Dostoyevski'nin "Suç ve Ceza" çizimleri

➡ Dostoyevski'nin hayatı, eserlerinin meşhurluğunun aksine olabildiğince bilinmezlik barındırır. Kendisi hakkında konuşmaya pek istekli olmadığına şahit oluruz. ➡ Adeta, kurallarına sımsıkı riayet ettiği suskunluğunu sadece hakkında yazılanları tahsis etmek maksadıyla konuşmak mecburiyetini hissettiği durumlarda ihlâl etmekte olduğu izlenimini verir. Dostoyevski idamdan nasıl kurtuldu? ➡ Mesela, Tolstoy onun ketumluğunun tam aksi karakterdedir. Kocaman günlüğü ve İtiraflar'ı Tolstoy'un 'mahrem-namahrem' hayatının bir aynası hüviyetindedir. ➡ Dimitri Merejkovski'nin ifade ettiği üzere 'Tolstoy kendisi hakkında söylenecek ne varsa anlatmışa benziyor ve muhtemeldir ki onun kendi hakkında bildiklerinin tümü okuyucunun onun hakkında bildikleri kadardır.' ➡ Dostoyevski'nin ise karısı Anna Grigoryevna'yla geçirdiği son on dört yılı hariç -Suç ve Ceza'nın birinci cildinden sonraki eserlerini yazdığı dönemdir- hayatı hakkında öyle derli toplu, muntazam bir bilgi pek yok, olanı ise mektuplaşmalarından ve dönemin diğer yazarlarının hatıratlarında yer verildiği kadarıyla bilebildiklerimizden ibarettir. ➡ Dolayısıyla Dostoyevski'nin son on dört yılının kayıt defteri diyebileceğimiz karısı Anna Grigoryevna'nın günlükleri ve hatıratı olmasaydı onun hakkında pek çok bilgiden mahrum kalmış olacaktık. Bir Yazarın Günlüğü'nden hafızalara kazınan 20 alıntı ➡ Rus edebiyatının büyük yazarlarından Fyodor Dostoyevski, dikkatinin dağıldığı zamanlarda çizim yapmayı severdi. Etkileyici yüzlerin ince gölgeli çizimlerini, şehirlerin ayrıntılı mimari özelliklerini birkaç el yazması eserine not etti. ➡ Edebiyat eleştirmeni Joseph Franks, 1967'de defterlerin çevirisini yayınlayan bilgin Edward Wasiolek'den alıntı yapar: 'Çizimler, pratik meseleler hakkında kısa notlar, çeşitli türlerde karalamalar, baskı harcamaları ile ilgili hesaplamalar, eskizler ve rastgele açıklamalar...' Kısacası, 'Dostoyevski, not defterlerini yazmak istediği zaman açmasını sağladı ya da birçok sayfada olduğu gibi kaligrafisini uygulamak için kullandı.' Dostoyevski'nin en çok satan kitabından 25 alıntı ➡ Dostoyevski'ye ait bu karalamalar onun zihnini ve ellerini meşgul etmekten çok daha fazlasıydı. Çizimler, ünlü yazarın edebi yönteminin ayrılmaz bir parçası sayılabilirdi. ➡ Çizimlerini ve metinlerini meydana getirdiği romancılık hayal gücü derinlemesine bir görsellik ve mimari özellik barındırıyordu. ➡ Dostoyevski üzerine çalışmaları bulunan akademisyen Konstantin Barsht, yazar için şunları söylüyor: 'Dostoyevski, yaratıcı düşünme sürecinde 'yazma' ve 'not alma' içeriklerinden memnun değildi. Bunun yerine, sözcüklerin anlamı ve önemi, görsel imgeler sayesinde ifade edilen diğer anlamlarla karşılıklı olarak etkileşime girdi.' Barsht, bu sistemin yazara özel bir çalışma yöntemi olduğunu da dile getiriyor. Dostoyevski'den okunması gereken 10 kitap ➡ Dostoyevski bazen mürekkeple de çizerdi. Taslaklarındaki ilk eskizler Ölüler Evi'nden notların kenarlarında belirdi, ancak Dostoyevski gücünün çoğunu Suç ve Ceza üzerine harcadı. ➡ Öfkeli, çaresiz öğrenci Rodion Raskolnikov, pespaye sosyopat Arkady Svidrigailov, Sonya Marmeladov, sabıkalı babası Semyon Marmelodov, Polis Müfettişi Porfiry Petrovich ve romanın diğer kahramanlarını boyadı. ➡ Dostoyevski'nin görselleştirilmeleri, yazının tepesinde karalanmış yüzlere tam olarak benzemiyor, ancak yazarlarının onları, en azından romanın bu ilk el yazması aşamasında gördükleri şekilde görüyorlar. ➡ Diğer yazılarında da birçok çizim: 'İdiot' , 'Karamazov Kardeşler' , 'Şeytanlar' romanına ait. Araştırmacılar hala bazıları hakkında tartışıyorlar. Eserlerin karakterlerinin mi yoksa Dostoyevski'nin arkadaşlarından birinin karakterinin kenar boşluklarında mı çizildiği belli değil. Karamozov Kardeşler'den çağları aşan 20 alıntı ➡ Dostoyevski'nin sadece eserlerinin kahramanlarını çizmezdi. Belinski, Turgenyev ve favori yazarları Balzac ve Cervantes ile çağdaşlarının portrelerini çizdi. Dostoyevski hükümdarlar arasından Peter I ve Nicholas, Napolyon III ve Napolyon Bonapart'ı da çizdi. ➡ Dostoyevski'nin 1866 yılında basılan Suç ve Ceza aslı eserinin el yazması ve kenar çizimlerinde kitapta Raskolnikov karakterinin aklını 'Napolyon yüce bir amaç uğruna birini öldürebiliyorsa, ben neden öldüremeyeyim?' sorusu kurcalıyordu. Bu sebeple çizdiği resimler arasında Napolyon da vardı. Dostoyevski'den alıntılar ile Yeraltından Notlar ➡ El yazması filozofların portreleri de ortaya çıktı Her karakterin imgesi üzerine düşünerek, yazar farklı fikirlere yansıdı. Böylece 'Suç ve Ceza' sayfalarında ahlaki yasadan bahseden Kant'ın bir portresi ortaya çıkar. ➡ Prens Myshkin'in açıklamalarından bazıları, 'Düşünüyorum, öyleyse varım.' ifadesine sahip olan Rene Descartes'in görüntülerine benzemektedir. ➡ 'Genç' kahramanının açıklamaları arasında Voltaire'in bir portresini bulabilirsiniz ve 'Şeytanlar' romanı Shakespeare'in görüntüleri ile dolu. Hangi kahramanın Dostoyevski'nin bir İngiliz şairinin görüntüsünde temsil edildiğini tahmin etmek de mümkün. ➡ Fyodor Dostoyevski şehir manzaralarını, mimari unsurları da çizmişti: Kuleler, taretler, özellikle de sivri pencereler. Yazarın çiziminde Notre Dame, Köln, Milano ve diğer Avrupa Gotik katedrallerinin süpürülmüş kemerleri ve vitray pencerelerini tanıyabilirsiniz. Dostoyevski, onları Avrupa'da seyahat ederken gördü. Dostoyevski'nin ölümsüz eseri Budala'dan en çarpıcı 20 alıntı ➡ Gençliğinde, Fyodor Dostoyevski, St. Petersburg Ana Mühendislik Okulu'ndan mezun oldu. Burada gelecek yazar ilk bina eskizlerini yapıp mimarlık tarihini inceledi. Dostoyevski, yaşam için ve özellikle Gotik mimari tarzı için inşaat sanatına olan sevgisini korudu. ➡ Dostoyevski, 1865 yılında romanı başlattığında romanının kahramanı ile çok fazla ortak noktası vardı. Servetini kötü şeylerde harcadıktan sonra yoksulluğa yakın hale gelen yazar, aynı zamanda umutsuz boğuşmalara maruz kaldı. ➡ Yazarın sorunlu ekonomik meseleleriyle sürekli meşgul olduğunu gösteren birkaç meblağ ad sayfaların kenarlarında yerini almıştı. 10 soruda modern Rus edebiyatının kurucusu Puşkin ➡ Dostoyevski'nin baba katilliği veya babalık konusu üzerinde durduğu Karamazov Kardeşler eseri ilk kez 1880 yılında basılmıştı. Dostoyevski'nin Ecinniler adlı eseri ilk kez 1872 yılında yayınlanmıştı. ➡ Yazarın olgunluk döneminin en büyük eseri Suç ve Ceza'nın elyazması ve karalamalar ise edebiyat dünyasını heyecanlandırdı. Fotoğrafta yazarın Raskolnikov, Raskolnikov'un annesi ve kız kardeşinin çizimi görülüyor. Gerçeğin peşinde kendi yolculuğuna çıkan Gogol'dan okunması gereken 11 kitap ➡ Dostoyevski'nin Rusya'yı, Rus halkını gözlemleyerek içlerinden çekip çıkardığı Raskolnikov hem yazarın hem de edebiyat tarihinin en karanlık karakterlerinden biridir. ➡ Yoksulluğunun güzel ve parlak bir hayat kurmasına izin vermeyeceğine inanan genç bir hukuk öğrencisinin, yaşlı tefeci kadını öldürüp parasını çalmayı planlamasıyla başlayan hikâyesi, Raskolnikov'un ikilemlerinden, iç çatışmalarından hareketle insanlığa sorduğu ahlaki ve felsefi sorularla edebiyatı başka bir boyuta taşır. ➡ Suç ve Ceza yayımlandığı 1866 tarihinden bu yana, modern insana yaklaşımıyla ve sorduğu can alıcı sorularla güncelliğini hiç kaybetmediği gibi, edebiyatın çıtasını erişilmesi güç bir seviyeye yükseltmiştir. Dostoyevski'nin dehasını tüm yönleriyle yansıttığı roman, bir suçun psikolojik kaydıdır aynı zamanda. Palto'sundan edebiyatçıları çıkaran Gogol ➡ 'Aşkı ilk defa yaşamak gibi, denizi ilk defa görmek gibi, Dostoyevski' yi keşfetmek de insanın hayatında önemli bir tarihtir.' (Jorge Luıs Borges) ➡ Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, 1821'de Moskova'da doğdu. St. Petersburg Askerî Mühendislik Okulu'nu bitirdikten kısa bir süre sonra edebiyatla uğraşmak için askerlikten ayrıldı. İlk romanı İnsancıklar (1846), dönemin ünlü eleştirmeni Belinski'den büyük övgü aldı. ➡ Hemen ardından İkiz (1846) adlı kısa romanı geldi. Daha sonra art arda Ev Sahibesi (1847), Beyaz Geceler (1848) ve Yufka Yürek'i (1848) yayımlayan Dostoyevski, Netoçka Nezvanova (1849) adlı romanı yayımlandığı sıralar, devlet düzenini yıkmaya çalıştığı gerekçesiyle tutuklandı; ölüm cezası, Sibirya'da dört yıl ağır hapse ve dört yıl askerlik hizmetine çevrildi. Serbest bırakıldıktan ve evlendikten sonra Amcanın Düşü (1859) adlı komik eserini yazdı. ➡ Aynı yıl kaleme aldığı Stepançikovo Köyü'nün (1859) ardından kardeşiyle birlikte Vremya adlı bir edebiyat dergisi çıkardı. Aynı dergide tefrika edilen Ölüler Evinden Notlar (1861-1862), Dostoyevski'nin başlangıçtaki başarısını yeniden gündeme getirdi. Yine dergide yayımlanan Ezilenler (1861), eleştirmenlerin tepkilerine hedef olmasına karşın okurlarca beğenildi. ➡ 1862 yazında çıktığı bir Avrupa gezisi, beraberinde Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Notları (1863) adlı ünlü makalesini getirdi. Aynı yıl dergisi kapatıldı, yeniden Avrupa'ya gitti. ➡ Tek umudu, artık tutkunu haline geldiği kumardı. Ama tüm parasını rulette yitirdikten sonra güçlükle Rusya'ya döndü. Kardeşiyle Epoha adlı yeni bir dergi çıkardı ve derginin ilk sayısında Yeraltından Notlar (1864) romanı tefrika edilmeye başladı. ➡ Hayatında bir talihsizlik dizisi başladı, karısını ve kardeşini kaybettikten sonra dergi kapandı. Alacaklılarının tehditleri üzerine, bir yayıncıdan aldığı borçla Avrupa'ya kaçtı. Suç ve Ceza'yı (1866) yazmaya başladı ve onun için aldığı avansla Rusya'ya döndü. Önce Kumarbaz (1866) adlı romanını yayımladı. ➡ Aynı yıl tamamladığı Suç ve Ceza, eleştirmenleri ve okurları hemen büyüledi. 1867'de asistanı Anna Snitkina'yla evlenerek yeniden yurtdışına çıktı; dört yıl Rusya'dan uzak kaldı. Alçaltıcı bir yoksulluk içinde geçen bu dönem boyunca ülke ülke dolaştı. ➡ Bütün bu güçlüklere, sara nöbetlerine, vazgeçemediği kötü alışkanlığına rağmen, ilk çocuklarının trajik ölümüne de katlanan genç karısı, bağlılığını bir an yitirmeden ona gerçek sevgiyi yaşattı. ➡ Dostoyevski, bu ağır yaşam koşulları altında da sendelemeyerek ikinci başyapıtı Budala'yı (1869) yazdı. Budala'yı, 1870'te Ebedî Koca, 1872'de Ecinniler, 1875'te Delikanlı izledi. Karamazov Kardeşler'i (1879-1880) yazmaya başladığında, artık ülke çapında tanınan ünlü bir yazardı. ➡ Dostoyevski bu arada, Grajdanin'e yazdığı 'Bir Yazarın Günlüğü' (1873-1881) başlıklı köşe yazılarını, 1876-1877 yılları arasında aylık bir yayın olarak çıkardı. ➡ 1881'de St. Petersburg'da ölen Dostoyevski, Batılı ülkelerin edebiyat ve düşün yaşamında önemli bir rol oynamış, özellikle varoluşçuluğun temel kaynaklarından biri sayılmıştır. (Derlenmiştir.)