Adım adım aşı nasıl üretilir? Aşı ne işe yarar?💉

Koronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesi olarak tanımlanıyor. Dünya genelinde çok sayıda ülkede ölümlere yol açan koronavirüsün yeni tipi Kovid-19 görüldü ve hala etkinliğini sürdürüyor. Şu anda insanları bu virüsten koruyabilecek bir aşı bulunmuyor. Normalde en az 10 yıl sürebilen aşı geliştirme süreci, COVID-19'un özellikleri sebebiyle kısaltılmaya çalışılıyor ve uzmanlara göre 12-18 ay içerisinde aşı kullanıma sunulabilir. Şimdiye kadar üretilen en hızlı aşı 5 yılda geliştirilen Ebola salgını içindi. Koronavirüs hakkında doğru bilinen 10 yanlış Koronavirüs diğer salgınlardan ne kadar tehlikeli? Koronavirüs tanısı nasıl konur? Sultan Abdülhamid'in 126 yıl önce kurduğu enstitünün koronavirüs ile mücadelesi Dünyayı tehdit eden salgın hastalıklar Koronavirüs salgını hakkında sık kullanılan terimler Hangi yüzey, ne sıklıkla temizlenmeli? Tıbbi maske nedir, nasıl takılır? İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri v.b. mikropların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı zehirlerin (toksinler) etkilerinin ortadan kaldırılarak, geliştirilen biyolojik maddelere aşı denir. Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır. Aşılar, belirli bir hastalığa yakalanmadan önce kişilere ulaşıp onların bağışıklanmalarını sağlamak amacıyla verilir. Vücutta savunma mekanizmasını uyararak, hastalık etkenini tanıyan ve bu etkenle karşılaşıldığında onu yakalayıp yok eden koruyucu maddelerin (antikorlar) oluşmasını sağlarlar. Bu şekilde aşılanan kişi aşılandığı hastalıklara karşı bağışık yani dirençli olur. Oluşan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşır. Aşı bağışıklık sistemini nasıl korur? Bağışıklama hizmetlerinde temel amaç; toplumda, özellikle bebek ve çocuklarda aşı ile önlenebilir hastalıkların ortaya çıkışını engellemek, dolayısıyla bu hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin ve sakatlıkların önüne geçmektir. Sağlıkla ilgili kazanımlarının yanı sıra; ekonomik ve sosyal kazanımlar da aşılama programlarının başarısı olarak değerlendirilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından bağışıklama hizmetleri, aşıyla önlenebilir hastalıkların ve buna bağlı ölümlerin önlenmesi açısından en önemli ve en maliyet etkili toplum sağlığı müdahaleleri arasında kabul edilmektedir. Yapılan aşılama çalışmaları sonucunda aşı ile önlenebilir hastalık hızlarında ciddi düşüşler yaşanmıştır. Özellikle 1924 -1944 yılları arasında büyük salgınlar ve ölümlere yol açmış olan çiçek hastalığı aşılama çalışmalarıyla 1977 yılından itibaren tamamen yok edilmiştir. Hastalık etkeni yok edildiğinden çiçek aşısı uygulamalarına da ihtiyaç kalmamış ve 1980 yılında ülkemizde ve tüm dünyada aşılama durdurulmuştur. Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır. Vücut bu şekli ile kendisine zarar vermeyen mikrop ya da toksinleri tanır ve onlara karşı bir savunma yöntemi geliştirir. Böylece gerçek mikropla karşılaşıldığında da bu yöntemle savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz. Bu kişi artık o hastalığa karşı bağışıktır. Bağışıklama, aşıyla önlenebilir hastalıkların ve ölümlerin önlenmesi açısından en önemli toplum sağlığı müdahaleleri arasında yer almaktadır. Ülkemizde aşı üretimi için çalışmalar ilk Osmanlı İmparatorluğu Döneminde başlamıştır. 1721 yılında Lady Mary Montagu ülkesine yazdığı bir mektupta İstanbul'da çiçek hastalığına karşı 'aşı denilen bir şey' yapıldığını hayretle bildirmektedir. Bu mektup aşı yapımına ilişkin ulaşılmış en eski belgedir. Aşılama enfeksiyon hastalıklarından korunma yanında, enfeksiyon hastalıkları nedeniyle oluşan sakatlıkların yada ölümlerin azaltılmasında da önemli role sahiptir. Aşılar da ilaçlar gibi birer tıbbi üründür ve tüm ilaçlar gibi bazı yan etkileri olabilmektedir. Sıkça görülen hafif yan etkiler şunlardır: Enjeksiyon (iğne) yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık gelişmesi, tüm aşılardan sonra değişen oranlarda (%5-60) gözlenebilir. Özellikle tetanoz aşısının tekrarlayan dozlarında bu reaksiyon daha sık gözlenmektedir. Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve iştahsızlık aşılardan sonra görülebilen sistemik belirtilerdir. 1. Adım: Prototip üretmek Kullanılan tekniğe bağlı olarak bir prototip oluşturmak genelde yıllar sürer. Şu anda yaşanan koronavirüs salgını göz önüne alındığında, firmalar virüsün hangi parçalarının aşı üretiminde kullanılacağını tespit ettiği için prototipler saatler içinde hazırlanabildi. Prototip: Prototip, bir kavram ya da süreci test etmek veya öğrenmeye yönelik inşa edilmiş, bir ürünün erken örneği, modeli ya da sürümüdür. 2. Adım Bu testlerin ana amacı, bağışıklık sisteminin tepkisini ölçmek. Bazı durumlarda, güvenlikten ödün vererek, bu adım tamamen atlalanabiliyor. 134 yıl önce insanlığı kurtaran adım: Kuduz aşısı 3. Adım Bu testler genelde 20 ile 80 insan arasında değişen bir kitle üzerinde yapılıyor. Güvenlik kontrolü ve aşının yan etkilerinin öldürücü olmadığını kanıtlamak için gerçekleştiriliyor. Faz I: Amaç; ürünle ilgili güvenlilik verilerinin toplanması, doz aralığının saptanması, tolerans ve farmakokinetik özelliklerin incelenmesidir. Farmakokinetik: Farmakoloji biliminin ilaçların vücuda emilimi, dağılımı, dönüşümü ve atılması gibi süreçlerini matematiksel modeller kurarak inceleyen bir alt dalıdır. 4. Adım Daha kalabalık bir denek grubu üzerinde yapılan bu testler aşının etkinliğini ölçmek için gerçekleştiriliyor. Bazı aşılar, özellikle acilen ihtiyaç duyuluyorsa bu aşamadan direkt olarak kanuni onay sürecine atlanabiliyor. Faz II: Amaç; ilacın etkinliğinin hastalarda belirlenmesi, yan etki profilinin araştırılması ve doz-cevap verilerinin toplanmasıdır. 5. Adım Bu aşamada yeni aşı yüzlerce hatta binlerce insan üzerinde deneniyor ve güvenliği ve etkinliği test ediliyor. Faz III: Amaç; ürünün klinik etkinliğinin ve yan etkilerinin daha geniş bir hasta popülasyonunda değerlendirilmesidir. Bu fazın ana amacı 'etkinliğin kanıtlanması ve yan etkilerin izlenmesidir. 6. Adım Düzenleyici kurumlar, klinik kanıtları inceliyor ve aşının kamu kullanımı için lisans alıp alamayacağına karar veriyor. Bu kararı verirken daha fazla güvenlik verisi toplanması da isteyebiliyorlar. Ülkemizde kullanılan tüm aşılar, Dünya Sağlık Örgütü, EMA, FDA gibi dünyaca kabul görmüş otoritelerce ya da TİTCK tarafından ruhsatlandırılmış, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen ve onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş aşılardır. Üretilen her bir seri için gerek üretici, gerek üretilen ülke resmi makamlarınca ayrıntılı analiz ve testler yapılmaktadır. 7. Adım Bu aşamada çok sıkı kalite kontrol önlemleri ve tutarlılık standartları altında aşının seri üretimi gerçekleştiriliyor. 8. Adım Yeni aşı hazır olduğunda devletler ve kamu sağlığı kurumları hangi grupların öncelikle aşılanacağına karar veriyor. Zamanında ve istenilen miktarda aşı temin edilemediği durumlarda, aşılanması gerekli hedef nüfusun aşıları eksik uygulanmasına yol açacaktır. Bunun yanı sıra zamanında yeterli miktarda aşının olduğu ancak aşının etkinliğinin yeterli olmadığı durumlarda olabilmektedir.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Adım adım aşı nasıl üretilir? Aşı ne işe yarar?💉

DÜNYA KORONAVİRÜS AŞISINI BULMAYA NE KADAR YAKIN?