İnsanın ruhundan yükselen şiddetli mana: Ebediyet
Cenab-ı Hakk'ın kainata halife olarak tayin ettiği insan, çekirdeğinde maddenin, mananın, ruhun ve bunun gibi binbir esasın filizlendiği varlıktır. Sadece kısacık dünya hayatına hizmet edecek manevi cihazlar ile değil, ebedi bir yaşama da vazife görecek duygularla mücehhezdir. Diğer canlıların fevkinde hassalara sahip insanın ruhunda en şiddetli arzusu ebediyettir.
➤ İnsanoğlu yaradılış olarak meleklerden, cinlerden ve diğer canlılardan pek çok yönüyle farklılığa sahip bir varlıktır. Yüce Allah'ın bahşettiği akıl nimeti sayesinde insana doğruyu yanlıştan ayırma, kendisi için iyi ve hayırlı olanı tercih etme yetisi verilmiştir.
➤ Cenab-ı Hak, insanı dünyaya halife tayin etmiş, kullarını sayısız nimetle donatmıştır. İnsanın bu lezzetleri tadıp kimin verdiğini, nasıl yarattığını tefekkür ederek Allah'ı düşünmesi, kulluk vazifesi ile örtüşen bir durumdur.
"Ben cinleri ve insanları, başka değil, sırf bana kulluk etsinler diye yarattım. Onlardan bir rızık istemiyorum, beni doyurmalarını da istiyor değilim. Şüphesiz rızkı veren, sarsılmaz gücün sahibi olan yalnızca Allah'tır."
Zariyat Suresi, 56-58. ayet-i kerimeler
↪ Tefsiri: 56. ayette sözü edilen öğüdün özü, insanların ve cinlerin yaratılış amacını hatırlatmaktır. Bu yaratılış amacı, onların sadece Allah'a kulluk etmeleridir. Fakat burada fert fert, her insan ve cinin zorunlu olarak Allah'a kulluk etmeleri değil, bu iki türden isteyenlerin kendi seçimleriyle bunu yapmaları kastedilmektedir. Nitekim başka birçok ayetten de bu mana anlaşılmaktadır.
↪ Mesela Mülk Suresinin 2. ayetine göre hayat ve ölüm insanların sınanması amacıyla var edilmiştir. 56. ayetin "sırf bana kulluk etsinler" şeklinde tercüme edilen kısmı "sırf beni tanısınlar" şeklinde de anlaşılmıştır; fakat son tahlilde Allah'ı tanımanın anlamı O'na gerektiği şekilde kulluk etmektir. Burada "kulluk" ile Allah Teâlâ'nın buyruk ve yasaklarına uymanın değil, mümin olsun inkârcı olsun bütün cinlerin ve insanların Allah'ın kudreti ve koyduğu ilâhî-tabii yasalar önünde zorunlu olarak boyun eğmelerinin kastedildiği yorumu da yapılmıştır.