İnsanların en sık kullandığı savunma mekanizmaları

SAVUNMA MEKANİZMALARI ◼ Savunma mekanizmaları psikanaliz teorisinde yer alan bireylerin gerçekleri saptırmak veya yok saymak için kullandıkları yöntemlerdir. Tüm insanlar savunma mekanizması kullanır. ◼ Savunma mekanizmaları kişi tarafından genel olarak bilinçsiz şekilde ve farkında olmadan kullanılır. Kişiler, benliklerine karşı bir tehdit algıladıklarında ortaya çıkar. PSİKOLOJİ SÖZLÜĞÜ İNKAR (YADSIMA) ◼ Bu savunma mekanizmasını kullanan kişi, üzüntü verici, yıkıcı travmatik olayların oluşturacağı duygusal etkilere maruz kalmamak için olaylar gerçekleşmemiş gibi yaşamını sürdürür. Bu kişiler yaşanan olay ile ilgili konu açıldığında bir tepki vermeyebilir veya konuyu değiştirir. Örnek ◼ Evladını yitirmiş bir annenin hala çocuğu yaşıyormuş gibi sofraya bir tabak daha koyması gibi… YANSITMA ◼ Kişinin kabullenemediği, kendisine yakıştıramadığı duygu ve düşünceleri farklı bir insana aktardığı bir savunma mekanizmasıdır. ◼ Yansıtma yapan kişi yüzleşmekten kaçtığı duyguyu, çevresindeki bir canlıya ya da nesneye aktararak psikolojik olarak rahatlama yaşar. Duygusal, düşünsel, öznel, davranışsal ve ilişkisel yansıtma türleri vardır. Örnek ◾ Yeni gelen iş arkadaşından hoşlanmayan biri bu duyguyu yansıtarak o kişinin kendisinden hoşlanmadığını düşünüp iddia edebilir. ◾ Sınavda düşük not alan bir öğrencinin çeşitli bahanelerle öğretmenini suçlaması. PSİKOLOJİDE BAĞLANMA STİLLERİ BASTIRMA ◼ Bastırma savunma mekanizmasını kullanan kişiler yaşadıkları kötü olayın bilincindedirler, olayı kabul ederler. Ama yaşadıkları acı ile yüzleşmek yerine, onu unutmak için konu hakkında düşünmemeyi ve konuşmamayı tercih ederler. O olay hiç yaşanmamış gibi davranırlar. ÖDÜNLEME ◼ Bir alandaki gerçek ya da hayali yetersizliğin farklı bir alandaki başarı ve yeterlilikle telafi edilerek kişinin kendisini iyi hissetmesini sağlar. Kişiyi ödünlemeye iten temel neden hissettiği başarısızlık ve yetersizlik hissidir. Örnek ◾ Eğitim hayatında başarılı olamayan birinin, ticaretle ilgilenerek zaman içinde kendi şirketini kurması gibi. (Kendi iç dünyasında başarısızlığını bu şekilde telafi etmesi.) YER DEĞİŞTİRME ◼ Bir kişinin, kendisine sıkıntı, kaygı ve rahatsızlık veren kişiye tepki göstermek yerine başka bir kişi veya nesneye öfkesini yöneltmesidir. Örnek ◾ Eşiyle sorunları olan bir öğretmenin bu sıkıntısını okula taşıyarak en ufak bir sorunda öğrencilerine abartılı tepkiler vererek eşine olan öfkesini boşaltması. ◾ İşyerinde patronu tarafından azarlanan bir babanın eve gelip eşine ve çocuklarına şiddet uygulaması. YAŞAMDA DENGELİ VE ÖLÇÜLÜ OLMANIN ÖNEMİ RASYONELLEŞTİRME (MANTIĞA BÜRÜNDÜRME) ◼ İnsanların kabul edilemez bulduğu, sosyal normlara uymayan, rahatsız edici unsurlar barındıran davranış, duygu ve düşüncelerini toplumun onaylayacağı kalıba sokarak açıkladığı bir savunma mekanizmasıdır. Örnek ◾ İnsanlar üzerinde hükmetmekten hoşlanan bir patronun, bu isteğini çalışanlarına sürekli emirler vererek ve yaptıkları hiçbir şeyi takdir etmeyip bir kulp bularak tatmin etmesi ve bu davranışlarını 'ben her şeyi onların gelişimi için yapıyorum' bahanesiyle açıklaması rasyonelleştirmeye (ussallaştırma) bir örnektir. YÜCELTME (SÜBLİMASYON) ◼ Uygulayan kişiye olumlu etkileri olan bir savunma mekanizmasıdır. Bireyin sosyal normlara aykırı, olumsuz duygularını kendisi veya toplum için yararlı faaliyetlere çevirmesidir. Örnek ◾ Şiddete meyilli, öfke problemi yaşayan bir kişinin, bu olumsuz duygularını insanlara yöneltmek yerine bir spor dalı (futbol, kick bocks, karate vs.) ile dışarı boşaltması gibi. ANLATARAK İYİLEŞME: PSİKOTERAPİ KARŞIT TEPKİ KURMA ◼ Karşıt tepki kuran kişiler, hissettikleri duyguların farkındadırlar. Fakat bilinçdışı olarak hislerinin ve iç güdülerinin tam tersi şekilde davranış gösterirler. Örnek: ◾ Eşi tarafından incitilmiş ona kızgın olan bir kadının sırf sorunları daha da büyüyüp ayrılma aşamasına gelmemek için mutlu ve her şey yolundaymış gibi davranması. ◾ İçinde insanlara karşı kin ve nefret besleyen bir kişinin, bu hislerin tam tersi şekilde insanlara nazik davranmasıdır. ÖZDEŞİM KURMA ◼ Bireyin kendi özelliklerini güzel ve özenilir bulmayarak kendisi olmaktan uzaklaşarak özendiği başka biri gibi davranmaya başlamasıdır. Birey, çevresi tarafından tıpkı o kişi gibi kabul edilip beğenilmek ve onaylanmak için özdeşim kurar. KAÇMA ◼ Kişi yaşadığı problemi yok sayarak önemsemez ve zamanla duyarsızlaşır. DUYGULAR SÖZLÜĞÜ BÖLME ◼ Bu savunma mekanizmasını kullanan kişiler, dış dünyada olup bitenleri, insanları adeta ikiye bölerek anlamlandırırlar. ◼ İnsanlar onlar için ya iyidir ya kötüdür. Bir insanı ya çok seviyorlardır, ya hiç sevmiyorlardır. Hayatta hiçbir zaman grileri yoktur; her şey ya siyah ya da beyazdır. HAYAL KURMA ◼ Kişinin kendisini olduğu gibi değil de farklı biriymiş gibi hayal etmesidir. Bu savunma mekanizmasıyla kişi, yaşamındaki gerçeklerden ve acılardan kaçarak daha iyi hisseder.