Zarafet Bir Tecelli, Kulluk Bir Haldir

Sadettin Ökten'e göre zarafet, eylemlerimize giydireceğimiz bir libas gibidir. 'Bir bakış da bir eylemdir, sükût da bir eylemdir' diyerek eylem kavramının genişliğine dikkat çeken Ökten, zarafetle kuşanılmış eylemlerin sosyal hadiseleri ve ilişkileri 'çok yumuşatıp, çok güzelleştireceğini' belirtti. Bunu, yağlanmamış bir makinenin gıcırdamasına ve aşınmasına benzeterek açıkladı; zarafetin psikolojik enerji kaybını önlediğini ifade etti. Zarafetin yumuşak, sade, müşfik, insana ve tabiata hürmetkâr bir libas olduğunu ekledi. İZLEMEK İÇİN Programın mimari ve şehirleşmeye uzanan bölümünde Ökten, kendisini bir mimardan ziyade mühendis olarak tanımlasa da mimari hassasiyetini dile getirdi. Günümüzdeki betonlaşmanın ve mimarideki hoyratlığın betonun değil, 'ruh dünyamızdaki' sıkıntının bir yansıması olduğunu belirtti. Betonun 'çok muti bir malzeme' olduğunu, her kalıba girebildiğini, oysa taş ve ahşap gibi eski malzemelerin kendi 'huyları' olduğunu söyledi. Ökten, mevcut mimari anlayışın 'ilk maliyeti çok önemsemesi' ve 'hemen elde edeceğimiz kazancın peşinde koşma' dürtüsünden kaynaklandığını ifade etti. Bu durumun, 'yaşam boyu maliyette' çok ağır faturalar çıkardığını, özellikle de gözle görülmeyen 'psikolojik maliyetlerin' feci boyutlara ulaştığını vurguladı. Şehirlerin silüetinin, klimatizasyonunun ve yaşanabilirliğinin rencide olduğunu söyledi. Mekânların insan psikolojisi üzerindeki etkisine dikkat çeken Ökten, dar, basık, keskin köşeli veya sivri binaların bunaltıcı ve hatta 'tacizkar' hissedilebileceğini dile getirdi. Buna karşılık, geleneksel mimarinin (örneğin avlulu evler veya eski tekke ve camiler) insana farklı bir iklim ve ruh hali sunabildiğini belirtti. VEFA: ZAHİRDE BİR SÖZ, BATINDA BİR AHİTTİR Ökten, Türkiye toplumunun modernizm ile İslam medeniyetinin yeni yorumu arasında bir kimlik kararı veremediğini, binaların da bu kararsızlığı yansıttığını savundu. Ayrıca, 'alışıyoruz' tehlikesine karşı uyardı: 'Önce göz alışır, sonra beyin alışır, sonra kalp alışır. O zaman zaten sizin değerleriniz değişmeye başlar' dedi. Bu alışkanlığın, bireyin kimliğini değiştirdiğini, başka bir değerler sistemine aidiyet hissetmesine yol açtığını ifade etti. SADETTİN ÖKTEN'DEN 100 CÜMLE Eski mahallelerin tanımlayıcı özelliğinin 'maddi güç değil, takva' olduğunu belirten Ökten, zengin ve fakirin bir arada yaşadığı, birbirine muhtaç olduğu bir yapının olduğunu anlattı. Mescit merkezli, pitoresk bir çınar ağacı ve mahalle kahvesiyle çevrili bu yapının, 'Çınar ağacını dikenler, gölgesinde oturamazlar' sözüyle temsil edilen 'temadiyet' (devamlılık) anlayışını yansıttığını dile getirdi. Modern sitelerin ise 'maddi güç' tarafından tanımlandığını, bu durumun cemaati ve cemiyeti dağıtarak bireyi yalnızlaştırdığını ve tüketim kültürüne esir ettiğini vurguladı. Sitelerde 'komşuluk yok' şikayetlerinin sıkça duyulduğunu ekledi. İMAM GAZALİ'DEN ÖĞÜTLER: YOLCUNUN EL KİTABI Aile içinde zarafetin önemine değinen Sadettin Ökten, ses tonu, bakışlar ve günlük temennilerin (günaydın, afiyet olsun vb.) kişinin şahsiyetini ve hayata bakışını yansıttığını söyledi. Küçük çocuklara dahi saygı gösterilmesi, onların 'Allah'ın bir emaneti' olarak görülmesi gerektiğini belirtti. Pederinden kalan iki kelimeyi 'ciddiyet' ve 'hilmiyet' (yumuşaklık, hoşgörü) olarak açıklayan Ökten, bu ikisinin bir arada bulunması gerektiğini vurguladı. Otoritenin sertlik veya bağırıp çağırmakla değil, zarafetle de gösterilebileceğini, aksi takdirde 'nefsaniyetin' devreye girdiğini ifade etti. Zarafetin en çok eşlere, hanımlara ve çocuklara esirgenmemesi gerektiğini ekledi. SADETTİN ÖKTEN'İN İÇİMİZİ FERAHLATAN CÜMLELERİ Ökten, sadece insanlara değil, eşyaya ve tabiata karşı da zarif davranmanın gerekliliğini örneklerle açıkladı. Mevlevi dervişlerinin kalemi, yastığı öpmesini, cansız sandığımız şeylerin bile özünde bir canlılık barındırdığına dair bir hürmet olarak yorumladı. Toprağı öpmenin, onun bizi taşıması ve sonunda içine alması gerçeğine bir saygı olduğunu ifade etti. Sadaka taşı uygulamasını, 'veren elin alan eli görmemesi' mantığıyla, iyiliğin riya ve kendini beğenmişlikten uzak, bereketli bir şekilde yapılmasına örnek gösterdi. Balıkçıların ihtiyaç sahibi olanlara balık bırakması veya zeytin hasadında 'başakçı'nın hakkını bırakılması gibi örneklerle, iyiliğin zarafetle, görünmeden ve başkasının hakkını gözeterek yapılmasının önemini vurguladı. Günümüzdeki kuşları yapıların dışına dikenli tellerle engelleme pratiğini eleştirerek, geçmiş medeniyetin kuş evleri yapma zarafetine dikkat çekti. KÜLTÜR: UYGUN YAŞAMAK MI, UĞRUNA YAŞAMAK MI? Hayatın bir imtihan olduğunu, kullukta zarafetin ise 'daima huzurda olmak' ve her an Allah'ın rızasına uygun işlerde bulunmakla mümkün olduğunu belirtti. Zorluklar karşısında 'Aman Ya Rabbi' diyerek Allah'a iltica etmenin önemine değindi. Öğrenmenin ve içgüdülerin esiri olmamanın insanı hayvandan ayıran temel özellik olduğunu söyledi. Ökten, zarafetin kaynağını Peygamber Efendimiz'in (SAV) ahlakından aldığını ve bu ahlakın bu topraklarda 'Özel bir yorum kazanmış Müslüman zarafeti' olarak yansıdığını ifade etti. Anneannesinden aktardığı 'Kaylı beladan kardeşiz' sözüyle, tüm insanlığa karşı duyulan derin kardeşlik hissinin zarafetin temelinde yattığını anlattı. SADETTİN ÖKTEN'İN MEDENİYET NOTLARI Sadettin Ökten, günümüzde kapitalist ve küresel sistemin bombardımanı altında olsak da hayatımıza zarafeti katabileceğimizi söyledi. Bunun için 'bakışlardan' başlayarak, sükût, ses tonu ve temennilerin önemli olduğunu belirtti. Sanatın ise duygu alanını besleyen temel bir ihtiyaç olduğunu, asla 'fantezi' veya 'hobi' olarak görülmemesi gerektiğini vurguladı. Gençlere seslenen Ökten, 'büyüklere bakacaklar,' yani zarafet libasını giymiş insanları örnek alacaklarını söyledi. Kaba insanlarla ülfet etmemeyi, yumuşaklığın, zarafetin ve rikkatın (incelik) hayatı güzelleştireceğini dile getirdi. Kitaplardan, anekdotlardan, şiirlerden ilham almanın, kişinin önüne 'büyük bir çığır açacağını' ifade etti. Son olarak, tabiatı kaçırmamalarını, kendi içlerindeki 'zarif cevheri' bulmalarını ve kendi kıymetlerini bilmelerini tavsiye etti. 'Sakın incitme bir canı yıkarsın Arş-ı Rahman'ı' diyen Alvarlı Efe'yi hatırlatarak, her canlının kutsal olduğunu ve kişinin kendi değerini bilmesinin önemini vurguladı. EŞLER BİRBİRİNE NEDEN TAHAMMÜL EDEMİYOR?

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Zarafet Bir Tecelli, Kulluk Bir Haldir

Zarafet: Eylemlerimize Giydirilen Bir Libas