Dünyayı işgal eden dil: İngilizce

◾Tarih boyunca milletler, muhtelif sebeplerden dolayı slogan diyebileceğimiz kelime öbekleri yahut kendisini yüceltecek sıfatlar kullandılar. ◾Bu sloganlar, aslında kavimlerin kısa ve net zihin tarihlerini ifade eder. Milletlerin geçmişte ne yaptıklarını, gelecekte ne yapmayı umduklarını bu kelime gruplarından rahatlıkla anlayabiliriz. Şehirlerinden kan sızan medeniyet: Vahşi Batı ◾ Milletlerin sloganları her daim bazı tarihsel kodları da içerisinde barındırır. Lakin söz konusu Batılı kavimler olduğunda sloganlar da onların tarihleri gibi kirlidir. ◾Avrupalı milletlerin zihinlerinin alt metninde yatan sömürü ve kan onların zihniyet dünyasının kısa bir özeti olan sloganlarında da saklıdır. Görünüyorum O Halde Varım ◾ Amerika hali hazırda 'In God we trust', tercümesi ile 'Tanrıya güveniriz' sloganını kullanıyor. Bu cümlenin ortaya çıkmasında Amerika'nın koloniler halinde İngilizleri yenmesi, kendi içinde geçirdiği iç savaş ve dünyaya kapalı yıllarının epey büyük bir payı var. ◾ Özellikle John Steinbeck ve Ernest Hewingway romanlarında Amerikan sloganının ne demek istediğini daha rahat bir biçimde anlıyoruz. Kapitalizm klasik üretebilir mi? ◾ Tarih boyunca Roma İmparatorluğuna sıkıntı oluşturan olmuş Galyalılar, İmparatorluğun dağılmasından sonra bağımsızlıklarını kazandılar. Ortaya Fransa adından bir devlet koydular. ◾ Avrupa'da demokrasinin uygulandığı en mühim ülke olarak kendilerini öne çıkarmaya çalıştılar. Fransızlar 'Liberté, égalité, fraternité' tercüme olarak 'Özgürlük, eşitlik, kardeşlik' sloganını kullandılar. Alev Alatlı'nın kaleminden 'Batı'ya Yön Veren Metinler' ◾ Özgürlük, eşitlik ve kardeşlik kavramlarını kendi zihin dünyalarında büyük bir işgal eden Devrim'e bağladılar. Devrimden sonra dünyaya demokrasi ve ulus devlet anlayışını ihraç etmeye ve zorlamaya başladılar ama sömürgecilik yarışında İngiltere'nin arkasında toprak kovaladılar. ◾ Bugün hala birçok Afrika ülkesinin anadili Fransızcadır. Fransızlar bu kavimlerin tarihlerini yazarak ve bu kıtadaki uyuşturucu dağıtımını yaparak kendilerine karşı yürütülebilecek propagandanın da büyük bir ölçüde önüne geçmiş oldular. İslam uygarlığında gelişen bilim Avrupa'ya nasıl ulaştı? ◾ İspanyolların, bir devrin öncü devletinin sloganı ise 'Plus Ultra', Latince olan sloganın anlamı 'Öteden İleriye.' Latin Amerika'nın şu an ki haline bakarak İspanyolların sloganlarını ne kadar ileriye taşıdıklarını anlayabiliriz. ◾Günümüzde Latin Amerika halklarının ciddi bir kesiminin İspanyolcayı ana dili olarak konuşması iddiamızı kanıtlar nitelikte. Sömürgecilik: Topraklara değil zihinlere pranga ◾ Danimarka yüzyıllar boyunca kuvvetli bir deniz gücü olan küçük bir krallık olarak yaşadı. Dillerinden asla vazgeçmeyen Danlar'ın sloganları Danca 'Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke' mealen ' Tanrının Yardımı, Halkın Sevgisi, Danimarka'nın Gücü.' ◾ Danlar coğrafi sebeplerden dolayı yaşadıkları sıkıntının farkında olan bir kavim. Bu sebepten sevgi ve güç temalarını öne çıkararak varlıklarını devam ettirebildiler. Geçmişin gölgesinde ◾ Avusturya tarih boyunca Orta Avrupa'da güç sahibi olmuş bir devlet, sloganı 'Austriae est imperare orbi universo' mealen 'Dünya'yı yönetmek Avusturya'nın kaderinde var.' ◾ Avusturyalıların hâkimiyet arzusu sloganları olmuş. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra o bölgede kendini ispatlayabilen tek Cermen Topluluğu olarak Avusturya Devleti kaldı. Türk - İslam mimarisinin zirvesi: Selimiye Camii ◾ Tabii olarak Roma Cermen İmparatorluğu'nun devamı olma misyonunu kendinde gördü. Bu görüşleri de sloganları oldu. 1871'de Almanlar birliklerini tamamlayana kadar bu durum böyle sürüp gitti. ◾Bazı sebeplerden dolayı bu iki kardeş kavmin aralarında bir müddet soğukluk olsa da Almanlar ve Avusturyalılar iki dünya savaşında da birlik oldular. Biz'den Ben'e: Kişisel gelişim ◾ God and my right 'Tanrı ve benim hakkım' ise İngilizlerin monarşi sloganıdır. Ama bu sloganın resmi davetler ve ziyaretler dışında pek kullanıldığı görülmüş değildir. ◾'The empire on which the sun never sets' ya da tarih kitaplarımızdan, filmlerden, tiyatro oyunlarından aşina olduğumuz şekilde söyleyecek olursak 'Üzerinde güneş batmayan imparatorluk' İngiliz milletinin dillere pelesenk olan meşhur sloganıdır. Kitle imha sanatı ◾Bu meşhur söz, İngilizlerin pek sevdikleri ve tarih boyunca kulaktan kulağa dolanan, açıkça söylenegelen bir cümle. ◾Hepimizin uzun yıllardan beri sıkça duyduğu bu slogan, uzun yıllar boyunca devletin toprak genişliği ile alakalı bir deyim olarak anlaşıldı. İnsanlık tarihindeki en büyük katliamlar ◾İngiltere'nin topraklarının Kanada'dan Avustralya'ya kadar uzandığını, bir toprak parçalarında güneşin battığında başka bir topraklarında güneşin doğmuş olduğunu düşündürdü bu söz herkese. ◾Halbuki mesele bilindiği gibi değil. Hatta cümlenin bu şekilde kullanılması tamamen İngilizler eliyle insanların akıllarına topraktan gayrı bir şey gelmesin diye kullanılmış dahi olabilir. İstanbul'un işgal yıllarında İngiliz subayın çektiği fotoğraflar 📷 ◾Yirminci yüzyıl içerisinde dil aileleri ve hâkim dil olarak üretilen tabirler türetildi. Diller sondan eklemeli ve baştan eklemeli diye kalıplara ve ailelere ayrıldı. ◾Hâkim dil kavramına göre dünya üzerinde konuşulan dillerin üstünde, dünya vatandaşlığına uygun bir biçimde herkesin konuşup, anlaşabileceği dünyanın her yerinde geçerli bir dil olması gerektiği üzerinde anlaşıldı. Said Halim Paşa ve klasik eseri: Buhranlarımız ◾Bu nitelikleri karşılayabilecek tek dil İngilizce olduğu için bugün dünyadaki hâkim dil İngilizce. İngilizcenin bu konuma gelmesinde İngiliz sömürgelerinin ciddi bir payı var. ◾İngilizler müstemleke daha modern bir tabirle sömürge haline getirdikleri toprakları İngilizcenin yegâne yayılma sahası olarak gördüler. Katip Çelebi'nin başyapıtı: Mizanü'l Hak ◾Bilhassa Hindistan, Avustralya ve Kanada İngilizler tarafından bu husus özelinde pilot bölge olarak kullanıldı. Bu sömürgelerdeki okullarda zeki ve muhakeme yetenekleri yüksek çocuklara tahsil imkânı sağlandı. ◾Bu öğrencilere okullarda İngilizce ve yapısı öğretildi. Yapısı derken, İngilizce yapısı itibariyle öğretici bir dil. Öğrenip kenara çekilme gibi bir imkanınız yok. Dil, belli bir zaman sonra düşünme ve yazma safhasında kendini hissettiriyor. Medeniyetin kökleri: Şehirler ◾ Bu eğitimden geçen çocuklar anadilleri ile düşünmemeye başladılar. Bu minvalde İngilizlerin yaptıkları bakımından Hint, Kanada yahut Avustralya kültürüne değil İngiliz kültürüne, yaşantısına ve akademisine hizmet etmiş oldular. ◾ İngilizler bu eylemleri ile popüler kültürde de kavramlarının devam etmesini istiyorlar. Bu tarz kurumlar ve kuruluşların varlığı bu hakikati ispatlamakta. Batı'nın karanlık sureti ◾Bilhassa dönem eserlerini ve filmlerini detaylı bir şekilde incelediğimizde İngilizlerin 'Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluk' sloganını her alanda büyük bir övünçle kullandıklarını görürüz. ◾İngilizler hakim millet olma yolunda 'Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluk' idealarını on beşinci yüzyıldan başlayarak sistematik bir şekilde hayata geçirdiler. ◾Bu manada deyim, fiziksel bir ifade biçiminden ziyade bugün yaklaşık iki milyar insanın kullandığı dilsel bir ifadedir. Peki, bu dilsel zenginlik nereden kaynaklanmaktadır? Bir sömürü aracı: Süper kahramanlar ◾ Bir dil için kelime hazinesinin çokluğu dilin kendi içinden çıkan kelime hazinesi ile izah edilir. Bu anlayış genelgeçer bir dil kaidesidir. ◾ İngilizce gibi asırlarca yazı dili olmadığı için edebi diller sınıfına da girememiş bir dilin beş yüz bine yakın kelimeyi haznesinde toplayabildiği ise bir sömürge meselesidir. Alev Alatlı: 'Kurtuluş, okumak. Nefes almadan, günde 3 saat 5 saat okumak' ◾ Britanya adasına Keltler, Romalılar, İskandinavyalılar, Fransızlar tarihin belli dönemlerinde gelip yerleşirler. ◾ Bu çok kültürlülük zamanla toplum yapısını olduğu gibi İngilizceyi şekillendirir. Her gelen topluluk kendi dilinden belli başlı nüveleri İngilizceye katar. Veba Avrupa'yı nasıl şekillendirdi? ◾ İngilizcenin serüveni de işte tam bu noktada diğer kavimlerin bıraktığı kelimelerle başlıyor. Keltçe, Cermence, Latince, Yunanca ve Fransızca yüzyıllardır bu dilde yaşadığı için İngilizcede yüzbinlerce kelime var oldu. ◾ Bu husus binlerce yıldır gelişen bir süreci ifade eder. Kraliyet demek için 'kingly', 'royal', 'regal' kelimelerinin kullanılması gibi örnekler dilin beslendiği kaynakları ortaya koyar. Şiir sözlüğü ◾ Uluslararası ticaret, teknoloji genel kabul gören kelimeler de İngiliz mantığının icadı değil, geçmişte kullanıldığı kalıbı unutulmuş olup o kalıba belli ilaveler yaparak milletin önüne konan yeni görünümlü eski kelimelerdir. ◾ Nihayetinde İngilizce, bilim ve edebi dil tabirleri altında neredeyse her kelimesini beyinlere kazırken geçmişte kendisine başka dillerden geçen ve zamanla unutulan, kullanım dışı kalan kelimeleri bile makyaj ile bekasını sağlamaya çalışıyor. Geçmişten Günümüze Türkçe Sözlükler ◾ Oxford İngilizce Sözlüğü (Oxford English Dictionary) her sene büyük bir iştah ile haznesini yeni tabirler ve eskilerden türetilen kelimeler ile genişletir. ◾ İngilizce'deki bu değişim ve kelime türetme durumu tabii süreçte Osmanlıları da etkiler. Pek çok kelimenin ne anlamda kullanılması gerektiği uzun yıllarca tartışılagelir. Osmanlı Ekonomisine Dair Kavramlar ◾ İngilizce de ortaya çıkan 'civilization' kelimesi otuz yıl kadar Fransızca telaffuzuyla 'sivilizasyon' olarak kullanılmış, epeyce uğraşıldıktan sonra yine Arapça bir kelimenin kökeninden 'medeniyet' türetilmiştir. ◾ Her yıl eski kelimeler üzerinden güncellik vurgusu yapan İngilizce, ne denli büyük bir ilim, irfan ve medeniyet dili olabilir? Afrika'da sömürge rüzgarları… ◾ İngilizlerin Avrupa'daki çoğu dil ile rahatça anlaşabilmesinin sebebi bu dillerden beslenmiş olmalarıdır. Bu beslenme hali hazırda da devam eder. ◾Netice olarak İngilizce, beslendiği kaynaklar sebebiyle bilhassa Avrupa kıtasında müstemleke faaliyetleri ile de dünyanın ekseriyetinde epey popüler bir noktadadır. Bu tasallut milletlerin dillerine, bizim de dilimize dönülmesi ile aşılacaktır. Post-modern Sömürgecilik ◾Bugün İngilizce bir metin kaleme alan bir Meksikalı yahut Güney Afrikalı yazar kendi ülkesinin edebiyatına değil de İngiliz edebiyatına hizmet ediyor. Çünkü kullandığımız dil aynı zamanda kimliğimizi de tarif eder. ◾Bu bilgiler ve gerçeklikler ışığında İngilizlerin her alanda öne çıkardıkları meşhur 'Üzerinde güneş batmayan imparatorluk' sözü fiziki değil dilsel bir tabirdir. Çünkü dünyanın dört bir tarafında konuşulan, insanlara icbar edilen dil İngilizcedir. Endülüs Sözlüğü