İznik'in gönül sultanı: Eşrefoğlu Rumi

Babası Ahmed Eşref'e nispetle Eşrefoğlu Rumi olarak anılan Abdullah'ın tam ismi Abdullah Rûmî b. Seyyid Ahmed Eşref b. Seyyid Muhammed Süyûfî idi. 1470 yılında vefat eden Eşrefoğlu Rumi; sohbeti, şiirleri ve manevi terbiye metotları ile Anadolu coğrafyasını manen yoğuran ve şekillendiren en önemli zatlardan biri olarak kabul edilmişti. İZNİK'TEKİ KÜLTÜR HAZİNESİ TARİHİ ESERLER Aslen Mekkeli bir aileye mensup olan Eşrefoğlu Rumi'nin ataları Mısır'dan Hama'ya, Hama'dan Manisa'ya, nihayet İznik'e yerleşmiş ve her mekanda büyük önem atfedilmiş zatlardı. 1377 - 1470 yılları arasında Anadolu'da yaşayan Eşrefoğlu Rumi, küçük yaşlardan itibaren ailesinin etrafında geniş ve yoğun bir ilmi terbiye süreci geçirmişti. İSLAMİ İLİMLERİN ORTAYA ÇIKIŞI Mevlânâ Hocazâde ile Mevlânâ Tûsî isimli alimlerden büyük ölçüde faydalanan Eşrefoğlu Rumi'nin hayatına dair en önemli kaynak ise Abdullah Veliyyüddin Bursevî'nin kaleme aldığı Menâkıb-ı Eşrefzâde idi. Manevi terbiye için evvela Emir Sultan'a oradan da Hacı Bayrâm-ı Velî'ye iltica eden Eşrefoğlu Rumi, kısa sürede büyük bir alim olmanın yanında arif olarak da tanındı. Hacı Bayram-ı Veli'nin yanında on yıldan fazla bir süre manevi terbiye metotlarını uygulayan Eşrefoğlu Rumi, bir müddet sonra Hacı Bayram'ın kızı Hayrünnisâ Hanım ile evlenmişti. Hacı Bayram-ı Veli'nin yönlendirmesi ile İznik'e geri dönen Eşrefoğlu Rumi'nin sohbetleri ve şiirleri o kadar tesirli olmuştu ki kısa sürede etrafına geniş bir halka oluşmuştu. Yüz yaşına yakın bir hayat süren Eşrefoğlu Rumi, Yunus Emre'nin yolunu takip ederek insanları söz, şiir ve hal ile irşad etme metodunu benimsemişti. İznik'te oluşan manevi halka ufak Anadolu kasabasını büyük bir şöhret ve manevi bir mekana çevirmişti. Günümüzde İznik ile Eşrefoğlu isimleri beraber zikredilmekte. Büyük bir şair olarak bilinen Eşrefoğlu Rumi divan sahibi bir zattı. Asırlardır yazdığı şiirler ve söylediği sohbetler dillerden dillere dolaşan Eşrefoğlu'ndan günümüze üç kitap ulaştı. Bunlar şiirlerinden meydana gelen divanı, Anadolu klasiği olarak kabul edilen Müzekkin Nüfus'u ve kendi yolunu anlattığı Tarikatname isimli eseriydi. OKUNMASI GEREKEN KLASİK KİTAPLAR Eşrefoğlu Divanı Eşrefoğlu Rumi Divanı'nın günümüze yirmiden fazla nüshası ulaştı. Yunus Emre'nin açtığı şiir yolunu takip eden Eşrefoğlu; sade, akıcı ve etkileyici bir dille şiirler kaleme almıştı. Eşrefoğlu daha sonraki yüzyıllarda şiirler kaleme alan şairlerin pek çoğunu etkilemeyi başarmıştı. Tasavvuf kültürü ile bezeli olan Eşrefoğlu Rumi divanı evrensel özelliklere sahip olmasıyla da meşhurdu. DİVAN ŞAİRLERİNDEN EN GÜZEL BEYİTLER Müzekki'n Nüfus Anadolu coğrafyasının düşünsel havzasının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen Müzekki'n Nüfus, dini ve ahlaki nitelikli bir metin olmasıyla bilindi. İki ana parçadan oluşan Müzekki'n Nüfus, yalın ve akıcı bir dille yazıldığı için kısa sürede bütün evlerde yer etmişti. Eserin orijinal nüshaları Ayasofya, Süleymaniye, Bayezıd kütüphanelerinde yer almakta. Tarikatname Tarikat adabı ve edeplerinin anlatıldığı bu eserinde Eşrefoğlu Rumi, usül ve erkanını Hz. Ali'ye (RA) dayandırmakta. Metin bu açıdan incelendiğinde çok önemli bir tarihi kayıt. Eserin yazma nüshaları Atatürk Kitaplığı, Süleymaniye Kütüphanesi ve Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Kütüphanesi'nde mevcut. Ömrünü ilim ve irfan yolunda harcayan, şiirleri ile Anadolu'nun ruhi varlığını yoğuran, İznik üzerinden bir coğrafyayı besleyen Eşrefoğlu Rumi şüphesiz Anadolu kavramını inşa eden mütefekkir ve gönül erlerindendi. Özellikle Müzekki'n Nüfûs eseri ile günümüzde de ciddi anlamda karşılık bulan Rumi, Anadolu düşüncesini diri kılan bütük zatlardan biriydi.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

İznik'in gönül sultanı: Eşrefoğlu Rumi