Dünyayı etkisi altına alan gizli tehlike: Sanal bağımlılık

İnternetin kökeni, J. Licklider'in 1962 yılında Massachusetts Institute of Tecnology'de ileriye sürdüğü 'Galaktik Ağ' kavramına uzanır. Bu fikre göre dünyanın herhangi bir yerinde bulunan bir kullanıcı, küresel ağ ile veri ve programlara erişebilecekti. 1965 yılına gelindiğinde yine aynı üniversitede araştırmalarını yürüten Thomas Merrill ve Lawrence Roberts, iki bilgisayarı birbirine bağlamayı başardılar. Roberts, 1966 yılından itibaren ABD'ye bağlı bir AR-GE departmanı olarak hizmet veren DARPA'da çalışmaya başladı. Yıl sonunda, Arpanet ile dört ayrı merkezden bilgisayarlar arasında bağlantı kuruldu ve internetin ilk hali ortaya çıkmış oldu. Bildiğimiz anlamda internet yani 'World Wide Web' ise 1991 yılında kullanıma açıldı. Üç yıl sonra internette yer alan sitelerin sayısı on bine, hostların sayısı ise üç milyona ulaşmıştı. İnternet teknolojileri birçok şirket için yeni bir kazanç kapısı haline gelmeye başlamıştı. Türkiye'nin internet serüveni ise 1993 yılına uzanıyor. TÜBİTAK-ODTÜ işbirliği ile gerçekleşen ilk internet bağlantısını, 1994 yılında Ege, 1995 yılında Bilkent, 1995 yılında Boğaziçi ve 1996 yılında İstanbul Teknik Üniversiteleri tarafından gerçekleştirilen bağlantılar izledi. Bu sürece kadar olan internet teknolojileri Web 1.0 olarak adlandırılırken, asıl dönüşüm 2000'li yıllarda gerçekleşti. Web 2.0 adı verilen bu teknolojiye göre, artık içeriği web sitesi sahipleri değil, kullanıcılar da oluşturabileceklerdi. Yani internet artık sadece veri almak için değil, veri üretmek ve bunu yaymak için de oldukça önemli bir platform haline geldi. Böylece iletişim tek yönlü olmaktan çıktı ve etkileşim gerçekleşmeye başladı. İnternetin kullanıcıya da içerik üretme imkânı sağlaması, Vikipedi, Youtube, Flickr, Twitter, İnstagram, Facebook gibi kullanıcı odaklı sitelerin ortaya çıkmasını sağladı. Bu siteler, diğer kullanıcıların aktivitelerini görebildikleri, takip edebildikleri, iletişime geçebildikleri, ortak aktivite yapabildikleri internet siteleri olarak ön plana çıktılar. İçerik üretme imkânı sağlayan bu internet siteleri ile kullanıcı sayısı da doğru orantılı arttı. Hatta öyle ki, günlük hayatın bir parçası haline gelen internet, bir süre sonra yeni bir hastalığın türemesine yol açarak bir bağımlılık haline geldi. Bugün internet, birçoğumuzun hayatına sonradan girmesine rağmen, yaşamımızın vazgeçilmez bir parçası. Özellikle sosyal medya kullanımının artması, bireylerin beğenilme ihtiyacını da tetikliyor. Yapılan son araştırmalara göre, 'Sosyal medya paylaşımlarınızın beğenilmesi sizin için ne kadar önemli' sorusuna ise gençlerin yüzde 46'sı 'Kesinlikle çok önemli, beğenilmek hoşuma gidiyor' diyor. Beğeni, daha yaygın adıyla 'like', bir süre sonra bağımlılığa dönüşüyor. Bu bağımlılık, kişinin tüm düşünce ve davranışlarının da ötesinde, insanları haberdar etme ve beğenilerine sunma ihtiyacı taşır hale geliyor. Yenilen yemek, gidilen tatiller, kıyafet, saç, makyaj gibi çoğu zaman özel alanında yaşaması gereken aktiviteler, birçok kişiyle paylaşılmaya başlanıyor. Bu paylaşımdan da bir geri bildirim yani 'Like' alma telaşına düşülüyor. İnternet bağımlılığı, en basit haliyle, internet kullanma isteğinin önüne geçilememesi, yoksun kalındığında sinirlilik hali, bu sebeple kişinin iş ve sosyal hayatının giderek bozulması olarak tanımlanabilir. Bu bağımlılığın kriterlerini ortaya koyan Young'a göre internet, tıpkı kumar gibi bağımlılık yaratıyor. Özellikle 12-18 yaş grubunu riskin en yüksek olduğu dönemler. Erkeklerde ise kadınlara oranla 2-3 kat fazla görülüyor. Günlük yaşamda her birimiz için internet, akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi sürekli değişen bilgi ve eğlence kaynaklarından uzak durmak pek mümkün değil. Peki, internet bağımlısı olabilir miyiz? Bu sorunun cevabı, Yeşilay'ın internet ve teknoloji bağımlılığı ile alakalı hazırladığı aşağıdaki maddelerde gizli. Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız, siz de internet bağımlısı olabilirsiniz: Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak. İnternet bağımlılığı, öncelikle bireylerin aile ve arkadaş ilişkilerinde bozulmaya yol açıyor. İş yerlerinde iş verimleri düşüyor. Okul çağında olanlarda okul başarısı olumsuz etkileniyor, derse katılım azalıyor. Yeme-içme ve uyuma gibi basit günlük aktivitelerin ihmal edilmesinin yanı sıra obezite, kronik yorgunluk, yaygın beden ağrıları, yorgunluk gibi fiziksel semptomlara da yol açabiliyor. Öncelikle altta yatan başka bir hastalık olup olmadığı, tedavi sürecinde en önemli unsurdur. Eğer başka bir psikiyatrik bozukluk varsa öncelikle onu tedavisi yapılmalıdır. Bu konuda kişinin uzmanlardan yardım alması oldukça önemlidir. İlaç tedavisinden ziyade bilişsel-davranışçı terapi yöntemleri kullanılır. Hedef, patolojik internet kullanımının sağlıklı internet kullanımına dönüştürülmesi olmalıdır. Özellikle çocukların okul başarısı etkilendiğinde ebeveynleriyle birlikte profesyonel yardım almaları son derece önemlidir. 2 yaşından küçük çocukların internet, TV ya da bilgisayarla vakit geçirmesi uygun değildir. Okul öncesi yaş grubu için günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımı yeterlidir. İlköğretimin ilk 4 yılında ödev haricinde oyun ve eğlence için günlük 45 dakika zaman ayrılmalıdır. Sonraki yıllarda hafta sonu daha esnek olmakla birlikte günde 1 saat kullanım uygundur. Lise çağında ise günlük 2 saat yeterlidir. Yeşilay'ın internet ve teknoloji bağımlılığı ile alakalı hazırladığı sunuma göre, bağımlılığın önlenmesi için şu adımlar atılmalı: Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirin, akran grupları içerisinde sosyalleşmesini sağlayın. İnternet ve teknoloji bağımlılığını tetikleyen durumlarda yapılması gerekenler ise şu şekilde: Akıllı telefon/tablet gibi aletleri çocukları teselli etmek, susturmak için asla kullanmayın. Yeşilay dünyada 8 milyon kişinin bağımlısı olduğu sanal kumara karşı da uyarıyor. İnternet üzerinden bahis siteleri aracılığıyla oynanabilen sanal kumar, bir süre sonra kurtulmanın kolay olmadığı bir bağımlılık haline gelebiliyor. Uzmanlar, sanal kumar bağımlılarının da, tıpkı diğer maddelere bağımlı olan kişiler gibi ruh halinde değişim, konsantre olamamak, depresif davranma, kontrol kaybı gibi belirtiler gösterdiğini belirtiyorlar. Sanal kumar oynayanlar, evlerinde, işyerlerinde ve internet bağlantısının olduğu herhangi bir yerde rahatlıkla oyun oynayabildikleri için hızla bağımlılık seviyesine ulaşabiliyor ve kendilerini kontrol etmekte zorlanıyorlar. Sanal kumar müşterilerinin yüzde 50'den fazlasının eğitimli, orta üst düzey bir profesyonel geçmişe sahip kişiler olduğunu belirten uzmanlar, bağımlılığın etkisi altında olan kişinin aile içi ilişkilerinin büyük darbe aldığını belirtiyor. Fikriyat

Dünyayı etkisi altına alan gizli tehlike: Sanal bağımlılık

YAKIN TARİHİN ÇIĞIR AÇAN KEŞFİ: İNTERNET