II. Mahmut Türbesi ve Sebili, Sağlık Müzesi, Cevri Kalfa Sıbyan Mektebi , Alman Çeşmesi, Sultanahmet Külliyesi, Haseki Hürrem Sultan Hamamı, Milion Taşı, Yerebatan Sarnıcı, Ayasofya şeklinde sıralanabilir. 🔸 Ayrıca Divanyolu üzerinde Ayasofya'dan başlayarak Beyazıt-Çarşıkapı tarafına uzanan bölgede, kudretli sadrazamların gerçekleştirdiği imar faaliyetlerini görmek mümkündür. ↪ Sadrazamların bölgede inşa ettirdiği yapılar: Firuz Ağa Camii, Köprülü Mehmed Paşa Külliyesi, Atik Ali Paşa Külliyesi, Koca Sinan Paşa Külliyesi, Çorlulu Ali Paşa Külliyesi, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Medresesi'dir. FİRUZ AĞA CAMİİ 🔸 Ayasofya'dan Cağaloğlu'na doğru gidilen güzergahta, Atmeydanı'nın Divanyolu'yla kavuştuğu köşede yer alan Firuz Ağa Camii, Sultan II. Bayezid'in hazinedarbaşısı Firuz Ağa tarafından yaptırılır. 🔸 Tek kubbeli camiler içerisinde Osmanlı Dönemi Türk yapı sanatının en bilinen ve zarif yapıları arasında yer alır. 1490'da inşa edilen caminin karşısında bir mektebin olduğu yönünde rivayetler bulunur, ancak bugüne ulaşmamıştır. Osmanlı paşalarının İstanbul'da yaptırdığı camiler KÖPRÜLÜ MEHMED PAŞA KÜLLİYESİ 🔸 Divanyolu ile Peykhane Sokağı'nın köşesinde yer alan külliye, IV. Mehmed döneminin sadrazamlarından Köprülü Mehmed Paşa tarafından yaptırılır. Oğlu Fazıl Ahmed Paşa'nın eklediği ilaveler ile son şeklini alan külliye, dershane, mescit, medrese odaları, çeşme, türbe ve sebilden oluşur. 🔸 Yapının hem Divanyolu Caddesi üzerinden hem de medrese avlusundan olmak üzere iki girişi bulunur. Darülkurra olarak inşa edildiği düşünülen yapı, günümüzde mescit olarak kullanılır. Darülkurra nedir? ATİK ALİ PAŞA KÜLLİYESİ 🔸 Sedefçiler olarak da bilinen caminin banisi, II. Bayezid Devri'nin en önemli devlet adamlarından olan Atik Ali Paşa'dır. Divanyolu'nun merkezinde olan yapı, kaynaklara göre Roma İmparatoru Konstantin'in kendi adını taşıyan forumun orta noktasıdır. 🔸 Cami, medrese, kervansaray, imaret ve bunlara gelir getirecek dükkanların yer aldığı külliyenin on altı hücreli medresesinden bugüne on ikisi kalmıştır. Külliyenin imaret kısmı ise cami ile Çemberlitaş arasında uzanır. Kartpostallarla Yedikule Hisarı KOCA SİNAN PAŞA KÜLLİYESİ 🔸 Divanyolu Caddesi üzerinde Atik Ali Paşa Camii ile Çorlulu Ali Paşa Medresesi arasında uzanan Külliyenin banisi, 'Yemen Fatihi' ve 'Tunus Fatihi' gibi unvanlar ile anılan Sinan Paşa'dır. Mimarı Davud Ağa olan yapıda sebil, türbe ve medrese de bulunur. 🔸 En çok sadarete gelen vezirlerden biri olan Sinan Paşa, bu görevi tam beş kez ifa eder ve siyasi açıdan mahir bir isimdir. Son sadareti sırasında vefat eden Paşa, sağlığında yaptırdığı bu külliyenin türbesine defnedilir. Sadaret nedir? ÇORLULU ALİ PAŞA KÜLLİYESİ 🔸 Külliyenin banisi, 1706-1710 tarihleri arasında III. Ahmed'e sadrazamlık yapan Silahtar Ali Paşa'dır. Aslen Çorlulu olan Paşa'nın külliyesi, Yeniçeriler Caddesi üzerinde bulunan Çarşıkapı semtindedir. 🔸 Cami, tekke, medrese, kütüphane ve hazireden oluşan külliye, Ali Paşa'nın sadareti döneminde tamamlanır. İki girişi bulunan yapının tekke girişi Çarşıkapı, medrese girişi ise Çemberlitaş tarafındadır. Adım adım tarih: II.Bayezid Külliyesi MERZİFONLU KARA MUSTAFA PAŞA KÜLLİYESİ 🔸 Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın 1683 yılından önce inşasına başlattığı külliye, Sadrazam'ın ölümü üzerine oğlu Ali Bey tarafından 1690'da Mimar Hamdi'ye tamamlatılır. Yapı, darülhadis medresesi, sıbyan mektebi ve sebil gibi birimlerden oluşur. 🔸 Divanyolu'na bakan kısmında külliyeye ait dükkanlar yer alırken ilerleyen süreçte bu yapılar tramvay yolu üzerinde olması nedeniyle yıktırılır. Caddeye bakan sebil ve zamanla oluşan hazire de külliyenin yan tarafına taşınır. Medrese ve sıbyan mektebi ise halen ayaktadır.