Ahşabın zarafetle buluşması: Naht sanatı

🔸 Duygu ve düşüncelerin en güzel iz düşümlerinden biri olan sanat, bu aktarımı birçok türüyle gerçekleştirir. Bunlardan biri de naht sanatıdır. 🔸 Ahşabın çeşitli tekniklerle oyulmasıyla yapılan bu sanatın kökeni, oldukça eski zamanlara dayanır. Bunun nedeni ahşaba şekil vermenin oldukça basit olmasıyla açıklanabilir. İnce bir sanat: Minyatür 🔸 Naht sözcüğü ahşabı yontma, kabuğunu soyma manalarına gelir. Bu sanat, ağacı kabartma şeklinde yontarak biçim verilmesiyle ortaya çıkar. Ayrıca marangozların ahşabı yontup düzelterek yeni bir nesne ortaya koyma işlemine benzerlik gösterdiği için kelimelerden yeni bir kelime oluşturmaya da bu isim verilmiştir. 🔸 Naht sanatıyla meşgul olan kişilere nahhat denir. Bu sözcük, Osmanlıca marangoz, doğramacı ve ahşap oymacısı anlamlarındadır. 🔸 Türklerin Müslümanlığı kabul edişiyle ahşap oyma sanatı, ilk olarak Türkistan'da gelişim göstermeye başlar. İslami motiflerle gelişen bu sanat, sonrasında Asya, Avrupa ve Afrika ülkelerinde gelişim gösterir. 🔸 Türklerin İslamı kabulünün öncesinde Orta Asya'daki Türkler'de de ahşap oyma sanatına rastlanır. Fakat bu dönemdeki motiflerde Çin ve Hint etkileri görülür. Kalemin izdüşümü: Hüsn-ü hat NAHT SANATININ TARİHİ GELİŞİMİ 🔸 Ahşapla ilişkili sanatlar Anadolu'da, Selçuklu döneminde gelişerek zaman içinde özgünleşir. Beylikler ve Selçuklu dönemi naht sanatı ile yapılan ağaç eserler genellikle mihrap, cami kapısı, dolap kapakları gibi ögelerden oluşur. 🔸 Anadolu Selçukluları döneminde ahşap oyma sanatına oldukça önem verilmiştir. Erzurum, Harput, Beyşehir, Konya gibi büyük illerde bu sanata dair güzel örnekler ortaya çıkmıştır. Bu dönem süsleme motiflerininin ana temasında, çini sanatında da olduğu gibi geometrik şekiller hakimiyet gösterir. 🔸 Osmanlı döneminde ağaç oyma sanatı en başarılı örneklerini vermiştir. Rumi ve hatai denilen bitkisel ve hayvansal motiflerin stilize edilmesiyle oluşan motifler, ana temayı oluşturur. Bu dönemdeki başlıca uygulama alanları ise camilerin mihrap ve minberleri, rahleler, kapı, dolap kapakları ve pencerelerdir. 🔸 İslam dininin heykel sanatını uygun görmemesi ahşap oyma sanatının Müslümanlar ve Türkler içinde gelişiminde oldukça etkili olmuştur. Dünya halıcılık tarihinin en eski mirası: Pazırık 🔸 Naht sanatına dair teknikler 19. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Türk sanatçılar eserlerinde genellikle şimsir, ceviz, meşe ve ıhlamur ağacı kullanmıştır. 🔸 Günümüzde naht sanatıyla uğraşan kişi sayısı oldukça azalmış, bu zarif sanat unutulmaya yüz tutmuştur. Camilerde kullanılan ahşap oymalara alternatif, kolay üretilebilir ürünler kullanılmaya başlanmıştır. Naht sanatı nasıl icra edilir? 🔸 Naht sanatında yaygın olarak hat sanatı ile yazılmış eserler kesilerek işlense de günümüzde naht sanatı ile uğraşan sanatçılar farklı alanlarda çeşitli eserler ve ürünler verir. 🔸 Naht sanatında ahşabı işleme ve oyma teknikleri farklılık gösterir. Dolayısıyla oyma işleminin yapıldığı bıçak uçları ve malzemeler de değişir. Tekniklerin uygulanışının ardından motif ve desen ortaya çıkar. Kalemin izdüşümü Naht sanatı teknikleri ↪ Düz satıhlı derin oyma tekniğinde, bıçak zemine doğru dik tutarak uygulanır. ↪ Yuvarlak satıhlı derin oymada, yüzeyin yuvarlak olmasına dikkat edilerek serbest el hareketleri kullanılır. ↪ Adeta bir dantel görünümü oluşturan ajur tekniğinde ise zemin daha fazla oyularak ve zeminin belli parçaları çıkarılarak uygulama gerçekleşir. Yazıyla resim yapma sanatı: Kaligrafi 🔸 Naht işleminden sonra iç oyma ve dış oyma adı verilen iki eser meydana gelir. Malzemenin üzerinden oyma ayrı bir sanat eseri, dışarıya çıkan kalıp ise farklı bir sanat eseri olarak ortaya çıkar. 🔸 Ağaç işçiliğinde kullanılan malzemeler daha çok ceviz, elma, armut, sedir, abanoz ve gül ağacıdır. Kakma, boyama, kündekâri, kabartma-oyma, kafes, kaplama, yakma gibi tekniklerle işlenen ahşap eşyalar günümüzde de özgün dekoratif eserler olarak kullanılır. Naht sanatında kullanılan malzemeler ▪ Ağaç Kaplamalar ▪ Kontraplak ▪ Alüminyum kompozit ▪ Sedef ▪ İşkence ▪ Testere Kolu ▪ Kıl Testere ▪ Eye ▪ Zımpara ▪ Karbon Kağıdı ▪ Bıçak Osmanlı'nın unutulmaya yüz tutan sanatı: Filografi