İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

💠 Her medeniyet kendi umdeleri ve dünya görüşü merkeziyetinde, bir sanat üslubunun ve estetik izlenimin öncülüğünü üstlenir. 💠 İslam medeniyeti de temel dayanakları doğrultusunda çeşitli savaş, ticaret, ve anlaşmalar vasıtasıyla farklı kültürlerden etkilenerek ve kimi noktalarda esinlenerek kendi öz, esrarengiz ve muhteşem sanat dünyasını kurar. İslam medeniyetinin kurucu metinleri 💠 İslam medeniyeti kendi sanat tasavvurunu oluştururken vahyin ilkelerinden ve dinin emirlerinden faydalanır. Bu faydalanma esasında medeniyet nüvesinin ortaya çıkışını da ifade eder. 💠 Kendi izini, özünü ve tadını her özelliği ile simgeleştiren bu ilahi sanat anlayışı, Müslümanların elinin değdiği, hükmünün geçtiği, ruhunun sindiği her diyarda manevi bir tebliğ ve çağrının simgesi olur. Kur'an-ı Kerim rehberliğinde şehir – kent ayrımı 💠 İslam sanatı, baki olan Allah'ın (CC) karşısında kula acziyyetini öğreten, insana kudretinin darlığını, gücünün sınırını hatırlatan bir tevhid anlayışının yansımasıdır. 💠 Sanatçı eseri sayesinde, Cenab-ı Hakk'ın kainatta yerleştirdiği uçsuz bucaksız, muhteşem sanatı idrak eder. Bu sayede sanatçıya ilahi alemde tefekkür kapısı açılır. Turgut Cansever'e göre 'İslam'da Şehir ve Mimari' 💠 Gözle görülen maddi dünyanın yok olacağı, fani olduğu algısı sanatı temaşa eden insana, görünen alemin arkasında manevi ve gizli bir mutasarrıfı yani tasarruf sahibi birisi olduğunu haber verir ve sanat bu düşünce üzerine tecessüm eder. 💠 Ayrıca bu bakış açısı, mekana girecek, mekanı deneyimleyecek ve hayatını mekanda tecrübe edecek insana, maddi bir alemle beraber manevi bir sahayı da gözlemleme şansı verir. Müslüman coğrafyalardan dünyaya yayılan İslam mimarisi 💠 İslam sanatının soyut ve geometrik üslubu görsel olarak mekan üzerinde vücut bulur. Dolayısıyla mekan, hayatın bizzat yansıdığı yaşam alanına dönüşmeye başlar. 💠 Mekan insanın zihninde şekillendirdiği biçimi, daha öznel bir zemine aktardığında esas somutlaşmış fikre dönüşür. Medeniyetimiz bu hakikati kanıtlar. İslam uygarlığı ile mükemmel forma ulaşan kubbe mimarisi 💠 İslam sanatı, maddi bir şekle ve cisme bürünerek yapıların birimlerine veya bir ifadeye dönüşerek İslam eserlerinin bünyesine mekan olarak yerleşir. 💠 Mekan, İslam sanatını ve ideolojisini yansıtmada önemli bir ifade şekli olarak bazen mimari elemanlarla sınırlandırılan, bazen bir ağaç, bir duvar ile belirlenen, bazen de deneyimleyicisinin tahayyülüne bırakılarak nesneleştirilen bir simgeye dönüşür. İslam sanatları kimden etkilendi? 💠 Peygamber Efendimiz'in (SAV) ilk inşa ettiği Kuba Mescidi mescitlerde üstü açık ibadetin edildiği ana yer olarak şekillenen mekan, sınırları duvarlarla çevrilmiş, üstü açık bir alandı. Resulullah Efendimiz (SAV) bir mekan olarak bu kavramı hem nesneleştirmiş, hem de İslam'ın sade, doğru ve net yapısını bu eserle cismani bir yapıya döndürmüştü. 💠 Peygamberimizin (SAV) örneğini koyduğu bu ilk üslup İslam mimarisinde mekanın temelini oluşturur, onun ardında gelecek İslam eserlerine örnek teşkil eder. Bilgi notu: İslam mimarisinde mekan her zaman kapalı, örtülü, çevrili bir yapıyı ifade etmez. Mekan aynı zamanda tamamen açık veya bir bölümü açık bir alanda olabilir. Esasen mekanı tanımlayan oraya ait bir faaliyet ve sanatın olmasıdır. 💠 Zamanla kültürün, sanatın, resmin farklı medeniyetlerle olan iletişimle gelişmesi sonucu geniş bir boyuta taşınan İslam sanatı, mekanı da beraberinde geliştirir ve değiştirir. 💠 Mekan farklı coğrafyaların koşullarından da etkilenerek yeni form, biçim ve ifadelere dönüşür. Üstü açık örtü zamanla kapalı bir forma, çatıya ve kubbeye dönüşür. Türkiye'de görülmesi gereken 15 antik kent 💠 İslam sanatının geometrik penceresiyle belirli bir şekle dönüşen mekanlar, dinimiz İslam'ın temel kavramlarıyla kaynaşarak çeşitli zenginlikleri içerisine giren, gören, deneyimleyen herkese hissettirir. İslam'ın kalbi tatmin edişi, ruhu besleyişi mekana geniş ve müferrah bir üslup olarak yansır. 💠 İslam mimarisinde mekan, Allah'ın (CC) kuluna değer verdiğine ve onu yeryüzüne temsilci olarak gönderdiğine işaret edercesine, insanın varlığına hürmet eder bir nitelikte yapıları oluşturur. Osmanlı çeşme mimarisinin 5 eşsiz örneği 💠 İslam medeniyeti erdem ve ahlakıyla sanatta benzersiz bir güneş gibi açtığı gibi, mekan kavramı da İslam sanatında filizlenerek büyür ve hayatta yerini alır. 💠 Mekan öğüt veren bir alim, Cenab-ı Hakk'ı hatırlatıcı bir dost, mümine rehberlik eden bir yoldaş olarak İslam'ı temsil eden yegane bir sembol olur. 💠 Mekan, İslam mimarisinde öyle bir yer ve dil edinir, öylesine anlamlı bir kilit unsura dönüşür ki İslam yapıları mekanın bu tanımlı ve özgün kavramı olmadan sadece maddi unsurlardan oluşan bir yığına dönüşür. 💠 İslam mimarisindeki göze ve gönle hitap eden üslup, mekana verilen hürmet ve ehemmiyete dayanır. Mimar Sinan'ın 3 eseri