Helicobacter pylori nedir? Nasıl bulaşır?

Helicobacter pylori mide ve duodenum'um çeşitli alanlarında yerleşen, gram, mikroaerofilik bir bakteridir. Bu bakteriler vücudunuza girebilir ve sindirim sisteminizde yaşayabilir. Yerleştiği yerlerde kronik enflamasyona (iltihap, yangı) neden olur. Bu kronik enflamasyon sonucunda duodenum (oniki parmak bağırsağı) ülseri, mide ülseri ve mide kanseri gelişebilir. Yaygın belirtiler helicobacter pylori rahatsızlığını yaşayan her kişide görülmektedir. Bunlar mide ağrısı, mide yanması bulantı, kusma ve isteksiz kilo kaybı olarak yaşanır. Önceleri Campylobacter pylori olarak adlandırılan bu bakteri, yapılan birçok araştırmanın sonucunda 1989 yılında Campylobacter ailesine ait olmadığına karar verilmiş ve kendi adıyla anılan Helicobacter ailesine taşınmıştır. Dünya'da insanların %50'sinden fazlasının üst gastrointestinal bölgede H. pylori taşımaktadır. Bugün bütün dünyanın % 50'sinden fazlasının bu mikropla infekte olduğu düşünülmektedir. Bu oran gelişmiş ülkelerde biraz düşük. Gelişmekte olan ülkelerde biraz yüksektir. Afrika'nın bazı bölgelerinde görülme oranı % 100'dür. Amerika'da da % 50 Avustralya'da % 40 civarındadır. Ülkemizde yapılan araştırmalarda genel nüfusta % 70'in üzerinde olduğu saptanmıştır. Kadın erkek arasında görülme sıklığı açısından bir fark yoktur. Genellikle çocukluk çağında ağızdan tükürük yoluyla veya ortak alanlarda kullanılan malzemelerden bulaştığı kişilerde mide ile oniki parmak bağırsağında birikerek şişkinlik, bulantı, kusma, iltihap, gastrit, mide ülseri ve uzun yıllar tedavi edilmediği takdirde kansere yol açabilir. Dünya nüfusunun 2/3'sinde bulunan bu bakterinin, Türkiye genel nüfusunda % 70'in üzerinde olduğu saptanmıştır. Bu bakteriden hijyen koşulları yeterli düzeyde sağlanırsa görülme sıklığı azalır ancak kesin olarak bilinen bir korunma yöntemi yoktur. aşı ile ilgili çalışmalar devam ederken en önemli detayın hijyen olduğunu unutmamak gerekir. Yemeklerden önce ve sonra; tuvalet sonrası ellerin iyice yıkanması, meyve sebzelerin yıkanarak yenilmesi ve kaynağı belli olmayan suların içilmemesi gerekir. Enfeksiyon gelişmekte olan ülkelerde daha sık görülür. Bununla beraber, H. pylori ile enfekte insanların % 80'inden fazlası *asemptomatiktir. *Tıpta, bir hasta hastalık mikrobunun taşıyıcısıysa ya da hastalıkla ilgili belirtiler göstermiyorsa, hastalık asemptomatik hastalık olarak kabul edilir. Uzun yıllar sonra, midenizin iç yüzeyinde veya ince bağırsağınızın üst kısmında ülser adı verilen yaralara neden olabilir. Her yıl dünyada yeni mide kanseri vakası saptanmaktadır. Mide kanseri kanserler arasında görülme sıklığı açısından ikinci sıradadır. Helicobacter pylori ayrıca şu rahatsızlıklara da yol açar: 12 parmak bağırsağı ülseri Nefes testleri: Bu testler Helicobacter pylori ile infekte olup olmadığınızı gösteren testlerdir. Bunun yanında tedaviden sonra tedavinin başarılı olup olmadığını gösterirler. Eğer tedavi sonrası antibiyotik veya mide asidini etkileyen ilaçları kullanmaya devam ederseniz testin doğruluk oranı azalır. Doğru sonuç almak için en az bu ilaçları bir ay kullanmamak gerekir. Kan testleri: Bu testler var olan ve geçirilmiş infeksiyonu gösterirler. Hastalığın tedavisine yanıtı göstermesi bakımından çok başarılı değildirler. Çünkü Helicobacter pyloriye karşı oluşan antikorlar vücutta yıllarca pozitif olarak kalabilirler. Endoskopi: Bu konuda altın standarttır. Endoskopi aracılığıyla hem mide ve 12 parmak bağırsağında olan değişikler incelenir ve hem de alınacak toplu iğne başından biraz büyük bir parça mikroskop altında incelenerek direkt olarak tanı konulur. Bunun yanında bu parçadan mikrop için kültür yapılabilir. Feçes testleri: Hastanın feçesiyle (dışkı) yapılan testlerle bakterinin antijeni tespit edilir. Hassasiyeti yüksektir. Mide ülseri, 12 parmak bağırsağı ülseri olan hastalarla mide de ağrı yanma, şişkinlik, gaz, geğirme gibi yakınmaları olan kişilere mutlaka yapılmalıdır. Yapılan tedavi her zaman *dispeptik belirtilerin geçmesini sağlamaz ama bakterinin diğer ciddi hastalıklara zemin hazırlamasını engeller. *Dispepsi: Karnın üst bölgesine yerleşmiş olan şişlik, bir aydan fazla süredir devam eden ağrı, geğirme ve gaz çıkartmayla seyreden şikayetler paketidir. Halk arasında hazımsızlık diye adlandırılır ve sık görüldüğü için pek de önemsenmez. Helicobacter pylori en az 2 tanesi güçlü antibiyotikler olmak üzere 3'lü veya 4'lü ilaç kombinasyonları kullanılarak yapılır. Süresi uygulanan protokole göre 10 ila 14 gün arasında değişir. Uygulanan bir protokole tedavi yanıtı alınmazsa aynı ilaçlar bir kez daha kullanılmamalıdır. Tedavi başarısı geçen yıllara göre giderek azalmaktadır. Bunun nedeni bilinçsiz antibiyotik kullanımı nedeniyle bakterinin antibiyotiklere dirençli hale gelmesidir. Tedavi olduktan sonra yeniden bu bakteriyle infekte olma riski teorik olarak yoktur. Bununla birlikte %0.5 den daha az oranda yeniden yakalanma riski olduğu düşünülmektedir. Günlük pratikte bu olasılık yok kabul edilmektedir. H. pylori üst gastrointestinal hastalıklarının en sık sebebidir. Bu enfeksiyonun eradikasyonu dispepsi, gastrit, peptik ülser semptomlarını azaltacaktır ve belki de mide kanseri önlenecektir. Antimikrobiyal direncin artması, bu bakterinin önlenme stratejilerine ihtiyacı arttırmaktadır. Fare modelleri üzerinde yapılan aşı çalışmaları umut verici sonuçlara sahiptir. Araştırmacılar değişik adjuvanlar, antijenler ve immun sistemin korunmasında en uygun yöntemi anlamak için immunizasyon yolakları üzerinde çalışmaktadır. Araştırmacıların çoğu daha yeni hayvan çalışmaları safhasından insanlar üzerinde yapılan çalışmalara geçmiştir. H. pylori enfeksiyonuna karşı geliştirilen intramusküler bir aşının Faz I klinik çalışmalar sürmektedir. Alman bilimadamları 1875 yılında, insan mide mukozasında spiral şekilli bir bakteri tespit etti, fakat kültür edilme imkânı yoktu ve nihayetinde unutulup gitti. İtalyan araştırmacı Giulio Bizzozero, 1893 yılında köpeklerin midesinde asidik ortamda yaşayan benzer şekilli bir bakteri tarif etti. Prof. Walery Jaworski 1899 yılında insanlardan mide içeriğinde sedimentleri araştırdı. Bazı çubuk şekilli bakterilerin yanı sıra karekteristik spiral şekilli bakteriler buldu ve bu bakterileri Vibrio rugulo olarak adlandırdı. Ayrıca Prof. Walery Jaworski, mide hastalıklarının patogenezinde bu organizmanın olası rollerinin olduğunu öne süren ilk kişi oldu. 1900'lü yılların başında yapılan birçok küçük çapta araştırma mide kanseri ve peptik ülserli birçok hastanın midesinde virgül şeklindeki bakterilerin varlığını gösterdi. Bununla beraber Amerikan bilimadamlarının 1954 yılında yayınlanan; 1180 mide biyopsisinde bu bakterinin gözlenmemesi husundaki bir çalışmanın ardından bu bakteriye olan ilgi azaldı. Mide hastalıklarında bakterinin rolünü anlama husundaki ilgi, 1970'lerde mide ülseri olan hastalarda bakterinin gösterilmesini takiben yeniden alevlenmiştir. Avustralyalı patolog Robin Warren tarafından da 1979 yılında bu bakteri gösterildi, ardından 1981 yılında Avustralyalı doktor Barry Marshall ile çalışmalarını ilerletti. Mideden bu bakterinin kültürü üzerine yapılan birçok başarısız denemenin ardından, en sonunda Paskalya tatili nedeniyle bilinçsiz olarak Petri kaplarının 5 gün inkübasyonu sonunda 1982'de kolonilerin gösterilmesi başarıldı. Warren ve Marshall yayınladıkları makalede, H. pylori enfeksiyonunun birçok mide ülseri ve gastritin nedeni olduğunu, daha önce sanıldığı gibi stres yahut baharatlı yemeklerle alakası olmadığı fikrini ileri sürdü. Başlangıçta bazı şüpheli yaklaşımlar olsa da, yıllar içinde, birçok araştırma grubu H. pyloriile ülser ve gastrit ilişkisini doğruladı. H. pylori'nin gastrite neden olduğunu göstermek ve hiçbir etkisi olmadığı sadece orada bulunduğu savını çürütmek için, Marshall içinde H. pylori bulunan deney şişesini içti. Birkaç gün sonra kusma ve bulantı ile ciddi şekilde rahatsızlandı. İnokülasyondan 10 gün sonra yapılan endoskopide gastrit işaretleri ve H. pylori varlığı gösterildi. Bu sonuçlar ışığında H. pylori'nin gastritin esas nedeni olduğunu kanıtlandı. Marshall ve Warren birçok gastrit vakasının tedavisinde antibiyotik tedavisinin etkinliğini göstermek üzere çalışmaya başladı. 1994 yılında, ABD'de bulunan Ulusal Sağlık Enstitüsü (National Institutes of Health) sık tekrarlayan duodenal ve gastrik ülserilerin H. pylori sebepli olduğu söyledi ve tedavisi için antibiyotiklerin kullanılmasını önerdi. Warren ve Marshall, H. pylori üzerine yaptıkları çalışmanın ardından 2005'te Tıp dalında Nobel Ödülü ile ödüllendirildi.