Hukukun çözümsüz kaldığı yerde devreye giren yargı usulü: Düello

Düello nedir? Düello, iki kişi arasında bir onur sorununu çözmek için belirli kurallara göre ölümcül silahlarla yapılan dövüştür. 'Her iki tarafın da eşit sayıda silaha sahip olduğu mücadeleye neden olan, iki veya daha fazla sayıda birey arasında yapılan karşılaşma' şeklinde de tanımlanır. 📌Düello insanlık tarihinin çok eski devirlerine kadar uzanmaktaydı. 📌Kavram, Latince 'duellum'dan gelmiş ve sonradan İtalyancadan aktarılarak yayılmıştı. Düello, şövalyelikle ilgili bir kavramdı. 🔍 Tolstoy Turgenyev'i neden düelloya çağırdı? Ortaya çıkışı antik dönemlere dayanan düello, Batı'ya has bir gelenekti. 📌Düellonun doğuşu 10-12. yüzyıllara rastlamaktaydı. Savaşlar esnasında tarafların en iyi askerleri birlikte düelloya tutuşurdu. Kabileler arasındaki anlaşmazlıkların çözüm yolu da bu tür dövüşlerdi. Bu uygulama Orta Çağ'da Avrupa'ya giderek biçim değiştirdi. 10-12. yüzyıllarda yalnızca özgür insanlar düello yapabiliyordu. 📌Ortaya çıkışında ilk çağ Germen kabilelerinde uygulanan bir gelenek olsa da zamanla ciddi değişikliklere uğradı. Yüzyıllarca pek çok ülkede görülen düellonun kurumsallaşması Avrupa'da gerçekleşti. 📌Düellolar yargısal ve onursal düellolar olarak ikiye ayrılıyordu. 📌Hukukun çözüm üretemediği davalarda çözüm olarak yargısal düellolara başvuruluyordu. 📌Antik dönemlerde yapılan düellolarda ilahın önünde haklının yenilmeyeceğine inanılıyor ve bundan dolayı düelloya bir yargı aracı olarak bakılıyordu. 📌Yargısal düellolarda ilah da meseleye dahil ediliyordu. İlahın masum tarafa yardım ettiğine inanılıyordu. Bu tür düellolar uzun zaman 'İlahın Hükmü' olarak adlandırıldı. Orta Çağ'dan sonra düellolar, dini ve yargısal niteliklerinden sıyrılarak günümüze yakın bir hal almıştı. 📌Düello, 1500'lerin sonlarına doğru uygulanma açısından doruk noktasına, ardından da 1600'lü yılların başında ve ortasında belirli aralıklarla zirvelere ulaştı. Savaş öncesi ve savaş sonrası dönemlerde var olan sorunları çözmek için düello yönetimi oldukça sık kullanılırdı. Düello yapılmasını gerektirecek beş ana neden şunlardı: 1. Kadınlarla ilgili meseleler Düellonun modern hali on altıncı ve on yedinci yüzyıllarda İtalya'da ortaya çıktı. Zamanla tüm Avrupa'ya yayılan düellonun modern formundaki başlıca sebebi onur meseleleriydi. 📌Avrupa ülkelerinde hızla yaygınlaşmaya başlayan düellolar, on yedinci yüzyılda daha ölümcül olmaya başladı. Bunun sebebi de ateşli silahların düelloya dahil edilmeye başlamasıydı. İngiltere, Fransa ve Amerika'da kayıt altına alınan birçok düello vakası meydana geldi. 📌İtalya'dan yayılan düello Fransa'da büyük bir yankı uyandırdı. Saygın ve köklü bir yer edinen düello, Fransa'da birçok işin çözümü için kullanılıyordu. Zamanla Fransız aristokrasisi mensupları için vazgeçilmez bir yöntem halini aldı. 🔍 Ünlü yazarların kaleminden alıntılarla Batı'ya dair eleştiriler Düello, açık bir biçimde halk ve hakemler önünde gerçekleşirdi. 📌Seçilen alan genellikle karşılaşmanın rahat bir şekilde yapılabilmesi, hakemler ve seyircilerin düelloyu sorunsuz bir şekilde izleyebilmesi için açık avlu ve benzeri yerler tercih edilirdi. 📌Alan belirlendikten sonra yargı düellosu için duyuru yapılır ve düelloyu yapacak olan tarafların aile büyüklerinden (baba ya da büyükbaba) bir kişi ya da kendi belirledikleri biri sözcü olarak alanda hazır bulunması gerekirdi. 📌Yapılacak düellonun şartları, kullanılacak olan silahlar, varsa zırh ve benzeri ekipmanlar bu sözcüler tarafından kontrol edilirdi. 📌Genellikle düello bitişi, taraflardan birinin yaralanması, birinin ya da her iki tarafın ölmesi, ya da gün batımıyla birlikte sona erdirilirdi. Bununla birlikte taç sahibi kişi tarafından her hangi bir sonuç alınmasa bile düello durdurulabilirdi. Düelloyu kaybeden ölmemişse, bu yolla suçu kanıtlanmış sayıldığı için cezalandırılırdı. 📌Düello soylular arasında onur sorunlarını çözmek için başvurulan bir yöntem oldu. Onurunun zedelendiğine inanan kişi, kendisine hakaret eden kişiyle düello teklif ederek onurunu kurtaracağına inanırdı. 🔍 Bir Batı propaganda aracı olarak 'süper kahramanlar' 📌Onurunun zedelendiğini düşünen kişi, yanına iki tanık alarak rakibini düelloya çağırırdı. Rakibi de iki tanık bulur, bu tanıklar düelloda uyulacak kurallar saptarlardı. 📌Silah seçimini düelloyu isteyen kişi yapardı. Genelde kılıç ya da tabanca kullanılırdı. 📌Tanıklar düellonun yapılacağı alanın enini boyunu ölçer ve silahları denetlerdi. 📌Düellocular kılıçla dövüşüyorlarsa, bunun belirlenmiş alan içinde gerçekleşmesi gerekirdi. 📌Düello için silah saptanmışsa, düelloya tutuşan kişiler tanıkların saptamış olduğu uzaklıktaki işaretli yerlerden ateş ederlerdi. 📌Eğer çok ağır bir suçlama söz konusu değilse, karşılıklı birer el ateşle ya da hafif bir yaralanmayla düello sona ererdi. Ağır bir suçlamada ise, düello ölümle ya da ağır yaralanmayla sonuçlanacak biçimde gerçekleşirdi. Tanıkların birbiriyle dahi dövüştüğü dönemler olmuştu. Osmanlı toplumunda düello olup olmadığı tartışmalı bir husustur. Araştırmalar Osmanlı topraklarından ikamet eden gayrimüslimlerin arasında düellolar yaşandığını göstermektedir. 📌Milaslı İsmail Hakkı Bey, Sebilürreşad dergisinin 586. sayısında düelloyla ilgili bir yazı kaleme aldı. Bu yazıda İsmail Hakkı Bey, düello gerektiren konuların isnatsız olaylardan çıktığını ifade ediyordu. Ona göre namus meselesi haline getirilen uzlaşmazlıklardan kaçınılması gerekiyordu. İsmail Hakkı Bey'e göre namuslarını ve onurlarını korumak isteyen kişiler düelloyu değil bunun yerine üzerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmeliydi. 📌Düellolar, Germen kavimlerine has bir yargılama yöntemi olarak Türklerde görülmemişti. Fakat Osmanlı'da örneklerine de rastlandı. Osmanlılar arasında da üst mevkideki kişiler tarafından uygulandı. Nitekim bu konuda iki milletvekili arasında yaşanan bir düello olayı vardır. Sırat-ı Müstakim'in 6. sayısında Düello Meselesinin Taşradaki În'ikâsı başlığı altında yayınlanan makalede, İstanbul Milletvekili Hüseyin Cahit Bey ile Priştine Milletvekili Hasan Bey arasında gerçekleşen bir düello davetinden bahsediliyordu. Dergide bu davetle ilgili eleştirel bir mektup yer almaktaydı. Bu da düellonun Osmanlı topraklarında da yaşandığını göstermektedir.

Hukukun çözümsüz kaldığı yerde devreye giren yargı usulü: Düello

DÜELLONUN TARİHÇESİ