İlk şehit padişah: I. Murad

Doğumu 🔷 Osmanlı Devleti'nin üçüncü padişahı olan I. Murad, 1326 yılında doğdu. Bu tarih aynı zamanda Osman Bey'in vefat ettiği ve Bursa'nın fethedildiği tarihti. Babası Osmanlı'nın ikinci padişahı Orhan Gazi, annesi Yarhisar Tekfuru'nun kızı Nilüfer Hatun idi. 🔷 Osmanlı sultanları yaşadıkları dönemde ve daha sonra tarihçiler tarafından çeşitli unvanlarla anılır. I. Murad 'bey, han, hüdâvendigâr, padişah, sultanü's-selatin, melikü'l-müluk' sıfatlarıyla anıldı. 🔷 Sırp ve Bulgarlar tarafından 'Tsar' yani büyük emir olarak anılırken, Ceneviz kaynaklarında 'dominus armiratorum Turchie' yani 'Türkiye'nin egemen koruyucusu' olarak bilindi. Osmanlı Devleti'nin kuruluş tarihi doğru mu? Hudâvendigâr 🔷 'Hakim, hükümdar, efendi, bey' gibi manalara gelen bu ifade Padişah I. Murad ile özdeşleşti. 🔷 Bu unvan Yıldırım Bayezid ve Yavuz Sultan Selim için de kullanıldı. Ancak Sancak tahrir defterlerinde I. Murad için kullanıldığı görülür. 🔎 Tahrir defterleri nedir? Osmanlı maliye teşkilatı içerisinde vergilerin tespiti için yapılan sayımların kaydedildiği defterlerdir. Osmanlı'da devlet çarklarının nasıl işlediğini anlatan defterler: Mufassal ve icmal 🔷 Osmanlı'da padişah çocukları devlet işlerinde tecrübe kazanması için bir sancağa gönderilirdi. I. Murad ise babası tarafından Bursa Bey sancağında görevlendirildi. 🔷 Geleceğin padişahlarını eğitmesi için görevlendirilen lalalar, Osmanlı Devleti'nin asırlar süren varlığının önemli bir parçası idi. I. Murad'ın eğitimi ve yetişmesiyle küçüklüğünden beri ilgilenen Lala Şahin, şehzade ile birlikte Bursa'ya gitti. Anadolu'nun devlet ve ilim adamı yetiştiren şehzade şehirleri Kardeşi Süleyman 🔷 I. Murad'ın beş kardeşi vardı. Tarihe geçen en önemli kardeşi aynı anneden kardeşi olan Süleyman Bey idi. Balkanlar üzerine önemli seferler düzenleyen kardeşi, tarihe Rumeli fatihi olarak geçecek kadar etkili bir isimdi. 🔷 Orhan Bey'in büyük oğlu olan Süleyman Paşa, Gelibolu Yarımadası'na çıkarak ilk fetih hareketini başlatan şehzadedir. Edirne'ye ayak basan ilk Osmanlı Beyi, Orhan Bey'in çok sevdiği ve beyliğin kendisinden sonraki reisi olarak düşündüğü kişiydi. 🔷 I. Murad kardeşi Süleyman'ın vefatı üzerine Lala Şahin ile birlikte emrindeki bir kuvvetle Rumeli'ye görevlendirildi. Burada padişah olacağı 1362 yılına kadar gaza faaliyetlerinde bulundu. 17 maddede Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişi ve ilerleyişi Edirne'nin fethi 🔷 Lala Şahin'in yanı sıra Balkanlar'da adları bugün dahi anılan Evrenos Bey ve Hacı İlbey gibi uç beyleri de I. Murad ile birlikteydi. I. Murad İstanbul ile Edirne'nin bağlantısını kesmek için gerçekleştirdiği seferlerde iki şehir arasındaki başlıca kaleler olan Bantoz, Çorlu, Lüleburgaz ve Babaeski'yi ele geçirdi. Dimetoka Kalesi'ni de zapt eden I. Murad, Edirne'yi her türlü yardımdan soyutlayarak fethe hazır hale getirdi. 🔷 Sultan, 1364 yılında Edirne üzerine yürüdü ve fetih harekâtında başarılı oldu. Edirne halkı kuşatmaya dayanamarak şehri teslim etmek zorunda kaldı. Sultan Murad ordusuyla Kum Kalesi kapısından şehre girerek fethi ilan etti. Edirne'nin tarihine ışık tutan fotoğraflar Tahta geçişi 🔷 1362 yılında tahta çıkan Hüdavendigar, Lalası Şahin Paşa'yı Rumeli Beylerbeyi yaparak bölgeyi uç merkezi haline getirdi. Kendisi Karaman ve Eretna Beylikleri'nin tehditleri nedeniyle bir süre Bursa'da kaldı. Anadolu Türk beylikleri Orhan Bey'in ölümü üzerine Osmanoğullarına karşı üstünlük sağlamak için saldırı düzenlese de Murad bu saldırıları püskürterek Anadolu'da güvenliğini sağladı. 🔷 27 yıllık taht hayatının çoğunu seferlerde geçiren I. Murad, Rumeli'de Bizans'a ve Haçlılara karşı önemli başarılar elde etmesiyle öne çıktı. Rumeli Türklüğü Haçlıların durduramadığı padişah 🔷 Osmanlı sınırlarını genişleten I. Murad'ın hayatı boyunca yaklaşık kırk sefere katıldığı bilinir. Gazâ için bizzat altı kez Rumeli'ye geçen padişah, Balkanlar'a egemen olmak istedi. 🔷 Anadolu'yu sağlama alan Sultan, fetih ve gaza faaliyetleri için uygun olduğunu düşündüğü Balkanlara açıldı. Bu bölgede siyasi birlik olmadığı gibi henüz bakir topraklar olarak duruyordu. 🔷 Edirne'nin fethi sonucunda İstanbul'da bulunan Bizans İmparatorluğu, Osmanlı ile dostane ilişkiler kurdu. Edirne'yi üs edinerek Balkanlara açılan yeni devletin ilerleyişinden Doğu Avrupa rahatsızlık duydu. Osmanlı ilerleyişi karşısında rahatsızlık duyan Papa harekete geçti. Dünya tarihinin en trajik olaylarından biri: Çocuk Haçlı seferleri 🔷 Haçlılar; Macar, Sırp, Bulgarlardan oluşan bir ordu hazırladı. 1364 yılında yapılan ve ilk Osmanlı - Haçlı Savaşı olarak tarihe geçen Sırpsındığı Savaşı'nı Osmanlı kazandı. Hacı İlbeyi komutasındaki Osmanlı kuvvetleri Haçlıları bozguna uğrattı. 🔷 Bu dönemde meydana gelen nedenleri benzer bir diğer muharebe Çirmen Savaşı idi. Osmanlı'nın Balkanlardaki ilerleyişini durdurmak isteyen Haçlılar, bir kez daha birleşerek 1371 yılında tekrar saldırdı ancak sonuç yine aynı oldu. 🔷 I. Murad bu iki savaş sonucunda Rumeli'deki hâkimiyetini pekiştirdi ve Makedonya'ya doğru ilerledi. Devletin fethettiği bölgede uyguladığı iskân ve istimalet politikası, halk tarafından sevilmesini sağlayarak ilerleyişini kolaylaştıran önemli bir etkendi. Balkanlarda İslam nasıl yayıldı? Anadolu'daki hakimiyeti 🔷 Sultan Murad sadece Rumeli'de değil Anadolu'da da Osmanlı'yı yıkmaya çalışan Karamanoğulları ile mücadele halindeydi. Devletin yıllarca uğraştığı bu Beylik, kendini Selçuklu'nun varisi olarak kabul ediyor ve Osmanlı Balkan seferlerindeyken arkasından vuruyordu. 🔷 Sultan Murad bu hamlelere karşılık olarak Ankara'yı Karamanoğulları'ndan aldı. Oğlu Bayezid'i Germiyan Beyi'nin kızıyla evlendirerek onlardan Kütahya, Tavşanlı, Simav ve dolayları çeyiz olarak alınmasını sağladı. Hamitoğullarından Isparta ve çevresini de satın alarak devleti Anadolu'da da genişletti. Anadolu'yu İslam yurdu yapan 7 beylik Şehit olduğu savaş 🔷 Sırpsındığı ve Çirmen'de Osmanlı'yı durduramayan Haçlılar, zaman zaman düzenledikleri seferlerle Osmanlı'ya karşı koymaya çalıştılar. Bu seferlerden biri olan Ploşnik Muharebesi'nde galip gelmeleri üzerine Osmanlı'yı Balkanlar'dan atabilecekleri ümitleri yeniden yeşerdi. 🔷 Bozguna rağmen durmayan Osmanlı'nın Sofya, Niş ve Manastır'ı fethetmesi Haçlı ordusunun kurulmasını hızlandırdı. Balkanlarda aynı inancı paylaşan prensler Osmanlı'yı durdurmak üzere birleşerek büyük bir savaş başlattılar. Osmanlı'nın Balkanlar'da otoritesini arttıran savaş: Varna muharebesi 🔷 Müslümanları Avrupa'da istemeyen Sırp Knez Lazar ve Bosna Kralı birleşerek, I. Murad'ın Anadolu Beyleri ile oluşturduğu ordusuyla karşı karşıya geldi. Osmanlı kuvvetleri bu harpte kesin bir galibiyet kazandı. Tarihçiler bu galibiyette ordunun sağ kolunda bulunan Yıldırım Bayezid'in büyük gayreti olduğunu söyler. 🔷 I. Murad, birkaç hasekisiyle savaş sonrası meydanda dolaşırken, kendisini cesetler arasına saklamış bulunan Miloş Obiliç tarafından hançerle şehit edildi. 🔷 I. Murad'ın şehit olması nedeniyle Haçlı dünyası galip gelmiş gibi sevindi. Sırplar bu direnişlerini milli destan konusu yaptılar ve bugün dahi devam eden bir kutlamaya dönüştürdüler. Osmanlı tarihinde yaşanan ilkler 🔷 Şehit olan padişahın naaşı ataları gibi Bursa'ya gömüleceğinden ötürü çürümemesi için iç organları çıkarıldı ve savaşın gerçekleştiği alana gömüldü. Bu sebeple I. Murad'ın kabri hem Kosova Priştine'de hem de Bursa'da bulunur. 🔷 Osmanlı Devleti'nin kurucu padişahları arasında sayılan I. Murad, devletin genişleyip büyüyebileceği Balkanlarda önemli fetihler gerçekleştirdi. Bu durum Osmanlı'ya Anadolu ötesinde ufuklar açarak devletin ekonomik manada büyümesini de sağladı. Osmanlı'nın Balkanlar'da yaşayan 10 eseri