Yaz ayları için sağlıklı beslenme tavsiyeleri

Yaz mevsimiyle birlikte artan sıcaklar bedenimizde birçok değişikliğe neden olur. Vücut sıcaklığının normal değerlerde tutulabilmesi için terleme ile birlikte sıvı kaybı oluyor. Günlük olarak vücuttan yaklaşık 10 kupa (2,5 lt) su kaybı olur. Yaz mevsimi ile birlikte bu oran artar. Bu yüzden de sıvı ihtiyacı artar. Yaz sıcaklarında beslenmenizde belirli değişiklikler yapmanız sağlıklı beslenmeniz açısından büyük önem taşıyor. Yaz mevsiminde hava sıcaklıklarındaki yükseliş ve beslenme alışkanlıklarındaki değişimlerle birlikte; yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve koroner kalp hastalıklarında artış gözlenir. Ayrıca sıcak havalarda terleme ile ortaya çıkan su ve mineral kaybı sonucu; baş dönmesi, bayılma hissi ve bulantı gibi sağlık problemleri de görülebilir. Özellikle bebek ve çocuklarda ishal görülme oranı artmakta; sıcak havalarda besinlerin bozulma riski yüksek olduğu için de besin kaynaklı zehirlenmeler sık görülmektedir. Ancak her mevsim olduğu gibi sağlıklı ve dengeli beslenme ile yaz aylarında da sıklıkla görülen bu tür sağlık problemlerinin azaltılması mümkün olmaktadır. Birçok içecek arasında en iyi seçim sudur. Bununla birlikte terleme ile birlikte kaybedilen elektrolitlerin yerine gelmesi açısından ayran ikinci tercih olabilir. Taze sıkılmış meyve suları da bekletilmeden içildiği takdirde vitamin içeriği ve antioksidan -vücudun bağışıklık sistemini destekleyici- özelliklerinden dolayı tüketilebilir. Çay, kahve gibi içecekler ise bir parça sıvı ihtiyacını karşılasalar bile uzun vadede sıvı attırıcı etki gösterirler. Sıcaklık artışı ile birlikte kilo problemleri, olduğundan daha fazla sorunlar yaratmaya başlar. Yaz mevsiminde sıvı ihtiyacıyla birlikte tansiyon, hipoglisemi -kan şekerinde düşme yaşanması- ve ödem gibi sağlık sorunları da ortaya çıkar. Bunların önlenmesi veya en aza indirgenmesi için şunlara dikkat edilmelidir: Yaz mevsiminde yaşanan ani kan şekeri düşmeleri ara öğünlerde kuru meyveler, ayran gibi sağlıklı atıştırmalar yaparak dengeleyin. Ayrıca kan şekerinin dengede tutulabilmesi için, ekmek grubunda tam tahıl denilen esmer ekmekler tüketilebilir. Şekerleme ve tatlı gıdalardan uzak durmaya çalışın. Tansiyon ve ödem sorunlarının giderilmesi için turşu, salamura, cips gibi tuz ve tuzlu yemeklerden kaçının. Salatalar yağlı soslar yerine limon, sirke ve bir parça sıvı yağ ile tatlandırın. Özellikle etlerin kızartılması yerine ızgara ve buğulama gibi yöntemlerle pişirilebilir. Haftada 2 kez kırmızı et ve diğer zamanlarda ise balık, tavuk ve hindi eti tercih edilebilir. Sıcaklık artışı ile birlikte besin zehirlenmelerinde artışlar yaşandığı için, satın alınan ürünlerin son kullanma tarihlerine mutlaka bakılmalıdır. Vücut direncinizi artırmak için mevsim sebzeleri ve meyveleri tüketin. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için günde 4-5 porsiyon sebze, 2-3 porsiyon meyve tüketimi oldukça önemli. Özellikle yeşil renkli sebzeler folik asit, potasyum ve C vitamininden zengin olduğu için mutlaka tercih edilmeli. Kızartma ve kavurma gibi yağlı besinler yerine daha çok ızgara, fırında, buğulama yöntemleriyle yapılmış yiyecekler tüketin. Aşırı meyve tüketiminde dikkat edin. Çünkü meyvenin içeriğindeki şeker miktarı hızlı kilo artışını beraberinde getirebiliyor. Tatlı tüketiminde hamur işi tatlılar yerine sütlü tatlılar, meyve tatlıları veya dondurma tüketin. Yaz aylarında sağlıklı beslenmede dikkat edilmesi gereken bir diğer en önemli konu su tüketimi. Sıcaklıklarla birlikte vücuttan su atımı da artacağı için kilo başına 30 ml su tüketmeyi ihmal etmeyin. Günlük su tüketimini 2,5-3 litre civarında tutmak sağlık açısından oldukça önemli. Ayrıca egzersiz yaptığınızda da daha fazla su tüketmeye özen gösterin. Sıvı ihtiyacının karşılanması ve serinlemek için suyun dışında süt, ayran, maden suyu, şekersiz limonata, soğuk bitki çayları, şekersiz kompostolar ve taze sıkılmış meyve suyu gibi içecekleri de tercih edebilirsiniz. Gazlı içecekler, aşırı çay ve aşırı kahve tüketiminden kaçının. Sağlıklı beslenme için günlük beslenmenizde 4 yapraklı yonca modelini uygulayın. Bu yeterli ve dengeli beslenmenize yardımcı olacaktır. 4 yapraklı yonca modelinde 4 ana besin grubundan oluşur. Her yaprak 1 besin grubunu oluşturur. Bu gruplar; süt, yoğurt, ayran, cacık gibi süt ve süt ürünleri, et-kuru baklagiller-yumurta-peynir, ekmek-tahıl grubu ve meyve-sebze grubudur. Yemek yendikten 15-20 dakika sonra doygunluk hissedilmeye başlanıyor. Bu yüzden de yavaş yavaş yemek yemeye özen gösterin. Yemek esnasında lokmalar arasında yemeğinize sık sık ara verin. Açık büfeler, sağlıklı beslenme için önemli engellerden biri. Özellikle tatillerde açık büfe yemek sunan yerlerde fazla miktarda besin tüketmemeye özen gösterin. Aynı zamanda kızartma, kavurma ve hamurlu yemeklerden uzak durmaya çalışın. Yaz aylarıyla beraber besin zehirlenmeleri de artıyor. Çoğunlukla hafif seyirli ve kısa süreli hastalıklar olmalarına karşın ağır seyrettiği durumlar da olabiliyor. Bu nedenle özellikle dışarıda ve açıkta satılan yiyecekleri tüketmeyin. Et, yumurta, süt, balık gibi çabuk bozulan potansiyel riskli besinleri açıkta bekletmeyin. Yaz yorgunluğuna karşı, haftada 3 gün yapılan tempolu yürüyüşler, yüzme, gevşeme egzersizleri yapılmalıdır. Aktif bir yaşam için yürüyerek gidebileceğiz yerlere arabayı kullanmayın, asansör yerine merdivenleri tercih edin. Yapılan çalışmalar, yeşil çayın kanser ve kalp rahatsızlığıyla mücadelede, kolesterolü düşürmede, metabolizmayı hızlandırmada etkili olduğunu gösteriyor. Ayrıca zihinsel becerilerin azaldığı demans hastalığı için de olumlu bir kaynak olarak gösteriliyor. Beyaz, siyah, yeşil, oolong veya bitkisel çeşidi ne olursa olsun taze demlenmiş olarak içilmesi çayın flavonoid etkisini arttırır. Buzdolabında soğuk bir çay saklayacaksanız içine birazcık limon suyu ekleyin. Limondaki sitrik asit ve C vitamini flavonoidlerin korunmasına yardımcı olur. Çilek ve yaban mersini birçok meyve ve sebzede bulunan hastalık savaşçıları olan flavonoidler açısından zengindiler. 1 bardak yarım çilek 3 gram lif içerir ve yaklaşık 50 kaloridir. Bütün gün önerilen C vitamininden daha fazlasını sağlar. C vitamini cildinizin daha genç görünmesine yardım eden bir antioksidandır. Bu meyveler ciltteki kan akışını artırıyor ve ışığa karşı hassasiyeti azaltarak cildin görünümünü, yapısını ve dokusunu geliştiriyor. Yeni yapılan bir araştırma, yüksek flavonoid içeriğine sahip çilek ve yaban mersininin bilişsel gerilemeyi yavaşlatmaya yardımcı olabileceklerini gösteriyor. Cildi zenginleştiren diğer flavonoid içerikli besinler ise: Muz, narenciye, brokoli, enginar, ceviz, antep fıstığı, kaju, dereotu, kekik. Bu aylarda cildiniz ve genel sağlığınız için salata tüketiminizi artırabilirsiniz. Özellikle taze çiğ ıspanağı ve kıvırcık lahanayı salatalarınıza ekleyin. Turuncu ve koyu yeşil yapraklı besinlerde bulunan ve vücudun vitamin A'ya dönüştürdüğü karotenoidler, cildi güneşe karşı hasarlardan korur. Bununla birlikte UV ışınlarına duyarlılığı azaltır, pul pul ve kuru cildi onarır, cildin zararlı ışınlara karşı savunmasını güçlendirirler. Ahududu, mükemmel bir lif kaynağıdır. Bazı lifleri çözünür formdaki pektindir, kolesterolün azalmasına yardımcıdır. 1 bardak ahududu 8 g lif içerir, 64 kaloridir. Yapılan bir çalışmada fazla lif yemenin kilo artışını önlemeye ve hatta kilo kaybına yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. 2 yıl süren çalışma sonunda çalışmaya katılanlar her 1000 kalori için 8 gram kadar arttırdığında 2 kg kaybetmişlerdi. Günde 2000 kalori tüketiyorsanız lif alımınızı 16 grama çıkarmaya çalışın. Domatese rengini veren bir karotenoid olan likopen güneş yanıklarına karşı cildinizi korur. Yapılan bir çalışmada UV ışınlarına maruz kalan bireylerde normal diyetine ek 10-12 hafta boyunca 2-1/2 yemek kaşığı salça yemesi veya 1-2/3 bardak günlük havuç suyu içmesi yaklaşık yüzde 50 daha az cilt kızarması ile sonuçlanmıştır. Aynı çalışmada likopen takviyesi ya da sentetik likopen alımı güneş yanığına karşı benzer etki göstermemiştir. Yaz ailesinin bir parçası olan kabak, kalp sağlığının ve kolestrolün düşürülmesinde rolü olan pektin lifini içeriyor. 1 bardak pişmiş kabak 3 gram lif içerir ve yaklaşık 30 kaloridir. Kabak fitokimyasal olan lutein ve zeaksantin adlı 2 antioksidanı içerir. İkisi gözde birikir ve yaşa bağlı makula dejenerasyonuna karşı koruma sağlar. Vücudu hidrate (sulu) tutmak hafızanızı keskinleştirir ve ruh halini stabil tutmaya yardım eder. Aynı zamanda sıcak yaz aylarında vücudu serin tutar. Su içmenin yanı sıra %92 su içeren karpuz da imdadınıza yetişir. İçerdiği likopen ile de cilt koruyucu özelliği vardır. Araştırmalar su dolu olan besinlerden zengin beslenmenin daha az kalori alınmasına rağmen tatmin olunduğunu göstermektedir. İlginçtir ki besinlerle birlikte yeterince su tüketimi aynı etkiyi yaratmamaktadır. Taze tatlı mısır yazın favorileri arasındadır. 1 bardak pişmiş mısır 5 gram lif içerir ve 177 kaloridir. İçerdiği iki antioksidan lutein ve zeaksantin ile doğal güneş gözlüğü olarak görev alır. Makular pigmentin oluşmasına yardım eder bu sayede güneşin bazı zararlı ışınlarını filtreler. Aynı antioksidanlar 60 yaş üstü bireylerde körlüğün en büyük nedenlerinden biri olan yaşa bağlı makula dejenerasyon riskini de azaltır. Taze veya kurutulmuş kayısı ve şeftali, güçlü bir besin lifi kaynağı. Şeftali bol miktarda C vitamini içerirken, hem şeftali hem de kayısı A vitamini ve güçlü bir antioksidan olan beta karoten içerikleri sayesinde bu mevsimin güçlü destekleyicileri.

Yaz ayları için sağlıklı beslenme tavsiyeleri

YAZIN SIVI KAYBINA DİKKAT