Avrupa tıbbını Osmanlı hekimlerine tanıtan Salih Bin Nasrullah

💊Tıp alanında çok önemli eserler yazan Salih Bin Nasrullah, Halep'te doğdu. Hayatının ilk dönemleri hakkında fazla bilgi bulunmasa da sonraki yıllarda göstereceği başarılar sayesinde tarih sahnesindeki yerini aldı. 💊17. yüzyılın ünlü hekimi Nasrullah, Hristiyan inancından sonra İslamiyet'i kabul ederek Halep'te tıp eğitimi aldı. Halep'te Bîmâristânü'l-Argūnî el-Kâmilî'de tıp eğitimi gören Nasrullah burada hekimbaşılığa kadar yükseldi. Selçuklu ve Osmanlı'da hizmet veren ünlü hekimler 💊Halep Valisi İbşir Paşa'nın mahiyetinde bulunan Nasrullah, Halep'ten ayrıldı ve Paşa ile birlikte sonrasında iyi vazifelerde bulunacağı İstanbul'a gitti. 💊İmparatorlukta IV. Sultan Mehmed'in saltanatın yaşandığı dönemdi. 💊İstanbul'a gelen ünlü hekim ilk etapta hassa hekimi daha sonra ise Fatih Darüşşifası'nda başhekimlik yaptı. Burada hastaların tedavisinde gösterdiği üstün başarılar, av düşkünü IV. Mehmed'in de kulağına gitti. 💊Böylece Sultan'ın takdirini kazanarak ihsanlarına nâil oldu ve hekimbaşılığa getirildi. Osmanlı topraklarında on dört yıldan fazla bir süre hekimbaşılık görevini yürüttü. 💊Nasrullah, hayatı boyunca hassa hekimliği, İstanbul kadılığı, saray tabipliği görevlerinde bulundu. Bilime yön veren Müslüman alimler ve icatları 💊Nasrullah tıp tarihi açısından pek çok yeniliğe imza attı. 17. yüzyılda Osmanlı henüz Avrupa tıbbı ile tam manasıyla haşır neşir değildi. 💊Doğu tıbbının etkisi altında olan Osmanlı, 17. Yüzyılda birtakım hekimler vasıtasıyla Batı'dan etkilenmeye başladı. İşte bu öncü hekimlerden biri de Salih bin Nasrullah'dı. 💊Latince'yi iyi bilmesi sebebiyle 17. yüzyıla kadar gelen klasik İslâm tıp ve eczacılık uygulamalarının günümüze ulaşmasına katkıda bulunmuştu. 💊Yaptığı katkılar yalnızca bunlarla da sınırlı değildi. Osmanlı tıbbının modernleşmesine öncülük etti. Müslüman alimlerin sağlık ile ilgili çalışmaları 💊Sâlih Efendi, 600 yıl boyunca Doğu ve Batı tıbbına hükmeden İbn Sînâ modelinin Doğu'daki son temsilcisiydi. Batı'daki önemli hekimlerin görüşlerini ele alıp Doğu tıbbına uygun olarak yorumladı. 💊Bazı Batı yazarlarının eserlerini Latinceden Arapçaya çevirerek bu alanda da öncülük yaptığı bilinmektedir. Gayetü'l-beyân fî tedbîri bedeni'l-insân 💊Nasrullah, bu eserini padişahın isteği üzerine hazırladı ve IV. Mehmed'e sundu. 💊Padişahın bu eserden çok memnun olmasından ötürü Nasrullah'a samur kürk giydirildiği belirtilmektedir. İlk çocuk doktorumuz Şifai Şaban Efendi Kitabın bölümleri 💊Kitap dört bölümden oluşmaktadır. Nasrullah kitabının ön sözünde tıptaki yeni ilerlemeleri bahsettiğinden ve padişahın da bunların memlekette duyulmasını istediğinden bahsetmiştir. 💊Mukaddimede tıp ilminin öneminden bahsedilmiştir, birinci bölümde sağlıkla yaşayabilme şartları, ikinci bölümde ilaçların insan sağlığı üzerindeki etkileri, üçüncü bölümde bazı organlarda görülen belli hastalıklar, dördüncü bölümde insan vücudunda görülen belli başlı hastalıklar ve tedavileri anlatılmıştır. Eserin tıp tarihi açısından önemi nedir? 💊Çeşitli tıp konularını ele alan oldukça yararlı bir kitaptır. 💊Örnek gösterilen ilâçların etkileri ve ham maddesi olan bitki ve kimyasalların Türkçe ve Latince isimler kaydedilmiştir. Bazı formülasyonların kaynağının verilmesi de eseri değerli kılan bir diğer özelliktir. 💊Eser, halk sağlığı açısından çok önemli tavsiyeleri barındırır. Hekimden tavsiyeler 💊Örneğin: 'Oğul otu, uyuzu giderir. Akrep sokmasına iyidir. Oğul otu tohumu toz edilir ve zihin açıcı olarak kullanılır' diye yazılıdır. 💊Ebegümeci hakkında ise kitapta şu bilgiler vardır: 💊'Ebegümeci, boğazı ve göğsü yumuşatır, böbreklere ve mesaneye nafidir (faydalıdır). Kuru öksürüğü giderir.' gibi bitkisel tedavi yöntemlerini de sunar. Bu tedavi yöntemleri bugün dahi halk arasında kullanılmaktadır. Diğer eserleri: Gayetü'l-itkan fî tedbîri bedeni'l-insân: 💊Müellifin ölümü üzerine müsvedde halinde kalan bu Arapça eserin orijinal nüshası ülkemizde değil Kudüs Rum Ortodoks Patrikhânesi Kitaplığı'ndadır. 💊Eser Almanca ve Fransızcaya çevrilmiştir. 💊İki fasıldan oluşan ve ayrı bir kitap olarak da kabul edilen son bölümün ilk faslı, 'eṭ-Ṭıbbü'l-cedîd el-kimyâʾî' adını taşımaktadır. 💊Bu bölümde Latince kaynaklardan yararlanılarak kaleme alınan ve modern tıbbın kurucularından biri olan İsviçreli doktor Paracelsus'un fikir ve teorilerine geniş yer verilmiştir. 💊Nasrullah üstün hekimlik başarılarının yanında sanatçı yönüyle de dikkat çeken bir isimdi. Şiirle ilgilenen ve dönemin bazı şairleri tarafından hakkında methiyeler yazılan Sâlih Efendi ayrıca sesinin güzelliği ve mûsikiye olan ilgisiyle de tanınmıştı. 💊Osmanlı'daki modern tıbbın öncülerinden biri olan Nasrullah, 31 Ağustos 1669 tarihinde IV. Mehmed'in maiyetinde bulunduğu bir sırada Tesalya Yenişehri'nde (Lárissa) öldü ve orada defnedildi.

Avrupa tıbbını Osmanlı hekimlerine tanıtan Salih Bin Nasrullah

SALİH BİN NASRULLAH’IN HAYATI