300 yıl saklanabilen Semerkant kağıdı

UZUN YILLAR SAKLANABİLEN KAĞIT TÜRÜ 🔹 Semerkant kağıdı, Çinli esirlerden öğrenilen ve ilkel yöntemler kullanılarak elde edilen bir maddeye dönüşür. Dut ağacının bu serüveni öyle kola değildir, bunun için tam 10 güne ihtiyaç vardır. 🔹 Dut ağacından elde edilen kağıt türü, diğer çeşitlere göre çok daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Özbekistan'ın kadim kentlerinden birinin adını alan Semerkant kağıdı, 300 yıldan fazla da saklanabilmektedir. İpek Yolu'nun kalbi Özbekistan ve tarihi eserleri 8. YÜZYILDA ÇİNLİLER ARACILIĞIYLA KEŞFEDİLDİ 🔹 Özbekistan'ın gözde kenti Semerkant, Türk tarihinin en önemli unsuru olan gelenek ve göreneklere ışık tutmaktadır. Bahsettiğimiz bu kültürel envanterlerden biri de dut ağacı kabuğundan kağıt üretim serüvenidir. 🔹 Dut ağacı kağıdı veya Semerkant kağıdı olarak bilinen bu kağıt türü, 8. asırda Çinli esirler aracılığıyla öğrenilenilir ve tamamiyle ilkel yöntemler kullanılarak meydana gelmektedir. DOĞU VE BATI KÜLTÜRÜNÜN KESİŞTİĞİ NOKTA 🔹 Tarihi İpek Yolu güzergahında yer alan Semerkant, doğu ve batı kültürünün ortak noktasını temsil eder. İşte tam olarak bu konumda üretilen kağıtlar, geçmişte gördüğü ilgiyi günümüzde de devam ettirir. 🔹 İpek Yolu'nun tarihi MÖ 130 olarak bilinmektedir. Dut ağacının kabuğundan elde edilen kağıt üretiminin tarihini de böylece bu kadar eskiye götürmemiz mümkün. Özbekistan'ın hürriyet meşaleleri DUT AĞACINDAN ÜRETİLEN KAĞIDIN SERÜVENİ 🔹 Tarihi kaynaklarda edinilen bilgilere göre; 751 senesinde Özbekistan topraklarında meydana gelen savaşta, Semerkant Beyliği askerleri bir grup Çinliyi esir alır. Onlarda kurtulmak adına, askerlere geleneksel zanaatlarından olan dut ağacı kabuğundan kağıt üretiminden bahsederler. 🔹 Hatta kurtuldukları takdirde bu zanaatı onlara öğreteceklerini dile getirirler. Dedikleri gibi de yaparlar. Çinliler tarafından öğretilen üretim türü, Semerkant bölgesinde yaygınlaşır. EN İYİ ÖZELLİKLERE SAHİP KAĞIT TÜRÜ 🔹 Semerkant adı verilen bu kağıt çeşidinin ünü, bilindiği kadar 9. ve 10. asırlarda Asya kıtası dışında Avrupa'ya kadar ulaştığı söylenir. Hatta kaynaklarca, o dönemlerde kaleme alınan eserlerin çoğunun, Semerkant kağıdı üzerine yazıldığı bilinmektedir. 🔹 10. yüzyıla gelindiğinde ise dünyadaki en pürüzsüz, dayanıklı, ince ve hatta mürekkebi fazla emmeyen kağıt çeşitleri, Semerkant merkezli kağıt üretim atölyelerinde, üretilir hale gelmiştir. Orta Asya değil Türkistan 10 GÜNDE KAĞIDA DÖNÜŞÜM 🔹 Dut ağacı kabuğunun kağıda dönüşümü oldukça sabır gerektiren bir iş çünkü bu dönüşüm tam 10 günü sürmektedir. Günümüzde de Semerkant'ın İpek Yolu turizm bölgesinde, kağıt atölyesinde bu işi devam ettiren Nekruz Nimetiyev, bu zanaat için yüzyıllar öncesinin teknikleriyle çalıştıklarını söyler. 🔹 Eskiden bu iş, Doğu Türkistan'ın başta Hotan şehri olmak üzere pek çok kent ve köylerde devam ederken günümüzde dut ağacı kabuğundan kağıt üretimi yalnız Semerkant'ta yaşatılmaktadır. SARAY KAĞIDI 🔹 Dut ağacı kabuğundan üretilen kağıdın kullanılmaya başlandığı ilk günden beri saraylardaki üst düzey yöneticiler ve emirler dahi bundan yararlanmıştır. 🔹 Semerkant kağıdının ilginç bir özelliği var bu da sallandığında kendine has bir ses çıkarmasıdır. Dut ağacı kabuğundan yapılan kağıt, en az üç yüz sene muhafaza edilebiliyor. Cami ve türbeleriyle Doğu Türkistan KAĞIDA DÖNÜŞÜM AŞAMALARI 🔹 Semerkant kağıdının serüveni evvela dut ağacı dallarının ilkbahar aylarında kesilmesiyle başlar. Kesildikten sonra kurutulan dallar daha sonra depolanır. 🔹 Aradan belli bir zaman geçtikten sonra dut ağacından soyulan kabuklar, yumuşaması ve küçücük parçalara bölünmesi için büyük kazanlarda kaynatılır. 🔹 Dut ağacı parçaları ahşapla çerçevelenmiş eleklerle süzülür ve ham madde kurutulmaya bırakılır. Ardından ametist taşı ile cilalanarak hazır hale getirilir. DOĞAL TEKNİKLER 🔹 Dut ağacı kabuğundan dönüşen kağıdın temel özelliğinin en önemli özelliği şüphesiz yalnızca doğal ham maddelerin kullanılmasıdır. Kağıdın üretiminde doğal maddelerin kullanılmasından ötürü Semerkant kağıdı kimyasal maddelerle ağırtmak mümkün değildir bundan dolayı rengi hafif sarıya çalar. 🔹 Semerkant kağıdının günümüzde kullanılan kağıtlara göre çok daha dayanıklı olduğunu ve uzun ömürlü olduğunu söyleyebiliriz. DÜNYANIN DÖRT BİR YANINDAN RAĞBET 🔹 Geçmişte yazı yazmak için kullanılan bu kağıdın günümüzde de bu işlevi kullanıldığını biliyoruz. Semerkant kağıdı yalnız hediyelik eşya yapımında değil, aynı zamanda eski el yazmalarının restorasyonunda da kullanılmaktadır. 🔹 Dut ağacının kabuğundan meydana gelen bu kağıt türü, Özbekistan'da bulunan el yazmaları enstitülerinin yanı sıra yurt dışından da siparişler almaktadır.