Ruslar Türk dünyasını nasıl ayrıştırdı?

Ruslaştırma Politikası 🔹 Ruslar ele geçirdiği topraklarda, bölgedeki insanları kendi kurallarına göre şekillendirmek ister. Bu da dünyadaki devletler ve bilhassa Türkistan halkı tarafından 'Ruslaştırma Politikası' olarak bilinir. Özellikle Rus dilini bu minvalde de kiril alfabesini en güçlü silahları olarak görür ve görmeye de devam ederler. 🔹 Rusya tarihinde bu olay üç aşamalı bir şekilde gözlemlenir; Ruslaştırma, Sovyetizasyon ve Ruslaştırmadan geri dönüş. Manas diyarı Kırgızistan 🔹 Rus Çarlığı Türkistan'ı bir koloni olarak görür. Önce ayrıştırma politikasını uygular. Türkistan coğrafyasını işgal ettikten sonra varlığını kesinleştirmek ve halkların kendine bağlılığını devam ettirmek için kültürel izlerini yok eder. 🔹 Türkistan ismi Orta Asya olarak değiştirilir. Türk diyarı yerini coğrafi konumu bildiren bir terim alır. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan gibi ülke isimleri türetir. 🔹 Türki Cumhuriyetlerin birbirinden haberdar olmaması için elinden gelen bütün faaliyetleri yürüten Rusya, Baltık devletleri gibi başka milletlere de bu politikayı uygular. Fakat asıl oyununu Türk coğrafyasında üzerinde oynayan Rusya, elini kana bulamaktan asla ve asla çekinmeyecektir. Orta Asya'nın kadim şehri Türkistan'daki tarihi yerler Russification Tarihi 🔹 Ruslaştırma Politikası, Moskova Knezi, IV. Ivan tarafından gayriresmi bir şekilde işgal ettiği bölgelerde uygulanmaya başlar. Russification 'Milletler Politikası' siyasi bir amaç olarak gündeme gelir. IV. Ivan kimdir? 🔹 Rusların Türk bozkırları ile tanışması, meşhur Stroganov ailesinin 16. yüzyılda Sibirya'ya gelmesiyle başlar. Burada askeri ve ticari canlılığı fark ederler. Bu, Türklerin Ruslar ile sonu gelmeyecek mücadelenin ilk karşılaşmasıdır. 🔹 Türkistan topraklarındaki Ruslaştırma Politikası'nın temel sebebi, bu coğrafyada bulunan yer altı zenginlikleridir. Kısaca Rusya, Türkistanı bir kaynak olarak görür ve ekonomisini sömürmek (!) ister. 🔹 Böylece sürekli bir yarış içinde olduğu Amerika ve Batı ülkelerine karşı üstün olduğunu ve bu yolla seçtiği 'gövde gösterisi' oyununu itinayla sergiler. Kazan Hanlığı 🔹 Bu kanlı politikanın Türkistan sahasında sergilediği ilk sahne, Çar I. Petro döneminde Tatar toprak ağalarına karşı uygulanır. Müslüman olan Tatar çiftçilerinin, Volga Havzası'ndaki mal ve mülklerini koruyabilmeleri için dinlerini değiştirmeye zorlanırlar. 🔹 1840 yılında Ruslar Kazak bozkırlarına kadar gelir. Türkistan'a yönelik Çarlığın büyük askeri seferi ise 1855 yılında II. Aleksandr döneminde başlar ve 1917 Devrimine kadar da devam eder. 🔹 Kırım yenilgisinden sonra Rusya yönünü batı sınırlarını genişletme siyasetinden doğuya doğru çevirir. 1867'de Taşkent işgal edilerek, Çarlık güdümünde Türkistan Genel valiliği kurulur. 🔹 Rusya'nın uyguladığı bu politikalar bir süre sonra Türkistan ve Orta Asya'yı Rusya'nın ayrılmaz bir parçası yapacaktır. Kazak Edebiyatı'nın zirvesi: Abay Kunanbayoğlu 🔹 İlk dalga modernleşme ile beraber, Türk topraklarının Rus Çarlığına bağlanması için kullanılan araçlar olarak karşımıza çıkar. 🔹 Bölgenin ikinci Ruslaştırma politikası ile tanışması ise Orta Asya ve Türkistan'a Rus yerleşimcilerin iskân politikasıyla gerçekleşir. Bölgeye yerleştirilmeye başlanan Rus göçmenler doğrudan Rusya'nın bölgedeki bağlantıları olur ve Ruslaştırma siyasetine hizmet eder. 🔹 Rusya'nın kendisine bağladığı ve sonrasında ayrıştırdığı Türki Cumhuriyetlerin başındaki kişi halkın içinden biri olurken, yardımcısı ve sekreteri olan kişi muhakkak bir Rus olur. O halkı yöneten birinci değil ikinci kişidir. Halk tarafından da bilinen ve yazılı olmayan bir yasadır. Tatarların Mehmet Akif'i: Abdullah Tukay Farklı bir yöntem 'sürgün' 🔹 Ruslaştırma 'Russification' siyaseti Kafkasya'da kendini daha farklı bir biçimde gösterir. Çarlık bu bölgede acımasız yüzünü göstererek on binlerce Kafkas halkını sürgün eder. 🔹 Çarlık Rusya, Kafkasya'da 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren yayılmaya başlar. ve Kafkaslardaki Müslüman topluluklardan büyük direnç görür. Rus kuvvetleri bölgeye nüfuz etmekte zorlanır ve şiddetli bir savaş meydana gelir. 🔹 Rusların bölgeyi askeri yolla işgali sonucu pek çok topluluk Osmanlı topraklarına sığınır, başarılı olamayanlar ise Çarlık güçleri tarafından Sibirya'ya sürgüne gönderilir. Eski Türkçeden Anadolu ağızlarına geçen kelimeler 🔹 1863 yılından başlayarak 500 bine yakın Adige, Karaçay Çerkez, Çeçen, İnguş ve Dağıstanlı kavimlerin sürgün edildiği bilinir. 🔹 Sürgün metodu bu tarihlerden itibaren Rusların yayılma siyasetinde sıklıkla başvurdukları ve Rus siyaseti ile özdeşleşen bir politika olarak karşımıza çıkacaktır. Rusya'nın ne ilk ne de son sürgün oyunudur bu. Tatar Türklerinin sürgün hikayesi: Korkunç Yıllar 🔹 Rus dili, Sovyetler Birliği çapında ulus inşası, devlet inşası ve Sovyetleri oluşturan devletlerin kimlik inşalarında temel araç olarak görülür. Sovyetler, Rus dilini komünist ideolojinin uluslararası resmi dili olarak görür ve hâkimiyeti altındaki birliği oluşturan diğer uluslara zorunlu kılar. 🔹 Sovyetlerin dağılmasından sonra da dil meselesi bağımsızlığını kazanan yeni ulusların kimlik, devlet ve ulus inşalarında ana konulardan biri haline gelir. 🔹 Türki devletler, 1991 sonrasında kendi ulusal dillerini anayasalarında tanımlayarak, ana dilin zorunlu hale getirilmesini parlamentolarda aldıkları kararları ve eğitimden devlet kurumlarındaki resmi yazışmalara kadar ulusal dillerin kullanımını yasalaştırır. Türk dünyası fikir ve kültür birliği 🔹 Fakat Rusya'nın baskılarından ve tacizlerinden kurtulamazlar. Eski Sovyet cumhuriyetleri SSCB döneminde diglossia 'asimetrik iki dilliğe' maruz kalırlar. Asimetrik iki dillilik bir dilin diğerlerine dominasyonu anlamına gelir. 🔹 Sovyet rejimi hâkimiyeti altında yaşayan diğer ulusların dilleri üzerinde asimetrik iki dillilik politikası Rusçanın dayatılması ile uygulanır. İşte Rusya iki dillilik ile kirli emellerine ulaşacaktır. Bu politika gereği devlet dairelerinde, ulaşım, sanayi, kamu, askeriye ve eğitim alanlarında yalnızca Rus dilinin konuşulması mevzu bahistir. Tatarların günlük hayattaki tezahürleri: Maniler Türk dili geleneğini yıkan isim: Nikolay Ilminskiy 🔹 Ruslaştırma politikasını etkili kılan en temel kural şüphesiz dil meselesidir. Bir dilin varlığını ortadan kaldırmak demek o milletin geçmişini silmek ve gelecek nesillere kültürel miras bırakılmaması anlamlarına gelir. 🔹 Nikolay Ilminskiy'den istenen tam olarak budur. Kendisi bir şarkiyatçıdır ve Rus idaresinden çıkmayan milleti için her şeyi yapmaya hazırdır. 🔹 Kendisine büyük bir görev düştüğünün farkında olan Ilminskiy, önce dil ve bunun üzerinden de eğitimi kullanarak amaçlarına ulaşır. 🔹 Kazan'da Üniversitede Türk lehçeleri üzerine çalışan Nikolay Ilminskiy: 🔹 Rusya eğitim kurumları ve basın kullanılarak yazılı dil hüviyeti kazanmış diller, lehçe ve şivelere ayrılarak çok sayıda yazı dili üretilir, Türk dilleri böylece ayrıştırılır. 'Aracı dil' olarak ise Rusçaya mecbur bırakılır. 🔹 Ilminskiy, Türk bölgelerinde açılan Rus okullarında Türk çocuklarını Ruslaştırmakla kalmayıp bunların Hıristiyanlaştırılması için de Rus Eğitim Bakanlığı ile birlikte büyük gayret sarf eder. 🔹 Ilminskiy, Türkler için açılan Rus okullarında, Rusçanın yanı sıra her Türk boyunun kullandığı lehçeyi, Rus alfabesinde, ayrı bir dil gibi öğretir. Kiril alfabesi kullanımı zorunlu kılınır. 🔹 Çarlık Rusya'sı Ekim 1917 devrimiyle tahtını Bolşeviklere teslim ederken Ilminskiy ise Ruslaştırma politikasının bir utanç kaynağı olarak gelecek nesillere aktarılmasında (!) rol üstlenir. Yeni dünya düzeni nasıl kuruldu? Türkistan Türklerinin Özgürlük Hareketi: Alaş Orda 🔹 Kazakistan'ın resmî açıklamasına göre Alaş adı Kazakların efsanevi atası Alaş Han'dan alır. Alaş Han, Orda Han'ın diğer bir ismidir. Alaş kelimesi ilerleyen zamanda Kazak Türkleri arasında şifre olarak kullanılır. 🔹 Alaş Orda, 1917 Sovyet Rus Devrimi'ni takip eden günlerde çekirdek kadrosunu Kazak gazetesi etrafında toplanan Kazak aydınlarının oluşturduğu milli bir hareket ve bu hareketin kurduğu milli muhtar bir hükümettir. 🔹 Rusya'nın Ruslaştırma Politikasına karşı, Türkistan bir yumruk olur. Rusların engellemelerine rağmen Kazak Alaş Orda üyeleri Türk dünyası üzerinde planlanan oyunları bozmak için milli ve birleştirici bir yol izler. 🔹 Alaş hareketi, A. Bökeyhanov, A. Baytursunov, M. Dulatov, H. Dosmuhamedov, J. Dosmuhamedov, İ. Jaynakov, B. Alibekov, A. Turlubayev, gibi isimler öncülüğünde kurulur. Cengiz Aytmatov'un edebiyata kazandırdığı 10 kitap Ecdadımın kökü kahraman Türk, Sonuç olarak 🔹 Rusya, halkları zor kullanarak; Başta ekonomik nedenler bahane edilerek daha sonra ise sırf bağımsızlık mücadelesine kalkışmalarını önlemek için bu kirli politikayı uygular. 🔹 1991'de halkların bağımsızlıklarını kazandıkları andan itibaren başka bir boyut kazanan Ruslaştırma politikası, daha ileriye gider ve halkların birbirileriyle olan ilişkisini ve dillerini silmeyi hedefler. 🔹 Türki cumhuriyetlerin dünlerini bugünlerini ve yarınlarını yok etmek isteyen bu zihniyet karşısında direniş hareketleri olsa da sonunda pek başarılı olunamaz. 🔹 İsmail Gaspıralı'nın da söylediği gibi 'dilde, fikirde, işte birlik' bilincinde olup gelecek nesile, düşmanlar tarafından kirletilmemiş bir miras bırakmalıyız. Öfkenin beslediği zulüm!