Sicilya’da Müslümanlığın izleri

◾ İslamofobi ve zenofobinin giderek arttığı Avrupa'da genel yaklaşımın tersine Müslüman kültürünün rahatlıkla yaşandığı, Müslüman göçmenlere sevgiyle kucak açılan İtalya'nın meşhur Sicilya adasının tarihine birlikte bakalım… İslamofobi nedir? İslam ve Müslümanlara karşı duyulan korku ve nefreti dile getiren düşünce. Zenofobi nedir? Yabancılara karşı duyulan nefreti ifade eden kavram. Kağıttan ırmağa: Medeniyetimiz ◼ Tarihinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan Sicilya Adası 9. asırda Müslümanlar tarafından fethedildi ve burada iki asır boyunca üç Arap hanedanı hüküm sürdü. ◼ Arap hakimiyetinden önce ise adada hüküm süren medeniyetler sırasıyla Yunan, Kartaca ve Bizans oldu. Sicilya'da ilk kurulan koloni Yunan kolonisiyken Yunan- Kartaca mücadelesinden sonra MÖ 3. yüzyılda hakimiyet tamamen Roma Medeniyeti'ne geçti. ◼ MÖ 6. yüzyıla kadar Roma bu bölgede etkinliğini korudu. Daha sonra ise Bizanslı General Belisairus tarafından ele geçirilen ada bir Bizans vilayetine dönüştürüldü. General Belisairus kimdir? İmparator I. Justinianus döneminde Doğu Roma İmparatorluğu başkomutanı. Döneminin en büyük komutanı olarak kabul edilir. Dönemin önemli askeri seferlerinde ordulara komuta etmiştir. ◼ Sicilya'nın, İslam'ın 7. asırda yayıldığı Kuzey Afrika'ya gemi ile oldukça kolay ulaşılabilir olması buraya yapılan fetih seferlerini kolaylaştırdı. ◼ Ada, Araplar tarafından 7. yüzyıldan 9. yüzyıla kadar defalarca düzenlenen saldırılara rağmen fethedilemedi. Araplar Sicilya'yı ancak 827 yılında ele geçirebildiler. ◼ Ada, Normanlar tarafından ele geçirilişine kadar burada Üç Arap Hanedan hüküm sürdü; Aglabiler, Fatimiler ve Kelbiler. Aglabi egemenliği 909 yılında Fatimiler Tunus'da iktidarı ele geçirince Sicilya'da sona erdi ◼ Böylece ada, 917'den itibaren Fatimilerin atadığı Salim B. Raşid tarafından yönetildi. 947'de çıkan bir isyan üzerine ise atanan yeni vali Hasan B. Kalbi ile birlikte adada yarı bağımsız Kelbiler hanedanı kuruldu. Endülüs Sözlüğü ◼ Arap hâkimiyeti döneminde Kuzey Afrika Müslüman kültürü, Sicilya'nın diline, tarihine, mimarisine ve demografik yapısına işledi. Uygun coğrafi ve stratejik konumu Müslümanların adadaki gelişim ve yayılışını kolaylaştırdı. ◼ Adada derin iz bırakan Müslümanlar burada tarım ve ziraatın yapısını değiştirdi, yeni sulama teknikleri geliştirdi, pamuk ekimini başlatarak tekstil endüstrisini de geliştirdi. ◼ Arap hakimiyeti döneminde bilim ve kültür merkezine dönüşen Sicilya'da felsefe, tıp ve doğa bilimleri alanında da önemli aşamalar kaydedildi. ◼ Yunan Doktor Dioskurides'in botanik kitabını Endülüs hükümdarı için Arapça'ya çeviren Ebu Abdallah, Sicilya kökenli bir bilgindi. Astronom, matematikçi ve şair Ebu Abdullah el-Karani de Sicilyalıydı. Ebu Said b. İbrahim , İbni Abi Usaybia , Ebu'l Ayyas da Sicilyalı Müslüman bilim adamları arasında öne çıkan isimler oldu. ◼ Ada ayrıca Kuzey Afrika'da baskıya maruz kalan birçok Müslüman bilim adamına da sığınak olmuş, dilbilimci şair Ali Hamza Basri, hadis bilimci Ebul Abbas ve fıkıhçı Esad Fuat'ın yolu Sicilya'ya düştü. Arapça öğretimine katkı sağlayan Osmanlı alimi: Birgivi ◼ Arap hâkimiyetinin kentin tarih ve mimarisine etkisi de oldukça büyük. Bu dönemde bir bilim ve kültür merkezine dönüşen Sicilya'da camiler fıkıh, hadis, kıraat gibi dini bilimlerin yanında gramer ve lügatbilimin de öğretildiği entelektüel aktivitelerin merkezi olarak hizmet verdi. ◼ Arap seyyahların eserlerinde verdikleri bilgilere göre Sicilya'da 300'den fazla cami inşa edildi. Müslümanlar tarafından yapılan çoğu kale ve cami farklı yapılara dönüştürülse de kentteki çoğu kilisede ziyaretçileri bu döneme ait birçok izler karşılar. Kiliseye dönüştürülen camiler ◼ Adada bin yıl önce konuşulan Tunus Arapçasının da Sicilya lehçelerinde hala belirgin olduğunu görmek mümkün. Arap dilinin diğer dillere nüfuzu öylesine geniş ki bugün İtalyanca'nın değişik şivelerinde 200 civarında Arapça kelime bulunur. ◼ Sicilya'da İslam hakimiyeti Norman istilasına kadar devam etti. 1061 yılında Normanlar, adadaki üç Arap emirin birbiriyle mücadele içinde olmasından yararlanarak Sicilya'yı ele geçirdiler. ◼ İslam kültüründen hemen hemen her alanda etkilenen Normanlar Müslümanlar'ın bilim alanında başlattığı gelişmeleri devam ettirdi. Müslüman entelektüellerin Norman sarayındaki güçlü varlığı, Müslümanların Sicilya'daki yabancı egemenliği altında bile ne denli nüfuz sahibi olduğunu gösteriyordu. Müslümanların çalışmaları Avrupa üniversitelerinin temelini oluşturdu ◼ Sicilya'da Norman hâkimiyetinin 11.asrın ikinci yarısında başlamasından sonra hoşgörü esasına dayanan çok kültürlü toplum yapısı bozulmaya başladı. İtalya'dan gelen göçmenlerin adaya yerleştirilmesi Müslümanların saldırılara maruz kalması ve Latinleşme ve Hristiyanlaştırma çabaları sonucu Müslüman nüfusu giderek azaldı. ◼ Müslüman toplumu, yapılan baskı ve kıyımlar sonucu bir anda yok olmasa da nüfusları ciddi şekilde azaldı. Küçük gruplara bölünen Müslüman grupların gücünü tarihten alan etkisi ise Sicilya'da hala hissedilir... Bir arada yaşama ahlakı ◼ O dönemde Müslüman, Yahudi ve Hristiyanların adada karşılıklı hoşgörü çerçevesinde yaşaması 21. yüzyıl'a da güzel bir miras bıraktı. Bugün, Müslüman ülkelerden gelen 25 binden fazla göçmene ev sahipliği yapan Sicilya'nın Palermo kenti, İtalya'nın çok kültürlülük sembolü şehirlerinden biri. İslam bilimini Avrupa'ya aktaran köprü: Sicilya ve Kral II. Roger ◼ Palermo'da imam olarak görev yapan Ahmed Abd Al Macaluso birçok göçmenin Palermo'da mutlu bir şekilde yaşadığını 'Buranın halkı yaradılış özelliği açısından Müslümanlara yakın. Burada Müslümanlara gösterilen yakınlık doğal bir eğilim' sözleriyle anlatır. ◼ Sicilya halkının Müslümanlara ve göçmenlere karşı gösterdiği yakınlık ve misafirperverlik kentin Müslüman geçmişine ve çok kültürlü yapısına bağlanır. Avrupa'nın özellikle kuzey bölgelerinde ötekileştirici muamelelere maruz kalan göçmenlere göre 'Müslümanlara yakınlık' Sicilyalıların DNA'sında var. İslam mimarisinin Avrupa'daki izleri ◼ Müslüman göçmenlerin ayrımcılığa uğramadığı aksine kolayca kabul edildiği ve benimsendiği Palermo'da belediye başkanlarının da politikası 'Burada yaşayan herkes buralıdır' anlayışına dayanır. ◼ Öyle ki Palermo Belediye Başkanı Leoluca Orlando, kentin kültür ve tarihinin tüm Palermo halkına etkisini 'Burası Frankfurt ya da Berlin değil burası İstanbul burası Kudüs, burası Beyrut' cümlesiyle ifade eder.