Anadolu alpereni: Müeyyedzade Abdürrahman Efendi

ANADOLU ERENLERİ 🔷 Tarihimizin en kritik isimleri, ilmiyle insanlara önderlik etmiş, miras olarak da büyük eserler ve öğrenciler bırakmış kişilerdi. VAV TV'de bu kıymetli isimlerin ele alındığı 'Göğerenler' programının bu haftaki konuğu Prof. Dr. Osman Demir'di. Programda, Osmanlı'nın önemli isimlerinden biri olan Müeyyedzade Abdürrahman Efendi konuşuldu. Anadolu'nun kurucularından: Siraceddin El Urmevi MÜEYYEDZADE ABDÜRRAHMAN EFENDİ'NİN DOĞUMU VE AMASYA GÜNLERİ 🔷 Müeyyedzade, 1456 yılında Amasya'da doğdu. Bu devir, Osmanlı'nın entelektüel açıdan en güçlü dönemlerinden biriydi. ↪ Müeyyedzade, Yükselme Devri'nde olan Osmanlı Devleti'ne şahitlik etti. 🔷 II. Bayezid'in şehzadeliğinde sancak beyliği yaptığı Amasya'da onunla yakın bir ilişki kurdu. Şehzade ile dost olması, dönemin padişahı Fatih'in kulağına gidecek derecede tehlikeli dedikodulara sebep olunca, Amasya'dan ayrıldı. Anadolu'yu yurt yapan 19 alim 7 teşkilat EĞİTİM HAYATI 🔷 Amasya'da çeşitli dersler gören Müeyyedzade, Halep'ten sonra dönemin önemli eğitim üslerinden Şiraz'a gitti ve yedi yıl kaldı. Zorunlu olarak geldiği Şiraz'da büyük hocalardan dersler aldı. Akli, nakli ve hırka denilen tasavvufi ilimleri öğrendi. 🔷 Meşhur alim Devvani ile birlikte Osmanlı alimlerinin başucu eseri olan 'Şerhu'l Mevâkıf', Çağmini'nin 'Mulahhas', Tusi'ye ait 'Tahriri Usul' gibi pek çok kitabı ders olarak okudu. 🔷 Devvani'den icazet aldıktan sonra II. Bayezid tahtta iken payitaht İstanbul'a döndü. Prof. Dr. Osman Demir, Müeyyedzade'ye verilen icazet belgesinin orijinalinin günümüze kadar korunduğunu duyurdu. Sultan II. Bayezid'in hatları İSTANBUL HAYATI 🔷 Osmanlı'ya dönünce Kalenderhane'de müderrisliğe atandı. Daha sonra meşhur Sahn-ı Seman medreselerinde görev aldı. Müderrislikten sonra Edirne'de kadılık yaptı. 🔷 1486 yılında büyük alim Kastallani'nin kızı ile evlendi. Aynı yıl Anadolu ve Rumeli kazaskeri olarak atandı. Kaynaklar onun için bu tarihten 'Allah'ın nimetlerini sağanak sağanak yağdığı yıl' olarak bahseder. MEŞHUR KÜTÜPHANESİ 🔷 Bir ilim adamı olan Müeyyedzade, aynı zamanda kitap aşığı idi. Kütüphanesinde herkeste bulunmayan eserler mevcuttu. 🔷 Farklı bölgelerden özel eserler toplatıp getirterek evinde büyük bir kitaplık oluşturdu. Vefatının ardından oğullarının satmak durumunda kaldığı kütüphanesi, Göğerenler programında detaylı bir şekilde ele alındı. 🔷 Konuk Prof. Dr. Osman Demir, Abdürrahman Efendi'nin kitap hayranlığını şöyle açıkladı: 'Kendisi aynı zamanda müstensih. Hususen eserleri çoğaltmakla da ilgileniyor. Birtakım eserlerin peşine düşer, özellikle müellif nüshalarını elde etmek için yoğun çaba harcadı. Elde ettikten sonra da çoğalttı. Sadece Müeyyedzade'yi yazdığı eserler bakımından değil bu istinsahları ve bunlara düştüğü derkenar notları bakımından da değerlendirmek lazım.' 🔷 Matbaanın olmadığı, kağıdın zor temin edildiği, kitap çoğaltmanın elle yapıldığı bir dönemde Müeyyedzade'nin evinde yedi bin eser mevcuttu. Tarihin tozlu sayfalarında kalan gizemli kütüphaneler YAVUZ SULTAN SELİM'İN ÖVDÜĞÜ ALİM 🔷 Osmanlı tarihinin üç büyük hükümdarı Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim döneminde yaşayan Müeyyedzade Abdurrahman Efendi, padişahların övgüsünü aldı. 🔷 II. Bayezid'in himayesinde Osmanlı'da çeşitli çalışmalar yaptı. Padişahın vefatından sonra oğlu Yavuz Sultan Selim döneminde de çalışmalarına devam etti. Sultan Selim onun için, 'Ne yazık ki son zamanına yetiştik' diyerek Müeyyedzade'nin faziletine işaret eder. 8 yıla 80 yıl sığdıran Yavuz Sultan Selim'in muharebeleri MÜEYYEDZADE'NİN ÖĞRENCİLERİ ▶ Büyük alim ve devlet adamı olan Müeyyedzade'nin öğrencileri, daha sonraki dönemlerde Osmanlı ilim ve kültür hayatına etki edecek önemli isimlerdi. En meşhur talebeleri şunlardı: Eserleri ▶ Mecmaʿu'l-fetâvâ (Mecmûʿatü İbni'l-Müʾeyyed, Müeyyedzâde Cöngü): Fıkıh kaynaklarından derlediği bir mecmûasıdır. MÜEYYEDZADE NEDEN ÖNEMLİ? 🔷 Doç. Dr. Eşref Altaş, 'Müeyyedzade Anadolu'da nelere sebep olmuştur?' sorusunu şöyle cevapladı: 🔷 'Kitap sevgisi, özel nüshalara olan ilgisi, yazılı kültürü desteklemesi ve taşıması, himaye ettiği kimseler, bilime verdiği destek önemli. Sadece şekli bir destek değil akrabalık kuracak derecede kuvvetli olan ilişkisiyle yani Kastalani'nin kızıyla evlenmesi ve kendi kızını Ebussuud ile evlendirmesi şeklinde bağlantı kurması oldukça mühim. Çok hareketli bir isim. Doğu ile Batı sentezini yapıyor. Bilgi peşinde koşuyor. Peygamberi manevi merkez haline getirmesiyle 'Göğeren' sıfatıyla uyumlu biri.' Kitap nasıl okunmalı? 📕