Fas'ın çağlar aşan kurumu: Karaviyyin

◾ Resulullah'ın (SAV) tebliği neticesinde kısa bir süre zarfı içinde cihana yayılan İslam kültür ve medeniyeti, insanlığın gördüğü en zarif kurumları ortaya çıkardı. ◾ Zamanla o dönem bilinen dünyanın ekseriyetine yayılan İslam düşüncesi, mimari ve ilim hayatında önemli tezahürler gösterdi. Bilhassa Endülüs bunun çarpıcı bir örneğiydi. İslam medeniyetinin kurucu metinleri Kesintisiz eğitimde dünya markası ◾ Fatima el-Fihrî yeteneğini ve servetini kullanarak Fas'ın, Fes şehrinde Karaviyyin adlı okulu olan bir cami yaptırır. Karaviyyin günümüzde dünyanın en eski üniversitesi olup, hala eğitim yuvası olma vasfını devam ettirir. ◾ Tunuslu ilim ehli ve muhibbi Fatima el-Fihri tarafından 859 yılında yaptırılan üniversite, Fas'ın eski başkentlerinden Fes'in merkezinde yer alır. Fatima el Fihri kimdir? ◾ Aslen Kayravanlı olan el Fihri, Karaviyyin Camii ve Medresesi'nin kurucusu olan ilim ehli bir hanımdır. Bu medrese kesintisiz eğitimi ile tarihin en eski üniversitesi olarak kabul edilir. ◾ İslami ilimlerin yanında müspet ilimlerle de alakayı kesmeyen bir medrese hayal eden el Fihri, çabaları ile İslam medeniyetine büyük bir katkı sağlar. İslam Altın Çağı'nın oluşum süreci İlkler ◾ Okul, bilinen en eski kesintisiz üniversite olmasının yanında ilim tarihindeki ilkleri ile de öne çıkar. Alanlara ve uzmanlıklara ayrılan medrese, bu yönü ile üniversite tarihindeki ilklerden birine sahiptir. ◾ Esasında Cami olan Karaviyyin zamanla ilim tarihinde yetiştirdiği isimler, benimsediği usül, ortaya çıkardığı ilkler ile zamanla büyük bir marka olur. ◾ İbn Haldun, İbn Rüşd, İbn Bacce, İbn Meymun, Eş Şerif el İdrisi, İbn Hazm gibi adını İslam ilim tarihine altın harflerle yazdıran kıymetli isimler Karaviyyin'de okumuşlardır. İslam Medeniyetinin batı dünyasına etkileri Cami ◾ Üniversite'nin içerisinde bulunan cami zamanla genişler. Fatimilerin hakim olduğu dönemde hutbelerin burada okunmasıyla yapı hızla büyümeye ve popülerleşmeye başlar. ◾ Cami süreç içinde Fas'ın ilmi ve manevi merkezi olmasının yanında halka eğitim verilen, kesintisiz bir ilim halkası görevini de görür. ◾ Yapımı 859 senesinde tamamlanan üniversitesinin kütüphanesi ise yaklaşık beş asır sonra Müslümanlara hizmet vermeye başladı. Bu kütüphane bölge ve İslam dünyası için adeta bir hafıza oldu. Bir hafıza bellek ◾ İdari yönetimler tarafından kurulduğu 859 tarihinden günümüze dek önemle korunan ve adeta üzerine titrenen Karaviyyin, aynı zamanda önemli bir kütüphaneye de sahip. ◾ Dört bini nadir yazma eser olmak üzere yirmi beş binden fazla esere ev sahipliği yapan kütüphane, son yıllarda dijitalleşme yolunda önemli adımlar atıyor. ◾ Cami'nin inşasıyla beraber İslami eserler ve mushaflar özel bir bölümde tutulmaya başlandı. Medrese kütüphaneleri, saray kütüphaneleri şahsi kütüphaneler Karaviyyin Kütüphanesi'nin temelini oluşturdu. ◾ Ebu İnan el Merini tarafından 1349 yılında inşa ettirilen yapı, belli kaideler üzerine halka da hizmet vererek bölgede pek çok tabuyu yıktı. ◾ Kütüphanedeki eserler Tarih, Astronomi, Matematik, Felsefe ve İslami İlimler başta olmak üzere pek çok değerli alana dair eserleri uhdesinde barındırıyor. ◾ Bazı eserlerin ise bilinen tek nüshaları bu kampüste mevcut. İbn Tufeyl'in yedi bin yedi yüz beyitten müteşekkil 'Urcuze fi't tıb' eseri bunlardan biri. ◾ Fas'a hükmettikleri zaman dilimi içerisinde Meriniler tarafından kurulan kütüphane, bilhassa Faslı hükümdarların önemli bağışları ile bir ilim yuvası haline gelir. Meriniler kimdir? 1196 - 1465 yılları arasında Kuzey Afrika'nın bir kısmında hüküm süren önemli bir Berberi hanedanıdır. Meriniler'in inşa ettirdiği en önemli eserler 'Bu İnaniyye Medresesi' ve 'Medresetü'l Attarin' olarak bilinen iki eğitim kurumudur. ◾ Kütüphane içerisinde dokuzuncu yüzyıldan kalmış olan ceylan derisi bir Kur'an-ı Kerim, ziyaretçilerden tarafından yoğun bir alaka ile ziyaret ediliyor. ◾ Ayrıca İbn Haldun'un kaleme aldığı meşhur eser 'Mukaddime'nin en doğru nüshalarından birisi de Karaviyyin'de. UNESCO bu tarihi abideyi 'Dünya Hafızası' listesine aldı. ◾ İslam kültür ve medeniyetinin en müstesna örneklerinden olan Karaviyyin, yıllar boyunca desteklenerek bugünlere ulaştı. Böyle bir kültür hafızasının gelecek kuşaklarla buluşması medeniyet tasavvurumuz açısından büyük bir önem arz ediyor.