Düşünce dünyamız nasıl çoraklaştı?

▪ Medeniyetler kuruldukları ve zirveye ulaştıkları dönemlerde insanlık için birer ışık, yol gösterici fikir yapıları olarak tezahür ederler. ▪ Lakin medeniyetin en bariz yönü olan düşünce yapıları zaman içerisinde hayatın getirdiği zorluklarla hemhal olur. İslam medeniyeti uzun yıllar düşünce dünyasını zengin tutsa da modernleşme ile beraber farklı çabalara girişir. Kitle imha sanatı ▪ İslam düşüncesinin zaman içerisinde geri kalmasının temel manada üç sebebi var. Meselelerin tespiti noktasında yaşanan aksaklıklar, niteliksiz kültür transferi ve bilgiye erişim. ▪ Bu üç temel hususiyet, düşünce hayatımızın geri kalma sebepleri olduğu gibi Batılılaşma sürecinde en çok dezenformasyona uğrayan meselelerdir. Modern çağdan çıkış mümkün mü? Tespit meselesi ▪ Bir meselenin çözümü için evvela problemin tespit edilmesi gerekir. İslam düşüncesi yüzyıllar içinde gelişen ve değişen bir sistematiğe sahiptir. ▪ Düşünce sahamızda yıllar içinde farklı problemler ortaya çıksa da bu sorunların kahir ekseriyeti 19. yüzyıla kadar çözüme bağlandı. Hız ve haz çağında insan ▪ Sanayi Devrimi'nin akislerinin, Osmanlı üzerinde etkilerinin görüldüğü 19. yüzyıl Tanzimat ve Islahat Fermanlarının ilan edildiği ve yenilginin kabullenildiği bir çağ oldu. ▪ Bu dönemle beraber Osmanlı özelinde İslam dünyası Batılılar karşısında var olan toprak ve kültürlerini koruma yoluna giden bir politika benimsediler. Her gün güncellenen varlık: Modern İnsan ▪ Çokça kafa karışıklığının yaşandığı bu dönem içerisinde, düşünce sahamızın problemleri teşhis edememesi ve geç tespiti kuraklaşmanın ilk adımını teşkil etti. ▪ Bu adımla beraber düşünce vadimizin suları kesilmeye, fikir dünyamız yıldan yıla çürümeye başladı. Zaman zaman ümit verici hamleler olsa da artık hiçbir şey eskisi gibi olmadı. Yeni dünya düzeni nasıl kuruldu? Niteliksiz kültür ▪ Ülkemizde ve dünyada her sene yayınlanan kitap sayısı yükseliyor. Okuma programları dünyanın dört bir tarafında yapılıyor. Lakin tüm bu durum içerisinde unuttuğumuz bir gerçek var. ▪ Problem aslında okumamaktan ziyade çok okuma yapmamızdan kaynaklıyor. Yılların getirdiği okuma kültüründeki değişiklikler neticesinde insanlar, temelsiz olarak farklı alanlara dair okumalar yapmaktadırlar. ▪ Bu durum ortaya nitelikli kitap okumama problemini çıkarıyor. İyi metinle mülaki olamadığımız için soru sorduracak bir düşünce hayatından uzak kalıyoruz. ▪ Böylece düşünce sahamız yaşadığımız yüzyıla hitap etmiyor. Kültürümüz, onca entelektüeline rağmen modern düşünce rehberinden maalesef uzakta kalıyor. ▪ Hayat telaşesi etrafında şekillenen ve faydaya dayalı bir okuma kültürü, geniş kitlelere hitap ederek düşünce hayatındaki çölleşmeyi besliyor. Kağıttan ırmağa: Medeniyetimiz Bilgiye erişim problemi ▪ 'Modern dünya bilgiye erişim problemini ortadan kaldırdı' söylemi içi boş ve sloganik bir cümle dışında maalesef gerçeklikten çok uzak. ▪ Her türlü bilgi, internet ortamında bulunsa da köklere inmekten aciz bir şekilde bilgi alışverişi dünya üzerinde hakimiyet kurmuş durumda. Batı'nın yeni AVM'si: Retro pazarı ▪ Eski kaynaklar ve ana eserlere erişim noktasında sadece çeviri ve kulaktan dolma bilgilerle hareket edebiliyoruz. Dil bilmeme ve kaynağın aslına erişememe sorunsalı, bizi bilginin derin ve kuşatıcı dünyasından uzak bir alanda konumlandırıyor. ▪ Maalesef İslam dünyasında bu alana dair önemli bir çaba da mevcut değil. Halbuki Batı, bizde edindiği bilgiler sayesinde bugün bu noktadadır. ▪ Bilgi kaynaklarının Batılılarca son 300 yıl içinde kasıtlı olarak kirletildiği de hepimizin malumudur. Bu hakikat dikkate alındığında mühim olan saf bilgiye ulaşmaktır. Her gün güncellenen varlık: Modern İnsan ▪ Herkesin, her husus hakkında fütursuzca söz sahibi olduğu bir dönemde asıl olana ulaşma gayreti sahici olduğu kadar zor bir meseledir. ▪ Yapılan okumalarda hakikate yönlendirici bir şüpheye sahip olmak, okuma kültürümüzü geliştireceği gibi bizlere bilgi yolunda önemli bir destek de olacaktır. Kapitalizm klasik üretebilir mi? Zaman sorunsalı ▪ Bir düşünce vadisinin oluşumu, muhtelif fikirler vasıtasıyla derinleşmesi yüzyıllar gerektiren ve emek isteyen önemli bir çalışma alanı olarak bilinir. ▪ Bir milletin yahut dindaşların ortaya çıkardığı, kaleme aldığı birkaç eserle düşünce kurması, hatta var olabilmesi mümkün değildir. Bu durum zaman içerisinde ve birliktelik çabası ile ortaya çıkar. Gönül coğrafyamız ▪ Düşünce sahası birbirine benzeyen yahut benzemese de yakın kökler üzerinden irtibatlandırılan bazı meselelerin zaman içerisinde büyümesidir. ▪ İlim ve sanat, düşünce sahasını besleyen en önemli amillerdir. Bu alanlarda meydana gelen her gelişme ve ilerleme düşünceyi etkiler. Yıkıcı Batı kurucu Doğu ▪ Abdullah b. Abbas (RA), Abdullah b. Mesud (RA), Yunus Emre, Mevlana, Abdurrahman Cami, gibi önemli isimlerin çabaları ile bir döneme damga vuran İslam düşüncesi, 19. yüzyıl ile beraber içine durağan bir döneme girdi. ▪ Telif eserlerin azalması, yeterli alim ve sanatçı yetiştirilememesi gibi problemler neticesinde günümüzde düşünce dünyamız iyice kuraklaştı. Biz'den Ben'e: Kişisel gelişim ▪ Bu kuraklaşmanın önüne geçebilmek için İslam dünyasının kaynaklara dönük bir okuma yaparak sahih bir itikat etrafında hareket etmesi gerekir. ▪ Sorunların tespiti, zamansal deneyim, kültürün nitelik kazanması ve asıl kaynaklara erişim ile İslam düşüncesi tekrar zirve günlerini yaşayacaktır.