Taşa işlenen ilim: Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi

İstanbul sınırları içinde yer alan Eyüp Sultan'da tarihi bir yer var, Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi. Bu külliyenin banisi adından da anlaşılacağı üzere Sokullu Mehmed Paşa ile eşi İsmihan Sultan'dır. Zamanında bu külliye; medrese, dârülkurrâ, çeşme, türbeden oluşmaktadır. Tüm bu kısımlar belli aralıklarla Mimar Sinan'ın bizzat kendisi tarafından yapılmış. Adım adım tarih: II.Bayezid Külliyesi Normalde her külliyede cami muhakkak yer alır. Ancak bu külliyede cami yok bunun nedeni ise Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi'nin hemen çok yakınında Eyüp Sultan Camii'nin bulunması. Eyüp Sultan'daki bu külliye pek çok onarımdan geçtiğinden bir dönem açık, bir dönem kapalı olmuş. Bu yüzden, Eyüp gibi manevi yere gelenlerin pek bildiği bir yer değildir. İnsanların pek bilmediği bu kompleks aslında bilinmesi gereken tarihi yapılardan oluşuyor. Benim de yolum çok eskiden değil yakın zamanda düştü buraya... Evvela kendime biraz kızdım, böylesine güzellikte bir yeri daha önce nasıl fark etmem, nasıl keşfetmem diye. Burası, Eyüp Sultan'daki o meşhur çarşının hemen sonunda yer alıyor ve devamında Eyüp Sultan Camii çıkıyor karşımıza. Eski İstanbul'un 5 medresesi Sonra ise geç olsa da böyle bir yeri keşfetmenin ayrıcalığıyla mutlu oldum. Fark ettiğim 2023 yılında burası Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından Osmanlı dönemindeki işlevine geri döndüğünü öğrendim. Burada her alanda; belli kurslar, seminerler, programlar ve eğitimler veriliyormuş. Bunu duymanın ve şahit olmanın sevincini yaşadım. İşte, bu yüzden medreseye ayrıca değinmek istiyorum. Sokullu Mehmed Paşa Medresesi olarak bildiğimiz yer aslında arşiv belgelerinde Şehid Mehmed Paşa Medresesi ve İbrâhim Hanoğlu Medresesi olarak da geçiyor. Şunu da ek olarak söyleyelim, bunlar dışında isimlerle de anılıyor. Ancak bizim bilmemiz gerekenler bunlar. Külliyenin banisinin kimler olduğunu söyledik buna ek olarak avlu kapısı üzerinde Arapça kitabede 976 senesi yazmakta. Divanyolu'ndaki 4 medrese Gelelim medresenin genel görüntüsüne. Yapı, dikdörtgen planlı olup iki girişi bulunuyor. Birinci giriş ana giriştir, bahsettiğim çarşıların sokağından girilmekte. Diğer ise türbeyle bağlantılı olan giriş, külliyenin arka tarafında yer alıyor. Külliyenin mimarisini öne çıkaran en önemli özelliği şüphesiz kubbeyle örtülü olması. Medresenin yalnızca doğu ve batı kısımlarında 20 adet kubbeli odası mevcut. Medrese, kitabesine göre 1568 ile 1569 yılları arasında inşa edildiği düşünülüyor. Medrese; dört taraftan revaklarla çevrili dikdörtgen bir avlunun karşılıklı iki uzun kanadına dizilmiş 19 oda, ve biri iç diğeri dış avluya bakan 2 eyvan ile dikdörtgen avlunun kısa kanadının ortasında odalardan ayrı yerleştirilmiş bir dershaneden oluşmakta. 1961 ile 1962 yılları arasında külliyedeki bu medrese, sağlık merkezi olarak; darülkurra ise çocuk kütüphanesi olarak kullanılmış. Mimar Sinan'ın unutulmuş bir eseri: Kılıç Ali Paşa Medresesi Sokullu Mehmed Paşa Medresesi gerçekten fark edilmesi gereken bir hazine, bundan ötürü külliyenin bu kısmından uzunca bahsetmek istedim. Kompleksin çeşmesinin de olduğunu söylemiştik. Fotoğrafta gördüğünüz gibi avlunun tam ortasında kalan çeşme, bahsi geçen tarihi çeşmedir. Bu kısım görüldüğü üzere dikdörtgen planlı. Çeşmede çerçeveli bir ayna taşı da bulunuyor. Türbe kısmının eklenmesi; Sokullu Mehmed Paşa'nın genç yaşta vefat eden oğullarını vefatından sonra gerçekleşmiştir. 1579 yılında ise paşa öldürülünce onun da mezar yeri burası olmuştur. Türbelerin mimari özelliğini de 'klasik Osmanlı tarzına sahip' şeklinde yorumlayabiliriz. Türbe; üç kemer açıklıklı bir revakla medrese dershanesine bağlanıyor. Bu da bu külliyenin bir bütün olmasını sağlıyor. Hafta sonu rotası: Edirne Türbenin içinde paşanın; oğulları, kızları ve torunlarıyla birlikte toplam 18 sanduka bulunuyor. Genel olarak toparlayacak olursak ana girişten girince bizleri evvela dârülkurrâ karşılıyor. Burası günümüzde mescid olarak ve sohbet halkaları olarak kullanılıyor. Medrese odalardan oluşuyor. Bu odaların çevrildiği orta kısım avlu ve avlunun ortasında bir çeşme yer alıyor. Türbe ise bahsi geçen bu alanın arka tarafına konumlanmış. Burası gerçekten herkesin keşfetmesi ve mutlaka ziyaret etmesi gereken bir yer, adeta taşa işlenen bir ilim merkezi.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Taşa işlenen ilim: Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi