Ortak değerlerimiz "dağ"

ESKİ TÜRKÇE Dağ- Tag 🔸 Başta Türkler olmak üzere diğer milletlerde de yüksekliği, gücü ve heybeti sembolize eden kelime, şüphesiz 'dağ' sözcüğüdür. 🔸 Türklerin doğduğu coğrafya olan Ötüken'de kutsal kabul edilen 'Ötüken Dağı' vardır. Bugün bu dağ, Moğolistan sınırları içinde yer alır. 🔸 Eski Türkçede 'dağ' kelimesini 'tag' sözcüğü karşılamaktadır. ➡ Tagda sıgun ötser. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ Dağ- Dag 🔸 Türk tarihi boyunda 'dağ' kutsal sayılmış ve hayatın her alanına da bu kutsiyet yansımıştır. Günümüzde Azerbaycan'ın en yüksek dağı, Bazardüzü Dağı olarak kabul edilmektedir. 🔸 Dağ sözcüğü, Azerbaycan Türkçesinde varlığını aynen korumuş ve günümüzde kullanılan en eski kelime olmuştur. ➡ Dağ dağa rast gəlməsə də, insan insana rast gələr TÜRKMEN TÜRKÇESİ Dağ- Dag 🔸 Oğuzların en önemli temsilcisi olan Türkmenler için dağ, bilhassa önemlidir. Türkmenistan'ın zirvesi kabul edilen, Ayrıbaba Dağı'nı örnek gösterebiliriz. 🔸 Türkiye Türkçesindeki 'dağ' kelimesi Türkmen Türkçesinde 'dag' olarak karşılık bulur. ➡ Dag başı dumansız bolmaz, ar başı hıyalsiz bolmaz. GAGAVUZ TÜRKÇESİ Dağ- Daa 🔸 Balkanların birçok ülkesine yayılan Gagavuzların vatan toprakları olmadığı için kutsal kabul edecekleri belli dağları da yoktur. Fakat 'dağ' tüm Türklerde olduğu gibi Gagavuzlar için de kutsaldır. 🔸 Azerbaycan ve Türkmen Türkçesinden sonra Oğuz grubuna mensup olan Gagavuz Türkçesinde 'dağ' kelimesi, 'daa' şeklinde karşılık bulmuştur. ➡ Büülü daa AHISKA TÜRKÇESİ Dağ- Meşe 🔸 Kafkaslarda yaşayan ve sürgünlere maruz kalan Ahıska Türklerinin en yüksek dağ olarak, Mesheti Sıradağlarını kabul ederler. 🔸 Ahıska Türkçesinde 'dağ' kelimesi, 'meşe' sözcüğü ile karşılık bulur. ➡ Avi meşeye küsmiş meşenin haberi yoh UYGUR TÜRKÇESİ Dağ- Tag 🔸 Yüzyıllardır Çin zulmüne uğrayan Uygurlar, yapılan baskılara rağmen öz Türkçeden vazgeçmemiş ve dillerini korumuşlardır. Bu anlamda da Uygur Türkçesinde 'dağ' kelimesini karşılayan 'tag' sözcüğü bulunur. ➡ Tagdek altun bir yahşilikka erzimes. ÖZBEK TÜRKÇESİ Dağ- Tağ 🔸 Dağlar, türlü destanlara ve cırlara (şarkılara) konu olmuş ve dillerden düşmemiş, en önemli kültür hazinesi olmuşlardır. 🔸 Güneydoğu grubunun Uygur Türkçesinden sonra ikinci temsilcisi olan Özbek Türkçesinde 'dağ' kelimesi yuvarlaklaşmaya uğramış ve 'tag' olmuştur. ➡ Bülbülga bağ yaxşi kaklikka - tağ. BAŞKURT TÜRKÇESİ Dağ- Tag 🔸 Tataristan Cumhuriyeti'ne komşu olan Başkurdistan Cumhuriyeti'nin zirvesi, 'Yamantau' yani Yaman Dağ olarak gösterilir. 🔸 Başkurt Türkçesinde 'dağ' kelimesinin karşılığı olarak 'tag' sözcüğü kabul edilir. ➡ Tag taga kafişmaz, kişi kişigga kafişir. KARAÇAY- MALKAR TÜRKÇESİ Dağ- Tav 🔸 Karaçay- Malkar Türkleri, Kafkasya'da yaşarlar. Kuzeyde Stavropol bölgesi, doğuda Kuzey Osetya Özerk Cumhuriyeti, güneyde Gürcistan, batıda Karaçay-Çerkez Özerk Cumhuriyeti ile sınırları vardır. 🔸 Büyük Kafkas dağ silsilesinin en yüksek zirvelerini oluşturan Elbruz Dağı, kutsal kabul edilir. 🔸 Karaçay- Malkar Türkçesinde 'dağ' kelimesini 'tav' kelimesi karşılamaktadır. İlk harfi Eski Türkçedeki haliyle kalırken, son harfi değişimine uğramıştır. ➡ Tav tavga tübemeydi, adam adamga tübeydi. KARAY TÜRKÇESİ Dağ- Dag 🔸 Karaim Türkleri olarak da bilinen Karay Türkleri, dünyanın birçok yerinde dağınık halde yaşamlarını sürdürmektedirler. 🔸 Bu lehçede 'dağ' kelimesi karşımıza 'dag' olarak çıkar. Dağ kelimesinin son harfinde gdeğişimi meydana gelmiştir. ➡ Baqsan-baġ, baqmasan-dag KAZAK TÜRKÇESİ Dağ- Taw 🔸 Kuzeybatı grubu deyince akıllara evvela Kazakistan gelmektedir. Kuzey yarım kürenin kuzeyinde yer alan bu ülke, dağları ile meşhurdur. Kazakistan en yüksek dağları 'Tanrı Dağları' olarak bilinir. 🔸 Her yıl milyonlarca turist bu dağları görmek için gelmektdir. Unesco Dünya Mirası listesinde de yerini almıştır. 🔸 Kazak Türkçesinde 'dağ' kelimesi 'taw' olarak karşımıza çıkar. İlk harfi Eski Türkçedeki gibi olsa da son harfi ğ değişimine uğramıştır. ➡ Çıkkan toon bolso, ırgıtkan taşınğ ıraak tüşöt. KAZAN TATAR TÜRKÇESİ Dağ- Taw 🔸 Kuzeybatı grubunun temsilcilerinden olan Kazan Türkçesi, Tataristan'da kullanılır. 🔸 Kazan Tatar Türkçesinde 'dağ' kelimesini 'taw' kelimesi karşılar. İlk harfi Eski Türkçedeki ile aynı olsa da son harfi ğ değişimine uğramıştır. ➡ Taş astında bolmasın, taw artında bolsun. KIRGIZ TÜRKÇESİ Dağ- Too 🔸 Kazakistan, Özbekistan gibi Türk devletleri ile komşu olan Kırgızistan'ın en yüksek dağı, Kırgız Ala Dağlarıdır. 🔸 Kırgız Türkçesinde 'dağ' kelimesi ciddi bir yuvarlaklaşmaya uğramış ve 'too' kelimesi ile karşılık bulmuştur. ➡ Çıkkan toon bolso, ırgıtkan taşınğ ıraak tüşöt. KIRIM TATAR TÜRKÇESİ Dağ- Taw 🔸 Başta Ukrayna sınırları içinde varlıklarını sürdüren Kırım Tatarlarının en yüksek dağı, Ay Petri Dağlarıdır. 🔸 Dağ kelimesi Kırım Tatar Türkçesinde 'taw' sözcüğü ile karşılık bulur. ➡ Er bala baw alması, kız bala taw alması. KUMUK TÜRKÇESİ Dağ- Tav 🔸 Kumuklar, bugün başta Dağıstan olmak üzere dünyanın birçok yerinde yaşamlarını sürdürürler. Kumuk Türkçesinde 'dağ' kelimesi, 'tav' olarak karşılık bulur. ➡ Tavlular tav yemirer, tüzlüler bav yemirer. NOGAY TÜRKÇESİ Dağ- Tav 🔸 Nogay Türklerinin büyük bir kısmı Kafkasya topraklarında yaşarlar. Bu topluluğun, belli bir vatanları yoktur. Nogay Türkçesinde 'dağ' kelimesi 'tav' olarak karşılık bulur. ➡ Sözing sav bolsa, basıng tav bolar. HAKAS TÜRKÇESİ Dağ- Tağ 🔸 Hakas Türkçesinde 'dağ' kelimesi 'tağ olmuştur. İlk harfi Eski Türkçede olduğu gibi /t/ harfini korumuştur. ➡ Sağıs talaydan daa çalbax SAHA TÜRKÇESİ Dağ- Tulu 🔸 Saha Türkleri Sibirya'da yaşayan Türk topluluğudur. 🔸 Saha Türkçesinde 'dağ' kelimesi 'tulu' sözcüğü şeklindedir. ↪Dağ, yerleşik hayatı koparan, ayıran bir unsurken, konar göçer kitleleri buluşturan, birleştiren unsurdur. ➡ Xaya kihiexe çugarhaabat, kihi xayağa çugahıır. TUVA TÜRKÇESİ Dağ- Dag 🔸 Sibirya grubunun bir diğer temsilcisi olan Tuva Türklerinde'dağ' kelimesi, 'dag' olarak karşılık bulur. ➡ Dag körbeyn, edeen azınma ALTAY TÜRKÇESİ Dağ- Tuu 🔸 Soğuk bir iklimde yaşayan Altay Türklerinin yaşadıkları toprakların zirvesi olarak 'Altay Dağları' kabul edilir. 🔸 Sibirya grubunda görülen genel bir yuvarlaklaşma, Altay Türkçesinde de bariz bir şekilde görülür. Dağ kelimesi, 'tuu' şeklinde karşılık bulmuştur. ➡ Tuudıy koozo bolgonço,