İslam medeniyetinin hafızaları

◾ Kur'an-ı Kerim'i hıfzetme geleneği zaman içerisinde medeniyetimizde bazı kitapların ezberlemesinin önünü açtı. Zeka ve muktesebat seviyeleri çok yüksek olan alimler, filozof ve yazarlar asırlar boyunca binlerce eser ezberlediler. ◾ İslam medeniyet tecrübesinde hafızasıyla öne çıkan beş isim ise Filozoflar Meliki olarak anılan İbni Sina, Hüccetü'l İslam İmam Gazali, Kedili Kütüphane'nin sakini İsmail Saib Sencer, Kültür Savaşçısı Mükrimin Halil Yinanç ve Son Osmanlı Beyefendisi İbnülemin Mahmud Kemal İnal idi. İslam medeniyetinin kurucu metinleri Filozofların Meliki ◾ Orta Çağ dünyasının tüm kara parçalarında 'filozofların meliki' olarak bilinen İbn-i Sina öğretileri ve fikirleriyle hükümdarlar başta olmak üzere toplumun takdir ve beğenisini kazanan önemli bir kişiliktir. ◾ Üstün bir zeka ve silinmez bir hafızaya sahip olan filozof, henüz çocukluk yıllarından itibaren eserler ezberleyerek bu kitaplar üzerinden çıkarımlarda bulunur. İbn-i Sina'nın ebedi mutluluğa ulaşma formülü ◾ Ele geçirdiği her fırsatı büyük bir ustalıkla kullanan İbn-i Sina, hafızasında yüzlerce kitabı barındırıyordu. Nesillerden bu yana nakledilen bir rivayet onun ezber kapasitesini ortaya çıkarması açısından oldukça mühim. ◾ Rivayete göre Samani hükümdarı Nuh b. Mansur'u tedavi ettiği süre zarfında sarayın kütüphanesinde çalışma imkanı bulan İbn-i Sina, bu sırada daha önce görmediği onlarca kitabı satır satır ezberler. İbn-i Sina ilaçlarını nasıl hazırlardı? Hüccetü'l İslam ◾ Zararlı fikirlere karşı gösterdiği metanet ve Ehl-i sünnete düşkünlüğü ile bilinen İmam Gazali, İslam tarihinde yazdığı eserler kadar ezberlediği metinlerle de yer edinir. ◾ Etrafı tarafından 'Hüccetü'l İslam' yani İslam'ın delili olarak anılan büyük alim, Nizamiye medreseleri ile Ehl-i sünnet itikadının bölgede yerleşmesini sağlama yolunda önemli adımlar atar. İmam Gazali'den 30 öğüt ◾ Çalışmaları sırasında sıklıkla notlar tutan Gazali, zamanla bu notları hıfzetmesiyle tanınır. Çünkü Gazali bir rıhle yolculuğu sırasında hayatı boyunca unutamayacağı önemli bir olay yaşar. ◾ Cürcan şehrine giderken haydutlar tarafından soyulan Gazali, eşkıyalardan ilim notlarının kendisine verilmesini bunca yıllık emeğinin zayi olmamasını ister. Bu talep üzerine haydutların reisi Gazali'ye,'Sen nasıl bir ilim ehlisin ki defterin elinden alınınca ilim seni terk eder' der. Bu sözden çok etkilenen Gazali, geri kalan hayatında elinden geldiğince her metni ezberlemeye gayret eder. Gazali'nin ilmi çalışmaları Son Osmanlı Beyefendisi ◾ Son dönem Osmanlı Devleti'nin önemli entelektüellerinden biri olan İbnülemin Mahmut Kemal İnal, çalışmaları ve sözleriyle eski ile yeni arasında bir köprü işlevi görür. ◾ Hastalığı sebebiyle okul hayatına devam edemeyen İnal, kitaplar etrafında kendisine büyük br dünya inşa eder. İbnülemin'i meşhur yapan ise gördüğünü, okuduğunu ve dinlediğini unutmamasıdır. Servet temin edilir; kaybolan kitap bulunmaz ◾ Zamanla konağı bir kültür yuvası haline gelen İbnülemin, ülkemizin şair, yazar ve sanatçılarına önemli dokunuşlar gerçekleştirir. ◾ Büyük ismin 'İbnülemin Akademisi' olarak anılan evi Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde daima kültür muhafızlığı yaptığı gibi yeni ile eski arasındaki bağı da kuvvetlendirir. İstanbul'da bir ilim akademisi Bir Kültür Savaşçısı ◾ Ülkemizin en mühim tarihçilerinden biri olarak kabul edilen Ord. Prof. Dr. Mükrimin Halil Yinanç hafızasıyla kitap çoğaltan bir alim, gözüpek bir kültür savaşçısıydı. ◾ Çocuk yaşlarda hafızlığını tamamlayan, Arapça ve Farsça öğrenen Yinanç hayatı boyunca çalışkan ve ezbere önem veren bir isim oldu. ◾ Kabataş ve Galatasaray Lisesi'nde ders verdiği zamanlarda öğrenciler arasında bir efsane olan Mükrimin Halil'in Paris'te gerçekleştirdiği bir olay ise eşi bulunmaz cinsten... ◾ Paris'te iken Fransız Milli Kütüphanesi'nden Enveri'nin Düsturname-i Enveri adlı eserini kopya etmek isteyen Yinanç'a izin çıkmaz. Bunun üzerine Mükrimin Halil, kitabı pasaj pasaj ezberleyerek istinsah eder. Böylece kültür tarihimizin önemli bir eseri yayınlanmış olur. Kedili alim: İsmail Saib Sencer ◾ Kırk yıldan fazla süre Beyazıt Kütüphanesi'nin müdürlük görevini ifa eden İsmail Saib Bey, İslam kültür mirasının yanında Doğu ve Batı ilimlerine yakından ilgiliydi. ◾ Kendisinden fikir almak için müracaat edenlere kitaplar tavsiye ederken, zikredilen eserin adının ve müellifinin yanında yayın tarihini de ezberinden sayarmış. Bu yönü ile hafızasında büyük bir kütüphane olduğu düşünülen İsmail Saib Sencer, tarihimizin gördüğü büyük bibliyograflardandı. ◾ Hayatını ilme vakfeden Sencer'e ülkemizin dışından pek çok bilim adamı da hayatı boyunca müracaat etti. Kütüphaneciliğinin yanında son 'hafız-ı kütüb'lerden biri olarak anılan Sencer, kitabiyat ilminin önemli temsilcilerindendi. Hafız-ı Kütüb nedir? Osmanlı vakıf kütüphanelerinde görev alan kimseler için kullanılan tabir.