Bir kitabı tavsif edebilmek için bilinmesi gereken terimler

İslâm hat sanatında, aynı yazının farklı tarz ve üslûpları mânasında 'şeş kalem' diye de adlandırılan altı hat. Bu yazılar; tevkı', rikâ', muhakkak, reyhânî, sülüs ve nesih hatlarıdır. Bunların dışında rik'a, talik ve divânî yazıları da kullanılmaktadır. Fikriyat'ın kıymetli yazarlarından Uğur Derman'ın, hat sanatı hakkındaki yazılarına ulaşmak için tıklayın Eski kitap ciltlerinin sol kenarındaki kapağa denir. Ucu sivri olan bu parça, üst kapağın altına girmektedir. Okunmuş veya okunmakta olan yeri gösterir. Miklebin hareketini sağlayan, alt kapağa bağlandığı parçaya da 'Sertab' adı verilir. Cildin belirli noktalarına fildişi, sedef, altın, yakut, yeşim, zümrüt gibi kıymetli taş ve malzemenin yerleştirilmesi ile meydana getirilen cilt çeşididir. Kitaplara giydirilen zarafet: Osmanlı'da cilt sanatı Yazma eserlerde metnin başladığı karşılıklı tezhiplenmiş sayfalara denir. Sözlükte 'baş' anlamındaki Farsça ser ile Arapça levha kelimelerinden oluşan ser-levha 'bir yazının başlığı' demektir. Tezhip sanatında terim olarak el yazması kitapların zahriye sayfasından sonra karşılıklı iki sayfasına yapılan bezemeli başlığı ifade eder. Yazma kitaplarda genellikle temellük kaydının tezhipli olarak yer aldığı, esas metnin başladığı yaprağın arka yüzü. Arapça zahr sözcüğü 'arka, sırt' demektir; zahriye ise, 'bir kâğıdın arka tarafına yazılan yazı, şerh' anlamını taşır. Yazma eserlerde, kitabın başladığı ilk sayfanın arka yüzüne zahriye denmektedir. Yazma eserler hakkında bilmeniz gereken 20 terim Yazma kitapların cildine, baş sayfalarının üst bölümüne ya da kumaşlara, kapı, pencere gibi yerlere çizilen, işlenen güneş biçiminde süs. Şemsenin uzantılarına verilen isimdir. Şemse'nin üst ve alt tarafında yer alan lâleye benzer süs unsurudur. Salbekler umumiyetle şemseye bitişik olmakla beraber bazen aralarında küçük bir boşluk da bulunabilir. Türk edebiyatından mutlaka okumanız gereken 20 kitap 20 alıntı Levhaların, yazma kitapların sayfa kenarlarına yapılan, iç içe geçmiş halkalar şeklindeki süsleme. Ciltlerin kapak kenarlarına, iki çizgi arasına altın yaldızla yapılan süsleme için kullanılan tabirdir. Ciltçilikte, kitap yapraklarını diplerinin ucundan birbirine bağlayan ve onları düzgün tutmaya yarayan ince bez şerit. Sanat tarihinin büyük birliği: Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Sözlükte 'bir araya getirilip bağlanmış yazılı sayfalar' anlamına gelir. Bu tabir Kur'ân-ı Kerim'in iki kapak arasındaki hâli için yaygın olarak kullanılagelmiştir. Bir yazıya, yapıta bakarak örneğini elle çıkarma, aynısını yazma, kopya etme. Bu işi yapanlara başlangıçta kâtib veya verrâk denilirken sonraları nâsih, nessâh, müstensih gibi isimler verilmiştir. Beşeriyetin hafızası kütüphaneler hakkında terimler Sözlükte 'yazılmış, yazılı' anlamına gelmektedir. Elle yazılarak ortaya konan her çeşit kitap, risâle, murakka', mektup, levha ve belgelerin ortak adı olarak kullanılır. Mülkiyet kaydı manasına gelen ve kitabın kime ait olduğunu bildiren notlardır. Genellikle cildin iç tarafında veya eserin ilk sayfasında sol üst tarafta bulunur. Bir kitabın başına veya sonuna konan ve o kitapta bulunan konu ve maddeleri gösteren içindekiler bölümü için kullanılan tabirdir. Aynı kısım için fihrist kelimesi de kullanılmaktadır. 'Öne geçmek' manasına gelir. Herhangi bir eserin adından, yazılış sebebinden, konusundan, amacından, öneminden, başlıca bölümlerinden ve muhtevasından, kime ithaf edildiğinden, telifinde izlenen yöntemden ve karşılaşılan güçlüklerden bahsedilen sunma bölümüdür. Bir eserin giriş bölümü için mukaddime yerine dîbâce kelimesinin de kullanıldığı görülmektedir. Ancak dîbâcenin klasik edebiyatta umumiyetle manzum eserlerde ve daha özel bir anlamda kullanıldığı söylenebilir. Yazma eserlerde birbirini takip eden sayfaları göstermek için sayfa altlarına konulan kelimelere verilen isimdir. Sözlükte 'parça' manasına gelen şukka kelimesi, üzeri yazılı kâğıt parçası, küçük tezkere anlamında kullanılmaktadır. Bu parçalar yazma eserlere sonradan eklenen ve küçük ayrı kâğıtlara yazılıp sayfa aralarına yerleştirilen notlardan oluşur. Bir kitabın sonuna eklenen, o kitaptaki baskı yanlışlarıyla doğru hallerini ve hangi sayfalarda bulunduklarını gösteren kısımdır. Sözlükte 'alınan yer, kaynak, memba' gibi anlamlara gelmektedir. Şimdilerde kullanılan kaynakça veya bibliyografyaya karşılık gelmektedir. Terim olarak 'sayfa boşluklarına ilâve edilen açıklayıcı ve tamamlayıcı bilgileri içeren not' manasındadır. Bir kitabın kenarlarına yazılan açıklama veya ekleme notları için kullanılan terimdir. Genelde hâşiye ile eş anlamlı olarak kullanılır. Sözlükte 'kısaltılmış, özetlenmiş' anlamına gelmektedir. Hacimli bir eserin özetlenmiş şekli için veya bir konunun ana hatlarıyla kısaca yazılmış şeklini ifade eden telif türüdür. Bir araya getirilmiş, kitap veya dîvan hâline getirilmiş, tedvin edilmiş eserler için kullanılan isimdir. Kitap literatüründe çeşitli konuları içine alan ansiklopedik mahiyette eserler için kullanılır. Bir kitabı içerik veya kronoloji açısından tamamlamak, eksiklerini gidermek ve ilâveler yapmak amacıyla yazılan telif türüdür. Osmanlı vakıf kütüphanelerinde görevlendirilen kişilere verilen isimdir. En temel görevleri vakfedilen kitapları muhafaza etmektir. Fatih Sultan Mehmet'in Hafız-ı kütübü: Molla Lütfi Kütüphanenin yönetiminden, kitapların sayımından, kütüphanenin zamanında açılıp açılmadığından, kitapların korunmasından ve tüm çalışanlarının denetiminden sorumlu yönetici için kullanılan unvandır. Kütüphanedeki kitapların isimlerini ve sayılarını kütüphane defterine kayıt eden ve hâfız-ı kütübün denetiminde istenilen kitapları okuyuculara veren yahut ödünç verme işlemi olan kütüphanelerde okuyucuya ödünç verilen kitapların kayıt ve kontrol işlemlerini yapan görevliye verilen unvandır. El yazması kitapları güvelerden korumak için üzerlerine yazılan ve tılsımlı olduğuna inanılan kelimedir. Haşeratı yok etmekle görevli bir meleğin veya kitap kurtları şeyhinin adı olduğu ve üzerine yazıldığı kitaba haşeratın, o melekten korktuğu yahut şeyhlerinin adına saygı duyduğu için zarar vermediği rivayet edilir. Kitapların genellikle ilk sayfasına 'kebîkec', 'yâ kebîkec', 'yâ hafîz yâ kebîkec', 'yâ kebikec ihfaz' gibi ibarelerle yazılmaktadır. Kitapların muhafızı: 'Yâ Kebîkec'

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Bir kitabı tavsif edebilmek için bilinmesi gereken terimler

Kitap sanatlarını ifade eden terimler: Aklâm-ı Sitte