Hz. Peygamber'in (SAV) ashabıyla olan ilişkisi

🔸 Ashab, Hz. Peygamber'in (SAV) sohbetine nail olan kimseler anlamına gelir. Ashab kelimesi yerine sahabi kavramı sıkça kullanılır. 'S-h-b' fiilinden türeyen sahabi, sözlükte 'bir arada bulunan, sohbet eden, dost, arkadaş' veya 'mekan ve zaman açısından birbirlerinden ayrılmayanlar' manalarındadır. 🔸 Sahabi ve ashab kelimeleri İslamiyet dönemi ile birlikte, Peygamber Efendimizi (SAV) görüp ona inanan kimseler için kullanılmaya başlar. Resul-i Ekrem (SAV), çevresindekilerden bahsederken 'ashab' ve 'sahabi' tabirini kullanmıştır. Hatta sahabe ve tabiin döneminde 'sâhibü'n-nebî, ashâbü'n-nebî, ashâbü Resûlillâh, ashâbü Muhammed' gibi tamlamalara sık sık rastlanmıştır. Medineli fedakâr sahabi: Ebu Talha (RA) 🔸 Sahabeler, Peygamber Efendimizi (SAV) örnek alması, ona olan teslimiyetleriyle İslam alemi için önemli şahsiyetlerdir. Onlar, Hz. Peygamber (SAV) hayattayken de vefatından sonra da İslam'ın yayılması ve doğru anlaşılıp aktarılması için büyük çaba göstermiştir. 🔸 İslam'dan önce yaşadığı şirk hayatlarını, Kur'an'da nazil olan ayetler ve Peygamberimizi (SAV) örnek alarak terk etmeyi başaran sahabiler, bizzat Resulullah'tan (SAV) öğrendiklerini yaşantısına aktarmışlardır. Kendilerinden sonra gelen nesillere örnek birer Müslüman olan sahabe, Peygamber'den (SAV) öğrendiklerini hem yaşantısı hem de sözleriyle ümmete yansıtmıştır. SAHABİLERİN ÖNEMİ 🔸 Sahabiler, İslam ümmeti için oldukça kıymetli bir nesildir. Öyle ki Kur'an-ı Kerim'de Allah (CC) sahabiler hakkında şöyle buyurmuştur: 'Siz, insanlar için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. İyiliği emredersiniz, kötülükten alıkoyarsınız ve Allah'a inanırsınız. Ehl-i kitap da inanmış olsalardı elbette onlar için hayırlı olurdu; içlerinden inananlar da var, fakat çoğu yoldan çıkmıştır' (Âl-i İmrân Suresi 110. Ayet) Bünyamin Topçuoğlu'nun sesinden Âl-i İmrân suresini dinlemek için tıklayınız ↪ Tefsiri: Ümmet kelimesi ayette, topluma önderlik edecek olan grup anlamında kullanılmıştır. Bu ayet, iyilik yolunda insanlığa önder ve örnek olmayı hak eden Müslümanların başlıca niteliklerini göstermektedir. Buna göre onlar Allah'a iman ederler. Bunun gereği olarak peygambere, kitaba, ahiret gününde hesap vereceklerine ve diğer iman esaslarına inanırlar. İslam'ın öğrettiği güzel ahlaka sahiptirler; iyiliği emreder, kötülüğü engellerler ve imanlarının gereğini yerine getirirler. Onlar iyi amel sahibi olmaları, aşırılık ve sapkınlıktan uzak, dosdoğru, adaletli, ölçülü, mutedil ve dengeli tutum ve davranışları sebebiyle insanlığa örnek ve rehber olmaya hak kazanmışlardır. Tefsirin tamamı için tıklayınız RESULULLAH'IN (SAV) ASHABI İLE İLİŞKİSİ 🔸 İnsanlığa Kur'an-ı Kerim'in yaşayan bir örneği olarak gönderilen Allah Resulü'nün (SAV), ashabı ile olan ilişkisi samimiyet üzerine kurulmuştur. Sahabe, Resulullah (SAV) ile birlikte oturur, diğer insanlarla olduğu gibi içten sohbet ederlerdi. 🔸 Hz. Peygamber (SAV) ile ashabı arasında güzel bir iletişim mevcuttu. Onlar, İslam'ı kendilerine öğreten rehbere, yaşantısıyla örnek bir elçiye ve yönetimiyle eşsiz olan bir lidere sahipti. Resul-i Ekrem'in (SAV) ashabı, onun dilinden dökülen her söze ve yaptığı her harekete gönülden bağlıydı. 🔸 Hz. Peygamberin (SAV) izinden gitmenin ehemmiyeti ile ilgili Allah (CC) şöyle buyurmuştur: 'İçinizden Allah'ın lutfuna ve âhiret gününe umut bağlayanlar, Allah'ı çokça ananlar için hiç şüphe yok ki, Resûlullah'ta güzel bir örneklik vardır. Müminler düşman kuvvetlerini karşılarında görünce, 'Bu, Allah'ın ve resulünün bize vaad ettiği durumdur, Allah ve resulü hep doğru söyler' dediler; bu onların ancak imanlarını ve teslimiyet duygularını arttırdı.' (Ahzâb Suresi 21 ve 22. Ayetler) İshak Danış'ın sesinden Ahzab suresini dinlemek için tıklayınız ↪ Tefsiri: İnsanlar dünyada amaçlarına ulaşabilmek için uygun örnek ve rehberler edinirler, bunların yollarını izleyerek, tavsiyelerine uyarak hareket edip istediklerini elde etmeye çalışırlar. Allah'a iman edip O'nun rızâsını isteyen, âhirette lutfedeceği emsalsiz nimetlere mazhar olmayı uman ve daima Allah sevgisiyle yaşamak isteyen insanlar için eşi bulunmaz örnek, O'nun sevgili kulu, elçisi, rahmeti, şahidi, müjdecisi, davetçisi, ışığı olan Muhammed Mustafa'dır. Onun örnekliği yalnızca Hendek Savaşı'ndaki davranışlarında değil müminlerin bütün hayatlarında geçerlidir. 🔸 Bu ayetler üzerine sahabe, Hz. Peygamber'in (SAV) ağzından çıkacak her kelamı, yapacağı her hareketi dikkatli bir şekilde takip etmiş, hafızalarına kaydetmiştir. Tefsirin tamamı için tıklayınız 🔸 Zaman ve mekan fark etmeksizin sahabiler, Peygamberimizin (SAV) her türlü beyanını dinleme, öğrenme gayreti içerisinde olmuştur. Öyle ki Ebu Said el-Hudri'den (RA) rivayet edildiğine göre sahabiler, Hz. Peygamber'in konuşmalarını sanki başlarına birer kuş konmuşçasına susarak dinlerlermiş. (Buhârî, IV, 26; Taberânî, 1994: I, 246) 🔸 Kur'an ve nebevi ölçüler doğrultusunda gerçekleşen ilişkilerinde Resulullah (SAV) ve ashabı arasında bir denge hakimdi. Sahabilerine karşı sevgisi, merhameti ve düşkünlüğü iyi bilinirdi. Ashabı da Hz. Peygamber'e (SAV) aynı şekilde saygı ve hürmette kusur etmezdi. Bununla birlikte O'nun (SAV) yanında kendilerini rahat hissederlerdi. En çok hadis rivayet eden sahabeler PEYGAMBER'İN (SAV) SAHABİLERLE İSTİŞARESİ 🔸 Peygamber Efendimiz (SAV), mühim meselelerde ashabı ile istişare ederdi. Sahabilerin fikir ve düşüncelerine ehemmiyet veren Hz. Muhammed (SAV), üzerine vahiy nazil olmayan durumlarda çevresindekilerin görüşüne başvururdu. 🔸 Sahabe ile istişaresi sonucu sunulan teklifleri çoğunlukla kabul ederdi. Bazen bir konu hakkında tek sahabeye danışırken bazen de belirli bir sahabe topluluğunun görüşünü alırdı. Kimi durumlarda bütün sahabeleri bir araya getirerek hepsinin düşüncesini dinlerdi. NAMAZA ÇAĞRI ÜZERİNE İSTİŞARE 🔸 İslam'ın şartlarından ve Müslümanların günde beş vakit eda etmesi farz olan namaza, inananların nasıl davet edileceği üzerine Peygamberimiz (SAV) ashabıyla istişare etmiştir. Namaz, Mekke döneminde farz kılınmıştır. Ancak Peygamber'in (SAV) Medine'ye hicret ettiği döneme kadar Müslümanların namaza nasıl çağrılacağı hususunda bir uzlaşıya varılmamamıştır. 🔸 Bu hususta sahabiler arasında çeşitli görüşler ortaya koyulmuş, kimileri boru çalınmasını kimileri de ateş yakılmasını önermiştir. Ancak Hz. Peygamber (SAV), diğer dinlerdeki adetleri çağrıştırdığı için bu teklifleri uygun bulmamıştır. Hz. Ömer'in (RA) önerisi, bir kişinin özel olarak görevlendirilerek namaz vakitlerinde bağırarak Müslümanları mescide davet etmesi olmuştur. Bu teklife olumlu bakan Resulullah (SAV), Bilal'i (RA) görevlendirilmiştir. 🔸 Bir müddet sonra Abdullah b. Zeyd (RA), Peygamber'e (SAV) gelerek rüyasını anlatmıştır. Gördüğü rüyada namaza çağırmak için söylenen sözleri duyduğunu söylemiştir. Aynı rüyayı Hz. Ömer'in (RA) de görmesi üzerine Resulullah (SAV) her namaz vakti ezanın okunmasına karar vermiştir. Bu örnekten de anlaşılacağı üzere Peygamberimiz (SAV), insanların namaza nasıl çağrılacağı gibi önemli bir hususta ashabı ile istişare etmiş ve onların önerileri doğrultusunda bir karar almıştır. Hz. Peygamber'in hayatında istişarenin yeri SAHABİLERİN İTİRAZLARI 🔸 Sahabiler, Hz. Muhammed'e (SAV) karşı koşulsuz bir sevgi, O'na (SAV) karşı saygı ve itaatte kusur etmeme gayretindedirler. Ancak bazı anlar gelmiştir ki sahabiler, Hz. Peygamber'e (SAV) itiraz etmişlerdir. Her insan gibi hata yapan sahabiler; kırıldıkları, üzüldükleri meselelerde canlarından, mallarından çok sevdikleri Peygamber Efendimizin (SAV) sözlerine açıkça karşı çıkmıştır. Peygamberimiz (SAV), onların düşüncelerini dinlemiş ve itirazları üzerine konuşmuştur. 🔸 Öyle ki bir gün Hz. Peygamber'in (SAV) Suriye'nin Mute bölgesine düzenlenen askeri sefer için Usame b. Zeyd'i (RA) komutan olarak ataması üzerine bazı sahabiler itiraz etmiştir. Hz. Ebubekir (RA), Hz. Ömer (RA), Ubeyde b. Cerrah (RA) ve Sa'd b. Ebi Vakkas (RA) gibi önemli şahsiyetlerin yer aldığı ordu içerisindeki bazı Müslümanlar, sahabenin ileri gelenleri ve tecrübelileri varken genç yaştaki azatlı kölenin orduya komutanlık etmesinden rahatsızlık duymuştur. Sahabenin ileri gelenleri bu durumdan şikayetçi değilken ordu içerisindeki seslerin açık bir tepkiye dönüşmesi üzerine Hz. Ömer (RA), durumu Allah Resulü'ne (SAV) iletmiştir. 🔸 Söylenenler karşısında derin bir üzüntü duyan Peygamberimiz (SAV), mescide gidip minbere çıktı ve şöyle demiştir: 'Ey İnsanlar! İçinizden bazılarının Usame hakkında konuştuğunu işittim. Siz şimdi Usame'nin komutanlığına nasıl itiraz ediyorsanız, daha önce de babası Zeyd'in kumandanlığına da öyle itiraz etmiştiniz. Allah'a yemin olsun ki Zeyd komutanlığa nasıl layık ve benim nezdimde insanların en sevimlisi ise oğlu da öyledir.' Ardından minberden inip odasına giden Hz. Peygamber'in (SAV) yaptığı konuşmadan sonra bir daha kimse Usame (RA) hakkında konuşmamıştır. EFENDİMİZİN (SAV) ASHABINA CÖMERTLİĞİ 🔸 Resulullah (SAV), ashabının ihtiyaçlarını kendisinden önce görerek servetini İslam davası uğrunda harcamış, onlara karşı cömert ve özverili olmuştur. Sehl b. Sa'd'dan (RA) rivayet edildiğine göre, 'Bir kadın dokuduğu kumaşı Resulullah'a (SAV) verdi ve: 'Bunu giyesin diye kendi ellerimle dokudum' dedi. Böyle bir kumaşa ihtiyacı olan Nebi (SAV) onu aldı, izar olarak giyinip yanımıza geldi. Bunu gören birisi, Hz. Peygamber'e (SAV): 'Ne kadar da güzelmiş! Bunu ver de ben giyineyim' dedi. Nebi (SAV): 'Peki' dedi ve biraz oturduktan sonra evine döndü, kumaşı katlayıp o adama gönderdi.' (Buhârî, Cenâiz 29) 🔸 Kendisinin ihtiyacı olmasına rağmen ashabına karşı bu kadar lütufkar davranan Peygamber (SAV), onlara verdiği kıymeti ve sevgiyi açıkça göstermiştir. Peygamberimizin iltifatına mazhar olan 3 sahabi