Ekrem Demirli: Hallac-ı Mansur Yazdığını Yaşadı, Yaşadığını Yazdı
Hallâc-ı Mansûr, tasavvuf tarihinin tartışmalı ve etkili kişiliklerinden biridir. Onun şiiri; aşk, hicran, eza, benliği aşma ve kınanma kavramları ile örülüdür. Hallâc-ı Mansûr'un en önemli iki kitabından biri olan Divan'ı Türkçeye kazandıran Ekrem Demirli: "Hallâc şiirlerin önemli bir kısmında yakarış ve münâcât dili ile konuşuyor. Yani Allah ile konuşur gibi ya da Allah'a derdini anlatır gibi söylüyor."
Soru: Hallâc-ı Mansûr'un yaşamındaki en önemli kavramlardan biri olan "rıza" kavramı şiirinde nerede konumlanıyor?
Ekrem Demirli:
Kur'an-ı Kerim'de insan nefsinin yolculuğundan söz edilirken "razı" ve "razı olunmuş" olarak Allah'a dönüşünden söz edilir. "İrci'î ilâ rabbiki râdiyeten merdiyyeh." Yani sen razı ve senden razı olunmuş bir şekilde Rabbine dön, denilir. Bu, aslında yaşamı özetleyen bir şeydir. Bir arifin, bir kamil insanın amacı yaşarken bu rızaya ererek razı bir şekilde yaşamaktır. Bu durumi şükür ve hamd kavramlarını da ortaya çıkartıyor. Tasavvufta "rıza" kavramı yani Allah'tan razı olarak yaşama kavramı, amacı teşkil eder. Bütün "seyr-i süluk"un gayesi, bütün mücahedenin gayesi Allah'tan razı olmak ve her durumda, her işinde ve her fiilinde razı olmaktır. Dolayısıyla başa gelebilecek bütün hadiseleri rıza ile karşılamak gerekir.
Soru: Hallâc-ı Mansûr'daki kınama hadisesi şiirlerde de öne çıkıyor. Şair kınanmaktan korkmuyor aksine bunu talep ediyor. Bu hususu nasıl anlamalıyız?
Ekrem Demirli:
Biri Hallâc-ı Mansûr ile ilgili olarak anlatıyor:
"Ben Hallâc'ın münkiranından idim. (Münkiran demek yani onun değerini bilmeyen, onu eleştiren, kınayan yani yanlış işler yapıyor diye söyleyen) Daha kardeşim hastalandı. Duasını istemek, birtakım ilaçlar yapmasını istemek için Hallâc'a gittim. Fakat bir taraftan da mahcubiyetim vardı. Yani sürekli kendisini kınadığım birisi, ben nasıl böyle bir şey talep edebilirim böyle bir mahcubiyetim var idi. Hallâc-ı Mansûr ile konuştuğumda Hallâc-ı Mansûr, 'bir tek şartla dua ederim, beni kınamaya devam edeceksin, beni eleştirmeye devam edeceksin hatta mümkünse bunu daha da çok artıracaksın' dedi. Bu, bahsedilen meselenin en güzel özeti.
Editör: Bekir Salih Yaman
Kamera ve Kurgu: Serkan Hervenik
💠💠💠
FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!
Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;
👉 YOUTUBE 🔔
👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.