Çinilerle bezeli Yeşil Külliye

ÇİNİLERLE BEZENMİŞ BİR KÜLLİYE 🔹 Yeşil Külliyesi, Bursa'nın simgesi haline gelmiş, çinilerle bezeli bir Osmanlı mirasıdır. Cami ve türbede bulunan İznik çinilerinden ötürü bu kompleks 'yeşil' adını almış ve bu şekilde nam salmıştır. 🔹 Seyredenlerin dönüp dönüp baktıkları külliyeyi Osmanlı Devleti'nin beşinci padişahı Çelebi Mehmed, 1413-1419 yılları arasında inşa ettirir. Çelebi Mehmed kimdir? I. Mehmed adıyla da bilinen Çelebi Mehmed'in babası I. Bayezid, annesi Devlet Hatun'dur Osmanlı İmparatorluğu'nun beşinci padişahı olmuştur. ULU CAMİ'NİN HAT LEVHALARI TÜRÜNÜN İLK ÖRNEĞİ 🔹 Yeşil Külliye; cami, türbe, hamam, medrese ve imaretten oluşur. Bu kompleksi özel kılan ise yapıların bölgeye serbest olarak yerleştirilmiş olmasıdır. Yapıldığı dönem öncesinde ve sonrasında bu özelliğe sahip başka bir kompleks bulunmamaktadır. 🔹 Yer aldığı semte de adını veren Yeşil Külliyesi, bir zamanlar Devlet-i Aliyye'nin başkenti olan Bursa'da bulunması bakımından da oldukça ehemmiyet taşır. * Bursa 130 yıl boyunca Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmıştır. YEŞİL CAMİİ 🔹 Evvela Yeşil Camii, mermer işçiliği ile ön plana çıkan nadir bir eserdir. Bilhassa taç kapıdaki oyma taş işçiliği ve mukarnas sanatı göze çarpar. Bir usta buradaki mukarnas sanatını tam üç yılda tamamlamıştır. 🔹 Ecdadımızın bizlere bıraktığı mimari mirasları, yapı olarak değil bir sanat bir eseri olarak görmemiz gerekiyor. Çünkü onlar bu düsturla hareket etmişlerdir. Edebiyatımızın duayenlerinden Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir adlı eserinde aşağıdaki ifadeleri kullanmıştır. 'Cedlerimiz inşa etmiyorlar, ibadet ediyorlardı. Maddeye geçmesini ısrarla istedikleri bir ruh ve imanları vardı. Taş, ellerinde canlanıyor, bir ruh parçası kesiliyordu.' Mukarnas sanatı Mukarnas, İslam sanatında mimari yapılarda görülen geometrik bir bezeme çeşididir. Arapça kökenli mukarnas sözcüğü, 'kademeli çıkıntıların olduğu basamaklı çatma tavandan oluşan kubbe ile birlikte başlık türü olup rengârenk alacalı işleme' manalarına gelmektedir. SELÇUKLU DÖNEMİNİN EŞSİZ ESERİ 600 YILDIR AYAKTA 🔹 Ankara Savaşı sonrası imparatorluğun ilk padişahı, Çelebi Mehmed olmuştur. Bundan ötürü inşa ettirdiği Yeşil Camii'de; birliğe, dayanışmaya ve yardımlaşmaya dair ayet ve hadisler yer almaktadır. 🔹 600 yıllık cami, inşa edildiği dönemdeki eserlerden farklılık göstermektedir. Örneğin camiye girdiğinizde mihraba yakın olan sağlı sollu iki odacık görülür, bunlar zaviye odalarıdır. Ankara Savaşı Ankara Savaşı, 28 Temmuz 1402'de Ankara'nın Çubuk Ovası'nda, Osmanlı Devleti ile Timur İmparatorluğu arasında gerçekleşen muharebedir. Zaviye ne demek? Zaviye, 'küçük tekke' demektir. Buralar inzivaya, itikafa çekilen odacıklardır. HER AYRINTISI DÜŞÜNÜLMÜŞ 🔹 Zaviye odalarının hemen önünde bulunan yüksek bölmeler yani 'eyvanlar' Osmanlı döneminde, namaz vakitlerinin beklendiği yerdir. Eyvanlar, gerçek manada kıraathane görevi görürler. 🔹 Eyvanlarında hemen önünde yer alan karşılıklı iki odacık, tabhane bölmesidir. Osmanlı döneminde tabhaneler, misafirhanelerdir. Külliyeye gelenler burada üç gün ücretsiz ağırlanır. *Kıraathane isminin kökeni 'okumak' anlamına gelen 'kıraat'ten gelir. Aynı zamanda 'okuma salonu' ya da 'okuma evi' olarak da anılan yerler, Osmanlı döneminde halkın bir araya gelerek, sosyalleştiği, sanattan bilime bilgi alışverişi yapmak için buluştuğu mekanlardır. 562 YILLIK ÜSTÜ AÇIK CAMİİ TABHANELİ, KANATLI VE ZAVİYELİ CAMİLER 🔹 Osmanlı döneminde Yeşil Camii gibi eserlere; tabhaneli, kanatlı ve zaviyeli camiler denirken günümüzde 'ters t planlı camiler' denmektedir. 🔹 Bursa'da inşa edilen camilerin çoğu ters t planlıdır ve Türk mimarisinde Bursa üslubu olarak bilinir. Aynı zamanda Yeşil Camii'nin içinde bulunan avlu, avlunun ortasında bir havuz vardır. İLK HÜNKAR MAHFİLİ 🔹 Caminin üst katında bulunan hünkar mahfili Çelebi Mehmed için eklenmiştir. Çinilerle bezenen bu bölme, ilk hünkar mahfili örneğini teşkil etmektedir. Bölmenin yanında dört tane de divan odası yer alır. 🔹 Kısacası bu eser için 'üstü saray, altı camidir' diyebiliriz. 600 yıl önce inşa edilen caminin deprem terazisi de bulunmaktadır. Deprem terazisi ne demek? İnşa edilen yapılara eklenen mermer veya beton silindirlerdir. Bunlar yapıların depremden sonra hasar alıp almadığını anlamak için geliştirilen bir sistemdir. Türkistan'ın gözbebeği 10 cami YEŞİL TÜRBE 🔹 Yeşil Külliye'nin öne çıkan yapılardan Yeşil Türbe, Bursa'da UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. Yapı, 1421 yılında Yeşil Camii'nin güneyine Çelebi Mehmed tarafından inşa ettirilmiştir. 🔹 Türbenin mimarı, Çelebi Mehmed'in veziri Hacı İvaz Paşa'dır. Ahşap boyamalarını Tebrizli Ahmed oğlu Ali, kalem işçiliğini Nakkaş Ali bin İlyas, çini işlemelerini ise Mecnun Dede yapmıştır. Hacı İvaz Paşa kimdir? Hacı İvaz Paşa Osmanlı devlet adamı, askeri ve mimarıdır. Çelebi Mehmet döneminde Bursa subaşılığı, Bursa valiliği ve vezirlik görevlerinde bulunmuştur. Hacı İvaz Paşa, Bursa'nın sembollerinden Yeşil Camii'nin planını çizen, yapımını üstlenen önemli bir isimdir. TÜRBEDE KİMLERİN KABRİ BULUNUYOR? 🔹 Türbede Çelebi Mehmed'in dışında; Sultanın oğulları Mustafa, Mahmud, Yusuf; kızları Selçuk Hatun, Hafsa Sultan, Ayşe Hatun, Sitti Hatun ve süt annesi Daye Hatun ile toplam 9 kabir bulunur. 🔹 Bursa'nın simgelerinden biri olan bu yapı, iki katlıdır. Alt katında da odalar vardır. Naaşlar, girişi doğu tarafında olan ve şu anda kapalı tutulan bodrumda yer alır. * Çelebi Mehmed, Edirne'de vefat eder fakat bu bir süre saklanır. Böylece ölüm haberi saklanan ilk Osmanlı padişahı olur. ↪ Osmanlı mimarisinin geldiği noktayı gösteren bu türbe için Ahmet Hamdi Tanpınar şu mısralarıyla kaleme almıştır: Yeşil Türbesini gezdik dün akşam OSMANLI TÜRBELERİNİN EN HACİMLİSİ 🔹 Yapının dışı tamamen çiniyle kaplı olmasından ötürü benzeri bulunmaz. Türbe aynı zamanda Osmanlı'nın şahlanışını ve eski gücüne kavuştuğunu gösteren somut bir örnektir. Devleti Aliyye'deki türbelerin en hacimlisi ve en büyüğüdür. 🔹 Böylesine güzel ve eşsiz bir türbenin hazin bir hikayesi var. Yapı, deprem gibi doğal afetlerden aldığı darbeler sonucu restore edilmesi gerekmiş. Vali Ahmet Vefik Paşa tarafından getirilen Fransız Leon Parville, türbeyi restore etmiş. Hacı İvaz Paşa'nın mahzene yedeklediği çinilerin bir kısmını Parville yurt dışına kaçırmış. Kaçırılan çinilerin bir kısmı özel koleksiyonlarda, bazıları ise maalesef İngiltere'de müzelerde sergilenmekte. 🔹 Yeşil Külliyesi'nin yapılarından biri olan medrese günümüzde Bursa Türk-İslam Eserleri Müzesi, imareti aşevi, hamam ise hediyelik eşyaların satıldığı iş yeri olarak kullanılmaktadır.