Hz. Aişe’nin müminlere bıraktığı ilmi miras

🔹 Hz. Aişe (RANHA), Peygamber Efendimiz (SAV) vefat ettiği zaman çok genç olmasına rağmen Kur'an-ı Kerim'i ve sünneti en iyi bilen, anlayan ve muhafaza eden sahabilerin başında yer alırdı. 🔹 Hem babası Hz. Ebubekir'den (RA) hem de Peygamberimizden (SAV) İslam hakkında pek çok şey öğrenmiş; zekâsı, anlayış kabiliyeti, öğrenme arzusu, kuvvetli hâfızası ve imanı sayesinde en iyi şekilde yetişmiş ve başkalarına nasip olmayan bilgiler edinmişti. İçimizdeki düşman 🔹 Arap dilini maharetle kullanan Hz. Aişe (RANHA), Arap şiirini de çok iyi bilirdi. Lebîd'in birçok beyti, Kâ'b b. Mâlik'in hemen bütün kasideleri, Hassân b. Sâbit (RA) ve Abdullah b. Revâha'nın (RA) manzumeleri onun ezbere bildiği şiirler arasında yer alır. 🔹 Kur'an ve hadisin anlaşılması için olduğu kadar Arap dili bakımından da şiirin önemine işaret ederek, 'Çocuklarınıza şiir öğretiniz ki dilleri tatlansın' derdi. 🔹 Fesahat ve belagatıyla da ünlü bir hatip olduğu için Hz. Aişe'nin (RANHA) konuşması insanlara çok tesir ederdi. Babasının vefatı üzerine kabri başında yaptığı dua, Cemel Vak'ası'ndaki hutbesi ve bazı mektupları onun edebî kabiliyetini gösteren önemli örneklerdir. İslam yolunun öncüleri 🔹 Ayrıca Arap tarihi, ensâb ilmi, Câhiliye çağının içtimaî vaziyeti, örf ve âdetleri hakkında geniş bilgi sahibi idi. Şiir ve edebiyat ile tarih ve ensâbı, bu konularda ihtisas derecesinde bilgi sahibi olan babası Hz. Ebubekir'den (RA) öğrenmişti. 🔹 Ahlâk ve davranışlarında olduğu gibi ilme merakı bakımından da babasına benzemişti. Hz. Peygamber'den (SAV) aldığı feyiz sayesinde İslâm esaslarının en mümtaz öğreticisi oldu. Kur'ân-ı Kerîm'i tefsir etti. Sünnet-i nebeviyyeyi nakl ve şerhetmekle kalmadı, aynı zamanda onun doğru anlaşılması hususunda ilmî tenkit zihniyetini ortaya koydu. Dik duruşuyla rol model bir Müslüman kadın: Hz. Aişe 🔹 Küçük yaşından itibaren Kur'an'ı ezberlemeye başlamış, ayetlerin kıraat tarzını iyice öğrenmişti. Bilhassa Medine'de nazil olan ayetlerin nüzul sebeplerini, delâletlerini, tahlil ve değerlendirmelerini ve her ayetle nasıl istidlâl edilip ahkâm çıkarılacağını çok iyi bilirdi. Kur'an'ı en iyi anlayanlardan biriydi. 🔹 Sünneti de çok iyi anlamış olan Hz. Âişe (RANHA), hadislerden istinbât ve kıyas suretiyle yeni hükümler çıkardı. Onun içtihat ve fetvaları, kendisinin bir fakih ve müçtehit olarak kabul edilmesini sağladı. 🔹 Hz. Peygamber'in (SAV) ashabı arasında, çok sayıda fetva vermesiyle meşhur olan yedi kişiden biri de Hz. Âişe'dir (RANHA). Birçok fıkhî mesele yanında usûl-i fıkıh, hikmet-i teşrî ve bilhassa ferâiz sahalarında derin bir kültür ve anlayışa sahipti. 🔹 Kuvvetli hâfızası sayesinde Peygamber Efendimizin (SAV) hadis ve sünnetinin daha sonraki nesillere ulaştırılmasında emsalsiz hizmetler ifa etti. 🔹 Rivayet ettiği hadislerin sayısı 2210'dur. Bunlardan Buhari ve Müslim'in Sahihlerinde rivayet ettikleri 297 hadisin 174'ü her iki eserde, 54'ü yalnız Buhârî'de, 69'u da yalnız Müslim'de yer alır. 🔹 O hem Hz. Peygamber'in (SAV) diğer hanımlarından, hem de Ebû Hüreyre (RA), Abdullah b. Ömer (RA) ve Enes b. Mâlik (RA) dışında diğer bütün sahabilerden fazla hadis rivayet etmiş olan tek kadındır. 🔹 Binden fazla hadis rivayet eden ve 'müksirûn' diye adlandırılan yedi sahabinin dördüncüsüdür. 🔹 Rivayet ettiği hadislerin çoğunu doğrudan doğruya Hz. Peygamber'den (SAV) nakletmiştir. Bununla birlikte bazı hadisleri babasından (RA), Hz. Ömer (RA), Hz. Fatıma (RA), Sa'd bin Ebû Vakkās (RA), Hamza b. Amr el-Eslemî (RA)ve Cüdâme bint Vehb el-Esediyye'den (RA) almıştır. 🔹 Ebû Hüreyre (RA), Abdullah b. Ömer (RA), Abdullah b. Abbas (RA), Ebû Mûsâ el-Eş'arî (RA) gibi bazı sahabiler başta olmak üzere Hz. Âişe'den (RANHA) hadis nakledenlerin sayısı 200'den fazladır. Yeryüzünde İslam'a inanan ilk insan: Hz. Hatice 🔹 Rivayet ettiği hadislerin sebeb-i vürûdunu ve delâletlerini beyan eder, ayrıca Kur'an-ı Kerim'e muhalif bir unsur ihtiva edip etmemesi bakımından onları incelemeye tâbi tutar, bazı sahabilerin rivayet sırasında yaptıkları hataları düzeltirdi. 🔹 Bir kısım hadislerin baş veya son taraflarının yahut esbâb-ı vürûdunun iyi bilinmemesinden kaynaklanan hataları düzeltirken 'yanıldı', 'unuttu', 'hadisin baş tarafını nakletmeyip sonunu nakletti' gibi ifadeler kullanarak İslam dünyasında tenkit zihniyetinin gelişmesine öncülük etti. Kalbi temizlemek mümkün mü? 🔹 Aralarında bazı meşhur sahabilerin de bulunduğu çağdaşlarından kimlerin hangi yanlışlarını tashih ettiği ve bu yanlışların hangi sebeplerden ileri geldiğini gösteren istidrâkleri hususunda müstakil eserler kaleme alınmıştır. 🔹 Bu sahada bilinen en eski eser, Ebû Mansûr Abdülmuhsin b. Muhammed eş-Şîhî el-Bağdâdî'nin (ö. 1096), içinde 25 hadisin yer aldığı bildirilen İstidrâkü Ümmi'l-müʾminîn ʿÂʾişe ʿale's-sahâbe adlı risâlesidir. Hz. Âişe'nin istidrâklerine dair ikinci ve en geniş eser, Türk asıllı Mısırlı âlim Bedreddin ez-Zerkeşî'nin el-İcâbe li-îrâdi me'stedrekethü ʿÂʾişe ʿale's-sahâbe adlı kitabıdır. Bu eserin telhisi sayılabilecek bir diğer çalışma, Süyûtî'nin ʿAynü'l-iṣâbe fi'stidrâki ʿÂʾişe ʿale's-sahâbe adlı eseridir. 🔹 Hz. Âişe'nin (RANHA) naklettiği hadislerin muhtevaları incelendiğinde, başta Resûlullah'ın (SAV) peygamberliği, aile hayatı, günlük yaşayışı, savaşları, Vedâ haccı, vefatı ve ahlâkı olmak üzere, Câhiliye çağı tarihi, kadınlara dair hükümler, Mekke ve Medine devirlerindeki Müslümanların çeşitli faaliyetleri, ibadetler ve ibadetler tarihi, rü'yetullah, gaybın bilinmesi, kıyamet, ölüm ve âhiret hayatına dair bazı kelâmî mesele ve haberleri ihtiva ettiği görülür. İlk Müslümanlar kimlerdi? İslam'ı kabul eden ilk on Müslüman 🔹 Hz. Âişe'nin (RANHA) en belirgin özelliklerinden biri de İslâm dininin esaslarını anlatmak hususundaki faaliyetleridir. Hz. Peygamber'den (SAV) sonra onun evi, kadın erkek, büyük küçük birçok kimsenin huzuruna gelip kendisini dinlediği, varsa sorusunu sorup cevabını aldığı bir ilim ve irfan ocağı oldu. 🔹 Ashaptan bazılarının vefat etmiş olması, birçoğunun da fetihler sebebiyle muhtelif bölgelere gitmesi sonucunda Medine'de çok az sahabi kalmıştı. Hz. Âişe'nin (RANHA) varlığı sayesinde, 'Peygamber şehri Medine' ilim merkezi olmaya devam etti. Bu şehirde onun yıllarca süren eğitim ve öğretim faaliyetleri sonunda, İslâm ilimlerinin temellerinin atılması ve ilmî hareketin gelişmesi yanında, hadis ve fıkıh sahalarında Medine ekolü teşekkül etti. Peygamber Efendimizin sırdaşı 🔹 Hz. Âişe (RANHA), yalnızca şifahî sorularla değil aynı zamanda muhtelif şehir ve bölgelerde yaşayan Müslümanların mektupla sordukları sorulara da cevaplar vermiştir. Böylece hadislerin ve bazı fıkhî meselelerin yazılmasına da öncülük etmiş oldu. 🔹 Diğer taraftan 644 yılından vefatına kadar her yıl hac için Mekke'ye gittiğinde, muhtelif yerlerden gelenlerin kendisini çadırında ziyaret etmelerine ve soru sormalarına izin verdi. 🔹 Hz. Peygamber (SAV) zamanından başlamak üzere kadınların eğitim ve öğretimiyle çok yakından meşgul oldu; çevresinde ders dinleyen ve hadis nakleden birçok kız ve kadın yer aldı. 🔹 Böylece o hem bizzat, hem de yetiştirdiği öğrencileri ile İslâm dünyasında kadınların ilimle meşgul olmaları gerektiğini, hiçbir tereddüde meydan vermeyecek şekilde göstermiş oldu. Hayattayken cennetle müjdelenen 10 sahabe 🔹 Hz. Âişe (RANHA) İslam dünyasının en meşhur kadınlarından biridir. Hz. Peygamber'in (SAV) hanımı olması yanında İfk Hadisesi, îlâ ve tahyîr olayları dolayısıyla kendisi hakkında Kur'an ayetleri nazil olmuştur. 🔹 Onun hayatı ve şahsiyeti ile rivayet ettiği hadisler, istidrâkleri, fetvaları, siyasî faaliyetleri hakkında tefsir, hadis ve fıkıh külliyatı, siyer ve megâzî, tarih ve tabakat, şiir ve edebiyat kitaplarında pek çok vesika ve geniş bilgi bulunmaktadır. 🔹 Hz. Peygamber'in (SAV) hanımları hakkında yazılmış müstakil eserler de dikkate alınırsa Hz. Âişe'nin (RANHA) biyografisi için başvurulması gereken kaynakların çok zengin olduğu görülür. 🔹 Hz. Âişe (RANHA) hakkında kaleme alınan müstakil eserler şöyle sıralanabilir: Abdülcelîl b. Muhammed el-Kazvînî'nin, Tenzîhü ʿÂʾişe ʿani'l-fevâhişi'l-ʿazîme'si; Abdülkadir b. Muhammed eş-Şâzelî'nin 1679'da yazdığı Reddü'l-ʿukūli't-taʾişe fî ma'htussat bihî Hadîce ve ʿÂʾişe; Abdullah b. İbrâhim Mîrganî el-Hüseynî'nin 1755'te kaleme aldığı el-Cevheretü'ş-şifâfiyye fî baʿzı menâkıbi's-Seyyide es-Sıddîkıyye; müellifi meçhul, Hadîsü nikâhı Muhammed min Hadîce ve Hadîsü nikâhı Muhammed min ʿÂʾişe. Hz. Âişe'nin hayatında önemli bir yeri olan ifk ve Cemel vak'alarıyla ilgili kitaplar da yazılmıştır. 🔹 Hz. Âişe'nin (RANHA) babası hakkındaki hutbesini Hatîb el-Bağdâdî de şerh etmiştir. Abdullah b. Ebû Dâvûd es-Sicistânî Hz. Âişe'nin (RANHA) rivayet ettiği hadisleri Müsnedü ʿÂʾişe adıyla müstakil bir eserde toplamıştır. İnsanın aynası: Güzel söz

Hz. Aişe’nin müminlere bıraktığı ilmi miras

HZ. AİŞE, KUR’AN VE SÜNNETİ EN İYİ BİLEN SAHABİLERDENDİ