Hafızası Olan Evler: Necip Fazıl'ın doğduğu konak

Necip Fazıl Kısakürek edebiyatımızın en müstesna isimlerinden. 'Sultanu'ş Şuara' yani 'Şairlerin Sultanı' ünvanı ile anılan Necip Fazıl, kelimelerle adeta bir dünya kurmuştur. Türk düşünce tarihinde gerek eserleriyle gerek fikirleriyle derin izler bıraktı. Kaldırımlar, Çile, Bir Adam Yaratmak, Reis Bey onunla bütünleşmiş eserlerinden bazıları. Üstad Necip Fazıl'ın hayatında öne çıkanlar İşte, edebiyatımızda bu denli kıymetli yazılar ve şiirler kaleme alan üstadın, 1904 senesinde İstanbul'da doğduğu biliniyor. O yıllarda, İstanbul'u zihninizde bir tasavvur edin. Evet, düşündüğünüz gibi güzide şehir; ahşap evlerin, konakların yaygın olduğu bir yerdi. Necip Fazıl Kısakürek de kaleme aldığı 'O Ve Ben' isimli eserinde bu konağın varlığından bahseder. Eserinde anlattığı bu kısım 'Konak' başlığı altında yayınlanmış. Bu kısımda; Çemberlitaş'ta, Sultanahmet'e doğru inen sokaklardan birinde olduğunu söyler. Hatta kitaptan alıntı olarak verelim: Çemberlitaş'ta, Sultanahmet'e doğru inen sokaklardan birinde, kocaman bir konakta doğmuşum... Harem ve selâmlık halinde iki kapılı, dört katlı ve bilmem kaç odalı bu konak, içinde, yakıcı hâtıraların kaynaştığı tütsü çanağıdır. Renk renk, şekil şekil, fısıltı fısıltı hatıralar... Bazen de çığlık çığlık... Çocuk denecek kadar gençken yazdığım «Bir Yalnızlık Gecesinin Vehimleri» isimli hikâyemdeki mekân işte bu konak... Selâmlık kapısının önünde, bodrum katının üstünde, birkaç merdivenle çıkılan, köşeleme mermer bir sahanlık ve yanında küçücük bir bahçe... Mermer sahanlığa, üst katın çıkıntısından iki sütun iniyor. Ve giriş kapısı... Necip Fazıl Kısakürek'in en sevilen 50 şiiri Burada dikkatimizi haremlik-selamlık kısmına bir çevirelim. Yazar, şair, düşünür kimliği ile tanıdığımız Necip Fazıl'ın bu kısma özellikle değinmek istediğini düşünüyorum. Öncelikle Osmanlı dönemindeki konaklarda bu kısım vardır. Düşünürün, doğduğu konağın nerede olduğunu söyledikten sonra bu bilgiyi bizimle paylaşması buna ayrıca önem verdiğini gösteriyor. Bu ifade, birbirlerine namahrem olan kadın ve erkeklerin ayrı ayrı bir araya geldiği yer olarak tanımlanır. Kadınlara mahsus olan yer; haremlik, erkeklere özel olan yer ise selamlıktır. Şairlerin Sultanı, konağı o kadar detaylı tasvir etmiştir ki zihinlerde adeta birebir aynısı canlanmakta. Örneğin yine bu yazısında konaklarının üç katlı olduğunu söyler. Birinci katta yemek odasıyla resmi ziyaretler için odalar olduğunu anlatır. İkinci kat büyük salon yani sofa, kitap odası gibi yerlerin olduğunu aktarır. Gelin tamamını onun kaleminden okuyalım: Konağın birinci katında taş zeminli büyük yemek odası. Ayrıca resmî ziyaretlere mahsus odalar... İkinci katında teklifsiz misafirlere ait büyük salon - sofa. Buradan geçilen ve arka bahçeye bakan şatafatlı salon; ve oraya karanlık bir koridorla bağlı, büyük babamın kitap odası. Sonra, üçüncü kattaki yatak odamız... Bu odanın yaldızlı çıtalarla çerçeveli siyah kadife kaplı karşısında ve sokak üstünde, büyük babamla cici annemin (babaannemin) büyük, çok büyük yatak odaları... Kısakürek'in hayatında dedesinin yeri de oldukça özeldi. Bunu eserlerinde kaleme aldığı yazılardan biliyoruz. Dedesine nazının geçtiği ve ona bir şeyler söylerken çekinmediğini kaynaklarca biliyoruz. Bakıldığında o dönemler yani 1900'lü yıllarda bunun çok normal karşılanmayacağını tahmin edebiliriz. İşte, bu 'Sultanu'ş Şuara' için geçerli değildir. 'O Ve Ben' de kaleme aldığı 'Büyük Babam' yazısından biliyoruz. Necip Fazıl Kısakürek'in unutulmaz mısraları Bahsettiğimiz yazıda şunlar yer alıyor: Beş-altı yaşındayım... Büyük babam her an bana bitişik yaşar. O sofraya gelen sıcak yemeklerden hiç hoşlanmaz. İşte, cici annemi ve hizmetçileri haşlıyor. Herkes başı önünde, susuyor; bir benim başım dik... İstersem avaz avaz avaz haykırabilirim, büyük babamı da susturabilirim. Bana izin sonsuz. Büyüklerin, çocuklar yedikten sonra sofraya oturduğu zamanlarda da ben, hem küçüklerin hem de büyüklerin masasında hep baş köşedeyim... Kısakürek, İstanbul'un en güzide yerlerinden olan Sultanahmet'te, 3 katlı oldukça büyük bir konakta çalışanların da olduğu büyük bir ailede büyümüş. Kaleme aldığı yazıları kaynak göstererek büyüklerinin sevgisiyle rahat içinde büyümüş diye yorumlayabiliyoruz. Böylesine büyük konağın elbette bir bahçesi de olacak değil mi? Sultanu'ş Şuara, 'Konak' adlı yazısında bundan da bahsediyor: Asıl bahçe, büyük bahçe, konağın arkasında... Bahçenin iki ucunda, uşak odası ve çamaşırhane, iki ayrı binacık... Ortada, yakın bir bildik gibi suratının bütün çizgileriyle tanıdığım bir dut ağacı. Düşünür; bahçenin konak tarafında olan kısımda dikine olacak şekilde dizayn edilmiş çakıl taşları yer aldığını söyler. Bahçenin arkada cepheye baktığını ve burada da komşularına ait olan konakların gözüktüğünü aktarır. Mustafa Akar anlatımıyla: Necip Fazıl Kısakürek - 10 Dakikada Edebiyat Türk edebiyatında Necip Fazıl Kürek gibi sesi gür çıkan bir şahsiyetin doğduğu ve çocukluğunun geçtiği bu konağın hemen arkasında Binbirdirek Mahzenleri yer almaktadır, yazar yine 'O Ve Ben' adlı kitabında bundan bahseder. Çemberlitaş'taki bu ihtişamlı konak; büyük babası Maraşlı Kısakürekzade Mehmet Hilmi Efendi'ye aittir. Yaşadığı bu konağı yalnızca 'O Ve Ben'de değil; 'Hikayelerim' ve 'Kafa Kağıdı' isimli eserlerinde de yer vermiştir. Bir dava adamı: Necip Fazıl Kısakürek Harem-selamlığı bulunan, iki kapılı ve 20 odalı bu konak maalesef günümüze kadar korunamamıştır. Vakti zamanında var olan bu yapının hangi cadde üzerinde olduğu ise Jacques Pervititch tarafından hazırlanan tarihi haritalar vasıtasıyla öğrenilebiliyor. Peykhane Caddesi üzerinde olduğu kesinleşen konağı önce Kısakürek'in dedesi ardından babası kullanmış, bu da kaynaklar vasıtasıyla elde edilen bilgiler arasında. Düşünce dünyasının engin simalarından biri olan Necip Fazıl; Heybeliada, Erenköy, Aksaray, Beylerbeyi gibi ilçelerde de yaşamış ancak hiçbiri onda Sultanahmet'teki konak kadar derin tesirler bırakmamıştır...

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Hafızası Olan Evler: Necip Fazıl'ın doğduğu konak