Çocuklar nasıl oruç tutmalı? Çocukların oruç tutmasıyla ilgili öneriler

Bir insanın karakterinin üçte ikisi çocukluk yıllarında şekillenir. Bu sebeple uzamanlar, çocuk eğitimi üzerine yapılan çalışmaların planlı ve bilinçli bir eğitim öğretim faaliyetiyle donanmış olmasını gerektiğini söylüyorlar. Genel eğitim-öğretim sürecini kapsayan bu süreç içerisinde bir bölümü de dini faktörler oluşturur. Çocuklara verilecek dini eğitim-öğretimin de çocukluk yıllarında planlı ve bilinçli bir şekilde başlatılması ve devam ettirilmesi gerekir. Dini eğitim ve öğretimin önemli bir parçasını ibadetlerin öğretimi meydana getirir. İbadetler, inancın insan ruhunda yerleşip pekişmesini sağlarlar. Çocuğun ruhsal yapısı yetişkinlerden daha hassastır ve ebeveynlerin ibadet esnasında aldıkları manevi haz çokta daha büyük etki bırakır. Çocuk, secde ederken, namaz kılarken, Kur'an okurken gördüğü aile büyüklerinde gördüğü farklılık çocuk için önemli bir tecrübedir. Ramazan ayı, sahur vaktinin bereketiyle günlük hayatta yapılan hayır hasenatıyla ve iftar saatinde aç-susuz geçirilen bir günün ardından kavuşulan nimetleriyle tam bir ibadet ayı olması sebebiyle çocukların daha da dikkatini çekmektedir. Elbette bunun yanında çocuk, öğrendiği bilgileri uygulamayı istediği için Ramazan ayında oruç tutmaya heveslenecektir? Çocuklar oruç tutmakla sorumlu olmasa da onları Ramazan ve oruç ibadeti hakkında bilgilendirmek gerekir. Bu öğretim aşamasında çocuğa, oruç ibadetininim geçmişte diğer peygamberlere de emredilen bir ibadet olduğu; orucun Allah'ın çok sevdiği bir kulluk ifadesi olarak görüldüğü ve sevabının da Allah tarafından verileceği; oruç tutmakla irademizin güçleneceği ve her türlü isteği bize dayatan benliğimizin disipline edileceği; aç ve susuz kalmakla fakir ve yoksul insanların halini daha iyi anlayacağımızı; vücudumuzun oruç tutmakla yılda bir ay organlarımızın adeta bakıma alınıp rahatlatıldığı anlatılabilir. Bunlarla beraber çocuklara sahur, imsak, iftar, mahya, fitre, fidye, kefaret gibi kavramlar anlatılmalı; orucu bozan ve bozmayan şeylerden de çocukların yaş seviyesine göre bahsedilmelidir. Çocuk, uzun süreli açlık ve susuzluğa karşı direnci sayesinde sabretmeyi öğrenir. Büyüyünce karşılaşacağı güçlüklere karşı kişisel deneyim kazanmış olacak, bu güçlüklerle baş etmesini öğrenecek, oruçla Allah'a yaklaşma duygusunu yaşayacaktır. İftar saati ile tüm aileyi aynı sofrada görmeye başlayan çocuk için aile ve ev ortamı daha sıcak daha huzurlu olacaktır. Çocuk oruç tuttuğunda kendisinin büyüdüğünü düşünecek, yeme içme alışkanlıklarından vazgeçecektir. Oruçla çocuk, verilen nimetin ne kadar nemli olduğunu anlayacak, açlığın ve susuzluğun ne demek olduğunu yaşayarak öğrenecektir. Önceden israf ettiği yiyecek ve içecekleri artık israf etmemeye özen gösterecektir. Ayrıca başka insanların açken neler yaşadığını öğreneceği için yardımlaşma duygusu da gelişir. Çocuklarımıza oruç ibadetiyle ilgili gerekli bilgileri verdikten sonra, çevrede yaşanan manevi havanın da etkisiyle çocuk oruç tutma isteği duyacaktır. Henüz ergenlik çağına ulaşmamış, fakat aile ortamında Ramazan'ın manevi havasından etkilenerek sahura kaldırılmasını isteyen ve oruç tutma arzusunda olan çocuklarımız için nasıl bir yol izlemek gerekir? Sıcakların başladığı bu günlerde yaklaşık 18 saat birdenbire aç kalmak çocuğun sağlığını olumsuz etkileyebilir. Çünkü çocuklarım metabolizması yetişkinlerden tamamen farklıdır. Büyümeye programlı bir metabolizma, temel besin elementlerinden protein yağın şekerin ve özellikle vitaminlerin dengeli bir şekilde ve mutlaka düzenli olarak alınmasını gerektirir. Özellikle yaz aylarında dış aktivitelerde çok daha fazla vakit geçirmekte olan çocukların, besin, vitamin, mineral ve özellikle su ihtiyaçları önemli ölçüde artar. Bunun yanı sıra dersleri ve kursları olan çocukların zihin yeteneklerinin körelmemesi ve aktif olarak derse katılımlarının sağlanabilmesi için oruç tutmamaları veya çocuk orucu olarak bilinen yarım gün orucu tavsiye edilir. Aksi durumda dikkat eksikliği, sinirlilik, huysuzluk, unutkanlık, baş dönmesi, göz kararması, idrar azalması, çarpıntı ve aşırı uyuklama şikâyetleri ile karşılaşılabilir. İftarda bir anda iyi çiğnemeden lokmaları yutmaları ve fazla gıda tüketmeleri hazımsızlık sorunlarına yol açabilir. Şeker ihtiyaçlarını öncelikli olarak şeftali, karpuz, kayısı, üzüm gibi sulu meyvelerden sağlamaları vitamin ve mineral dengesinin korunmasını sağlayacaktır. Eğer çocuk dış ortamda sportif faaliyetlerde, oyun ortamında fazlasıyla bulunmak arzusundaysa mümkün olduğunca su ihtiyacının giderilmesi ve aşırı terlemeyle vücudun susuz kalmasına engel olunması şarttır. Peş peşe her gün oruç tutulması yerine öncelikle, yarım oruç diğer gün oruçsuz bir gün daha sonra vücudun vereceği cevaba göre peş peşe yarım oruçlar şeklinde oruç denenebilir. Ayrıca çocuklar her gün tartılarak hızlı ve tehlikeli olabilecek şekilde kilo kaybı olup olmadığının, idrar renginin gözlenmesi gereklidir. İdrarın koyulaşması yetersiz su alımına bağlı iltihaplanma ve böbrek yetersizliği riski yaratabilir. Bu durumda çok daha kısa sürede acıkacakları, susayacakları, oruca dayanamayacaklarını bilinmelidir. Çabuk ve uzun süre tok tutacağından sahurda, protein ve yağ ağırlıklı bir beslenme tercih edilmelidir. Yumurta, süt, yoğurt, tereyağı ve peynir mutlaka sofrada bulunmalıdır, bir miktar pekmez ve az miktarda bal tüketilebilir. Karpuz gibi sulu meyveler tercih edilmelidir. Sahurda köfte sucuk gibi tuzlu besinler tüketilmesinin çocuğu kısa sürede susatacağı bilinmelidir. Ayrıca çocukların uykuya ihtiyacının erişkinlerden daha fazla olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle çocukların mümkün olduğunca ramazanda erken yatırılıp uykusunu alması sağlanmalıdır ve ayrıca oruç döneminde de şekerleme yapmaları teşvik edilmelidir. Güneşte uzun süre susuz kalan çocukların baygınlık nöbeti geçirmesi, yani güneş çarpmasına yakalanma olasılıkları yüksektir. Şuur bulanıklığı yaşayabilecekleri unutulmamalı, bu nedenle ailelerinden uzun süre uzakta kalmamaları, kontrol altında tutulmaları şarttır. (Derlenmiştir.)