Merkez Efendi

Merkezefendi deyince akıllara İstanbul'un en güzide mahallelerinden biri gelir. Zeytinburnu'na bağlı olan bu yerde, İslam dininin önemli şahsiyetlerinden Merkezefendi'nin kabri bulunuyor. Asıl adı Musa bin Mustafa bin Kılıç Bey bin Haydar olan alimin künyesi 'Ebû's-sakâ' lakabı ise 'Muslihiddin'dir. 1460 yıllarda Germiyan ili Denizli sancağına bağlı Sarımahmutlu köyünde dünyaya gelir. Mevlid-i Şerif'in yazılış hikayesi İlk eğitimini babasından almış ve tahsilini İstanbul ve Bursa'da tamamlamıştır. Oldukça kuvvetli bir hafızaya sahip olan Merkezefendi; hadis, fıkıh ilimleri okur. İlmini gün geçtikçe artırır ve asla yeterli görmez. Vaaz icazeti alır ve 'Muslihiddin' lakabı verilir. Ayasofya olmak üzere İstanbul'un pek çok camisinde vaaz verir. Daha sonra 'Merkezefendi' lakabını alır. O, yaşamı boyunca bilgi birikimini insanlara aktarmayı görev bilmiştir. Kanunî Sultan Süleyman'ın Merkez Efendi'ye karşı derin bir sevgi ve hürmet beslediği kaynaklarca sabittir. Sultan O zattan bahsederken 'bizim Merkez' dediği rivayet edilir. Merkez Efendi'nin ilmi tarafı oldukça güçlüdür bunun dışında hekim yönü de vardır. Ashâbü'l-Uhdûd olayı bize ne anlatıyor? Merkez Efendi'nin eser telif ettiğine dair herhangi bir kayda rastlanmamıştır ancak ilahi tarzında üç şiiri ve bir de na'tı vardır. Tekke edebiyatının ortak terim ve mazmunlarını kullandığı şiirlerini sade bir dil ile kaleme almıştır. İşte alim, şiirlerini kaleme alırken 'Merkez veya Merkezî' lakabını kullanmıştır. Aşağıda Merkez Efendi'nin tasavvufi konulu şiirine örnek: Yâ İlâhî müstecâb eyle bizim duâmızı Merkez Efendi; âlim, takva ehli, merhametli, hoşgörülü mübarek bir zattır. Yaşamını insanlığa hizmet etmeye adayan alim, Hz. Peygamberin (SAV) ihlas ve tevazusunu kendine rol model edinmiştir. O, hiçbir canlıyı ayırmaksızın yardım elini uzatır, fakir ve zayıf kimseleri de himaye ederdi. Merkez Efendi İbadet konusunda da oldukça titizdir; oruçlarını tutar, namazlarını vaktinde kılar. Ebu'l Menuçehr Camii: Anadolu'daki ilk Türk izleri Çocuklara karşı fazlaca şefkat duyan alim, bir yere gideceği zaman heybesine üzüm ve badem koyar. Yolda giderken gördüğü çocuklara 'Siz masumlarsınız, duanız makbüldür; bu yüzü kara, sakalı ak, koca asi için dua edin ki kıyamette yüzü ak ola' diye ağlayarak çocuklara 'amin' dedirtir. Ardından 'Bu asi kulun duası sizin aminleriniz hürmetine kabul olur da yargılanıp affedilenlerden oluruz' demektedir. Böylesine hürmetli bir alimin adını yaşatacak bir külliye inşa edilir. Külliyede; cami, tekke ve hamam yer almakta.Caminin üzerinde kitabe olmadığından hangi yılda inşa edildiği belli değildir. Ama banîsînin Merkez Efendi olduğu bazı kaynaklarca geçmekte. Aziz Mahmud Hüdayi Çilehanesi Zaman içinde pek çok onarımdan geçen külliyenin dikkat çeken yapıları arasında cümle kapısı bulunur. Cümle kapısı, II. Mahmud döneminde hattat olan Haşim Efendi imzalıdır. Cümle kapısının üzerinde, Yesarizade Mustafa İzzet Efendi'ye ait olan şu kitabe yer alır; Merkez-i pergâr-ı şevket kutb-i vakt-i saltanat Külliyede ayrıca; çilehane, havuz, kuyu ve şadırvan, türbe, harem ve darülkurra bulunmakta. Merkez Efendi'nin bizzat kendisinin kullandığı çilehane, yüksek olasılıkla Bizans zamanından kalma bir ayazmanın içine yerleştirilmiş. Bu saydıklarımıza ek olarak mutfak, taamhane, derviş hücreleri, şeyh dairesi, hünkar köşkü de bir zamanlar Merkez Efendi Külliyesi içinde bulunuyormuş ancak bu kısımlar günümüze ulaşmamış. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in ümmetine örnek yaşamı Merkez Efendi, 1523 senesinde Yavuz Sultan Selim ve II. Ayşe Hatun'un kızı Kanuni Sultan Süleyman'ın kız kardeşi Şah Sultan ile evlenmiştir. 1552 senesinde vefat eden Merkez Efendi'yi kendi ismiyle anılan dergâhına defnedilmiş. Kabrinin üzerine ise bir türbe inşa edilmiş ve türbesi zamanla İstanbul'un en önemli ziyaret noktalarından biri haline gelmiş.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Merkez Efendi