Fay nedir, fay hattı türleri nelerdir? Türkiye'deki fay hatları

DEPREM NEDİR? 🔸 Deprem, yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle anlık ortaya çıkan titreşimlerin, dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yüzeyi sarsma (yıkma) olayına verilen isimdir. FAY NEDİR? 🔸 Peki, bu depremler nasıl ve neden meydana gelir? Levhaların hareketlerinden, gerilme ve sıkışma sonucu yer kabuğunda yıllarca biriken enerjinin atımı, fay hattı dediğimiz hareketli kısımda gerçekleşir. Bu hareketli yerlerin ismi 'fay' ve bu istikameti takip eden kırıklara 'fay hattı' denmektedir. Hafızamızdaki taze yaralar: Depremler FAY TÜRLERİ NELERDİR? 🔸 Dünyanın her yeri farklı yüzey şekillerine ve yükseltilere sahip olduğu için fay hatları ve deprem türleri de çeşitlilik göstermektedir. Fay türlerini şu şekilde sıralabiliriz: Doğrultu atımlı fay, normal atımlı fay, ters atımlı fay, oblik atımlı fay.... Dogrultu Atımlı Fay Normal Atımlı Fay Ters Atımlı Fay 🔸 Ters atımlı faylar, düşey atımlı faylar olup yalnızca fay düzlemi boyunca hareket eğim yönüne göre ters yönde olmaktadır. Böyle bloklar birbirine göre yaklaşmaktadır. Ülkemizde, 1975 yılında gerçekleşen Lice Depremi'ne sebep olan faylar, bu türdendir. Verev (Oblik) Atımlı Fay 🔸 Fay düzlemi boyunca ortaya çıkan hareketin hem düşey hem de yatay yönde olduğu faylardır. TÜRKİYE'DEKİ RİSKLİ BÖLGELER 🔸 Üç tarafı denizler ile çevrili olan Türkiye, bir deprem ülkesidir. Her an her noktada deprem olma olasılığı yüksektir. Ülkemizde toplamda dört dereceye kadar risk bölgeleri mevcuttur. 🔸 Birinci derece deprem bölgeleri: İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt. 🔸 İkinci bölge deprem bölgeler: Tekirdağ, İstanbul (1 ve 2. bölge), Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak başta olmak üzere, Zonguldak, Tekirdağ, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum. OHAL nedir: Olağanüstü hal (OHAL) deprem bölgesinde neler sağlayacak? 🔸 Üçüncü derece deprem bölgeleri: Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu'yu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Adana, Gaziantep'in de bazı bölgeleri ve Kahramanmaraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir. 🔸 Dördüncü derece deprem bölgeleri (en az riskli yerler): Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman'dır. TÜRKİYE'DEKİ FAY HATLARI 🔸 Türkiye deprem bakımından, konumu itibariyle yüksek riskli bir bölgedir. Ülkemizde toplamda üç ana fay hattı mevcuttur. Bunlar; Kuzey Anadolu Fay hattı, Batı Anadolu Fay hattı ve Doğu Anadolu fay hatlarıdır. 🔸 Bilhassa, kendi içinde 9 faydan meydana gelen Batı Anadolu fay hattı ve dünyanın en aktif fay hatlarından biri olan Kuzey Anadolu Fay hattı nedeniyle, Türkiye'de çok sık deprem afeti yaşanmaktadır. Türk lehçelerinde 'deprem' KUZEY ANADOLU FAY HATTI (KAF) 🔸 Kuzey Anadolu Fay hattı, Saroz Körfezi'nden başlayarak; Marmara Denizi, Sapanca Gölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü'nün kuzeyine kadar uzanmaktadır. 🔸 Dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu fay hattı, KAF şeklinde kısaltılır. Anadolu Levhasının, güneyde Arap Levhası ve kuzeyde Avrasya Levhasının arasında kalması ve bu sebep ile batıya doğru açılarak hızlı hareket etmesi nedeniyle yüksek sismik bir aktivite yaydığı gözlemlenmektedir. 🔸 Van Gölü'nden, Saros Körfezine kadar kuzey Anadolu'ndan geçen bu fay, tek bir faydan oluşmaz. Birçok parçadan meydana gelen, ana olmayan fay hatları vardır. 🔸 KAF üzerinde meydana gelen, en son ve en şiddetli deprem 1999 yılında gerçekleşen Gölcük Depremi'dir. BATI ANADOLU FAY HATTI (BAF) 🔸 Anadolu'nun batısında doğu batı şeklinde uzanan, kuzeyden güneye doğru sıralanan hattıdır ve içerisinde birçok fayı yer almaktadır. Batı Anadolu Fay hattı, Ege Bölgesi'nin tamamını kapsamaktadır. ❗ Türkiye'de yaşanan depremlerin iki ana nedeni vardır: 🔸 İlk neden, Atlas Okyanusu'nun ortalarındaki okyanus ortası sırtının genişlemesidir. Bu genişleme ile beraber Afrika levhasını kuzeydoğu yönünde hareket ettirir. Afrika, Akdeniz altında Anadolu levhası ile çarpışarak altına dalmaktadır. 🔸 BAF üzerinde yaşanan son ve en şiddetli afet, 2020 yılındaki Ege Denizi'nde meydana gelen depremdir. Türk lehçelerinde 'afet, felaket' 🔸 Anadolu'da meydana gelen depremlerin ikinci ana nedeni, Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanı yayılmasının olmasıdır. Bu hareket Arap Levhası'nı kuzey yönünde hareket ettirir ve Doğu Anadolu fayında yoğun deprem dalgasına sebep olur. 🔸 Afrika levhasının kuzey kenarındaki okyanusal kabuk sıkışarak Anadolu ve Ege'nin altına dalarak batar. Bu da Batı Anadolu'ya çekme kuvveti uygulamaktadır. DOĞU ANADOLU FAY HATTI (DAF) 🔸 Doğu Anadolu Fay Hattı'nın kısaltması olan DAF, Hatay grabeninden başlayarak, Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya ve Elazığ ovalarından geçerek Bingöl'e kadar uzanır. 🔸 Ölü Deniz çatlağının kuzey sonunda Maraş'tan başlayarak kuzeydoğu istikametinde geçer ve Karlıova Üçlü Bitişmesi'nde sona erer ve burada Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir. 🔸 DAF üzerinde meydana gelen en şiddetli deprem, 6 Şubat 2023 tarihinde sabaha karşı 04:17'de 7.7 büyüklüğündeki Kahramanmaraş ve 10 ilde yıkıma sebep olan depremdir. Graben ne demek?