Belgeler ışığında Kudüs

PİRİ REİS'İN FİLİSTİN HARİTASI *Görseldeki belgede, Piri Reis'in Filistin haritası yer alıyor 🔸 Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamış en başarılı denizcilerden Piri Reis, Akdeniz başta olmak üzere pek çok deryaya açıldı ve gittiği her yerde engin bilgilere erişti. 🔸 Kitab-ı Bahriyye adlı eserini ise 1520 senesinde kaleme aldı. 1526'da dönemin sultanı, Kanuni'ye sundu. Bu eser Akdeniz kıyılarına ait ayrıntılı bir harita kılavuzuydu. Bu kitabı özel kılan durumlardan biri Filistin'deki Gazze, Hafya, Yafa gibi şehirleri gösteren haritasının olmasıydı. Türk lehçelerinde soykırım kelimesi BİR KAVRAM: ARZ-I FİLİSTİN *Görseldeki belgede, Tuhfetü'l Kibar fi Esfari'l Bihar'da yer alan Filistin toprakları görülüyor 🔸 Coğrafi bir isim olan Arz-ı Filistin ilk defa 17. yüzyılda, Osmanlı dönemindeki kaynaklarda geçmektedir. Kâtib Çelebi'nin kaleme aldığı Tuhfetü'l Kibar fi Esfari'l Bihar adlı eserde, 1645 yılında başlayan ve 1656'ya kadar uzanan Osmanlı deniz savaşları anlatılmıştır. 🔸 Tuhfetü'l Kibar fi Esfari'l Bihar'da Akdeniz ve Karadeniz'i çevreleyen bir haritada bulunur. Yapıtta, Filistin toprakları ve kara suları da gösterilmektedir. Kâtib Çelebi kimdir? Hacı Halife olarak da bilinen Kâtib Çelebi, biyografi, coğrafya ve bibyografya gibi alanlarda çalışmalar yapmış Osmanlı aydını ve bilim insanıdır. Tuhfetü'l Kibar fi Esfari'l Bihar Kâtib Çelebi bu eserinde tarih, coğrafya ve astronomi gibi ilimlerinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca bu kitapta Çelebi, yeni Dünya denilen Amerika'yı keşfettiklerini ve Hint limanlarını ele geçirdiklerini anlatır. Uluslararası hukuk bağlamında Gazze'de yaşananlar DÜNYANIN NAZARGAH MERKEZİ: FİLİSTİN *Görseldeki belgede, Filistin'in tüm dünyanın ilgi odağı olduğu yazmaktadır 🔸 Filistin tarihine bakıldığında, buranın tam üç dine ve pek çok medeniyete ev sahipliği yaptığını görmekteyiz. Bu anlamda tüm dünyanın nazargahının merkezinde yer alır, kısacası Filistin geçmişten günümüze kadar devletlerin nazarını toplayan bir konumdadır. 🔸 Kudüs Mutasarrıfı Ahmet Macid Bey, 16 Ağustos 1913 tarihli raporunda, Osmanlı'nın bu topraklardaki manevi öneminin yanı sıra siyasi ve mülki manada da oldukça ehemmiyet gösterdiğini anlatmıştır. Nazargah ne demek? Arapça kökenli nazargah kelimesi, 'bakış yeri, bakılacak yer' gibi manalara gelmektedir. Ahmet Macid Bey kimdir? Ahmet Macid, Osmanlı döneminde Kudüs sancakbeyi olarak görev almıştır. Mutasarrıf ne demek? Arapça kökenli olan bu kelime, 'bir mal veya mülkün sahibi onu olup kullanma hakkını elinde bulunduran kişiye' denir. Filistin'in simge şehirleri FAZİLETLİ ŞEHİR: KUDÜS *Görseldeki belgede, Kudüs'ün ne kadar faziletli bir şehir olduğu anlatılıyor 🔸 Osmanlı'nın Filistin topraklarındaki hakimiyeti tam 501 sene sürmüştür. 1526'da tahta çıkan Kanuni Sultan Süleyman, 1566 yılına dek hüküm sürdüğü ve fethettiği birçok bölgede imar faaliyetleri yürütmüştür. 🔸 Sultan'ın mamur ettiği yerler arasında Kudüs de bulunur. Kanuni devamlı cenk meydanlarında oluşundan ötürü bu toprakları hiç ziyaret edemese de Kudüs'ü baştan sonra ihya ettirmiştir. ↪ Kudüs'e gönderdiği heyette bulunan Kâtib Çelebi, Kudüs'teki su yollarının eksikliğinden bahsetmiştir, Çelebi'nin bilgileri ışığında Beytülmakdis'in etrafı su yolları ile çevrilmiştir. Kâtib Çelebi kimdir? Tam adıyla Kâtib Nimetullah Çelebi, 17. yüzyıl Osmanlı döneminde yaşamış, ilim aleminin müsbet düşünceyi temsil eden önemli simasıdır. Mamur etmek ne demek? Arapça kökenli umran kelimesinden türeyen mamur kelimesi, 'gelişip güzelleşen, bayındır duruma gelmiş' manalarına gelir. Beytülmakdis Beytülmakdis, üç ilahi dinde de mühim bir yere sahip olan ve kutsal atfedilen şehir manasında kullanılır. Dünyadan Filistin'e destek OSMANLI DÖNEMİNDEKİ FİLİSTİN *Görseldeki belgede, bir zamanlar Osmanlı hakimiyetinde bulunan Filistin'deki imar faaliyetleri yer alıyor 🔸 Filistin, Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyetinde bulunurken bölgeye; yollar, köprüler, vakıflar, medreseler, idare mekanları, saat kuleleri ve çeşmeler inşa edildi. 🔸 Filistin'de bunların yanı sıra dini yapılarında bulunduğunu söyleyebiliriz. ↪ Hatta Mescid-i Aksa'nın restorasyonu için gerekli bedelin Evkâf Nezâreti'nden tahsis edilmiştir. Evkâf Nezâreti nedir? Tam adıyla Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti, son dönem Osmanlı yönetiminde vakıf kurumlarından sorumlu nâzırlıktır. Osmanlı Devleti, kuruluşundan itibaren vakıflar kurmaya ve işletmeye başlamıştır. Filistin'de Öfke Günü FİLİSTİN'İN SİMGELERİNDEN: SAAT KULESİ *Görseldeki belgede, Osmanlı'nın Filistin topraklarına inşa ettiği saat kulelerinin bilgisi yer alıyor 🔸 Osmanlı'da, II. Abdülhamid döneminde başlayan saat kuleleri inşası, sultanların iktidarlarını temsil ediyordu. Kulelere Osmanlı arması veya sultan tuğrası yerleştirilerek halka, padişahın onların yanında olduğu hissettirilmek isteniyordu. 🔸 Devlet-i Aliyye'nin hakimiyetinde olan Filistin topraklarındaki; Kudüs, Akka Hayfa, Safed, Nablus, Yafa gibi şehirlere saat kuleleri inşa edidi. 1922 senesinde Filistin'in, İngiliz işgaline uğramasından sonra bu kuleler işgalcilerce yıkıldı ve ne yazık ki günümüze kadar ulaşamadı. Dış basının gözünden 'Aksa Tufanı' HALİL KAPISI: GİRİŞ *Görseldeki belgede, Kudüs'ün Halil Kapısı'ndan bahsediliyor 🔸 Kudüs'ün girişinde toplamda yedi kapı bulunur. Bunlardan biri, şehre gelenleri ilk karşılayan Halil Kapısı'dır. 1538 yılında, Kanuni Sultan Süleyman döneminde bu kapı yeniden inşa edildi. 🔸 Filistin'in imarında büyük katkılarda bulunan Kanuni Sultan Süleyman için sur kitabelerinde, 'Süleyman Peygambere nispetle Süleyman-ı Sânî' ifadeleri geçer. ↪ Kapının üzerine 'La İlahe İllallah İbrahim Halilullah' yazılı bir kitabe mevcuttur. Gazze'nin hayata açılan kapıları KUDÜS'ÜN FATİHİ: YAVUZ SULTAN SELİM *Görseldeki belgede, Yavuz Sultan Selim'in Kudüs Fatihi olduğu bilgisi yer alıyor 🔸 Osmanlı'nın dokuzuncu padişahı Yavuz Sultan Selim, Mercibadık Savaşı'nda Memlük Devleti'ne karşı büyük bir zafer kazandı. O günden itibaren Şam bölgesi, Devlet-i Aliyye'ye katıldı ve tarih 29 Aralık 1516'yı gösterdiğinde Kudüs fethedildi. 🔸 Sultan Selim'in Kudüs Fatihi olarak ilk faaliyeti, bölgededeki Müslümanların ve gayrimüslimler arasındaki dengeyi sağlamak oldu. Mercibadık Savaşı 24 Ağustos 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in önderliğinde, Sureye'nin Halep şehrinin kuzeyinde gerçekleşen Memlûk ve Osmanlı devletleri arasında gerçekleşen muharebedir. Gazze Paşa Sarayı VAKIF ŞEHİR FİLİSTİN *Görseldeki belgede, Filistin topraklarının Osmanlı vakıf mülkiyeti olduğu yazılıdır 🔸 Yarım asır Osmanlı'nın hakimiyetinde kalan Filistin, bir vakıf toprağıydı. Özellikle Devlet-i Aliyye döneminde Kudüs'teki işleyiş tamamen vakıflar tarafından yürütülmekteydi. 🔸 Özbek Zaviyesi de (Buhari Zaviyesi) Kudüs'te bulunan vakıf eserlerinden yalnızca biridir. Buhari Zaviyesi, 1615 yılında Kapıcıbaşı Sufî Osman Ağa tarafından kurulur. ↪ Yapılış amacı, Türk diyarlarından gelen hacıların ve bölgedeki yoksulların temel ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Kudüs'ün kadim tarihi MESCİD-İ AKSA'NIN ZİYNETLERİ *Görseldeki belgede, Mescid-i Aksa'nın restorasyonunda kullanılacak çinilerin Kütühya'dan tedarik edildiği yer alıyor 🔸 1923 yılında Hariciye Vekaleti'ne, Mimar Kemaleddin ve heyetinin Filistin'de gerçekleştirecekleri bakım ve onarım çalışmalarıyla ilgili bir telgraf gönderildi. 🔸 Mescid-i Aksa'nın restorasyonunda kullanılacak çinilerin, Kütahya'dan tedarik edileceği ve burada çalışacak işçilerin de istihdamıyla ilgili bilgiler mevcuttur. Mimar Kemaleddin izin talebi: 'Mescid-i Aksa'nın tamiratında istihdam edilecek amele ile Kütahya'da imal ettirilecek çiniler için icâb eden mukâvelâtı akd etmek üzere mebusân-ı sabıkadan Kudüslü Said el-Hüseynî Bey'in İstanbul tarîkiyle Ankara'ya azimetine müsaade i'tâsı Mimar Kemaleddin Bey tarafından rica edilmektedir efendim.' Mimar Kemaleddin kimdir? Asıl adı Ahmed Kemaleddin olan mimar, 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınmış ve I. Ulusal Mimarlık Akımı'nın önde gelen simalarındandır. 'Dijital Hafıza Merkezi Filistin' sitesinden yararlanılmıştır. Milli mimarinin temellerini atan Mimar Kemaleddin