Zafer, fetih ve asalet müjdecisi atlar

◾ Eski çağlardan günümüze kadar evcilleştirilen hayvan türleri içerisinde atların gerek ulaşım gerek topluma sağladığı faydalar konusunda ayrı bir önemi olmuştur. ◾ At, göçebe kültürde binek olarak kullanılırken yerleşik yaşamda da her ne kadar yük hayvanı olarak bilinse de, binek olarak kullanılmıştır. Orta Asya'dan Anadolu'ya kronolojik Türk tarihi ◾ Atlar, Türklerin yaşamında etinden ve sütünden faydalanıldığı gibi gerektiğinde de hediye edilir, kurban olarak sunulurdu. Oyunlar ve şenliklerde Türk sporunun gelişmesi adına büyük katkılar sağlamışlardı. Hatta Türklerin ehlileştirdiği atlar, geleneksel oyunlarımız olan cirit ve çevgenin başkahramanı da olmuşlardır. ◾ Savaşçı bir millet olan Türkler için 'at' bir hayvan olmaktan çok daha fazlasıdır. Bir savaş meydanından başka bir savaş meydanına akın ederken, yurt değiştirirken hatta öldükten sonra bile sahiplerinden ayrı tutulmamışlardır. ◾ Türkler, doğdukları günden öldükleri güne kadar bağımsızlıkları için birçok mücadeleler vermişlerdir, bu mücadelelerde daima yanlarında olanlar, kadim ve özgürlük timsali, atlarıdır. Asalet ve sefaleti taşıyan 7 efsane at ◾ 'Atın Adanması Töreni' İskitlerin başlattığı diğer Türk topluluklarının devam ettirdiği bir gelenektir. Bu tören, ölen *batırın göstermiş olduğu yiğitliğinin anısına yapılır. Bu anlayış, İslam'la henüz tanışmayan milletlere mezar anlayışının yavaş yavaş hakim olmasını sağlamıştır. İskitler kimdir? (MÖ.8- MS.3) Diğer bir ismiyle tanınmış bir topluluk olan Sakalar ,Orta Asya'da, Tanrı Dağları ile Fergana Vadisi'ni içine alan yerde yaşamış, ön Türk tarihinin önemli taşıyıcılarından olup Türk kökenli bir devlettir. *Batır kime denir? ◾ Günlük yaşamda etkin bir rol oynayan atlar, kültürün en önemli ögesi olan sözlü edebiyatın temelini oluşturur. Başta Türkler olmak üzere diğer milletlerin; mitlerine, efsanelerine, destanlarına, masallarına ve atasözlerine de konu olmuşlardır. ◾ Dünyadaki en uzun destanlardan biri olan Kırgızların Manas Destanı'nda Tulpar'ın 'rüzgârdan bile daha hızlı' olduğu ifade edilir. Bu ünlü destanda, 200'den fazla at ismi geçmektedir. Tatarların günlük hayattaki tezahürleri: Maniler ◾ Bazı Türk Lehçelerinde Tulpar ile ilgili atasözleri bulunur. Bunlara örnek olarak; Kumuk Türkçesi'nden ve Karaçay – Malkar Türkçesi'nden örnekler verebiliriz. ◾ Kumuk Türkçesinde: ➡ Tulpar dünyanı birevü buççagında busa da, öz yılkısın tabar. ➡ Tulpar dünyanın bir köşesinde olsa da, kendi sürüsünü bulur. ➡ Karaçay – Malkar atasözlerinde ise: ➡Tulpar at callıdan kalmaz. ➡ Tulpar at kurda yem olmaz. ➡ Dede Korkut Hikâyeleri'nden biri olan Bamsı Beyrek, kendisini on yıl bekleyen atına şunları söyler: ➡ At dimezem saña ḳarṭaş direm ḳarṭaşumdan yig ➡ Bu dizeler bize kişinin, atı ve kardeşini asla bir tutmadığının göstergesidir. At bir Türk için ona her şeyden daha yakın ve özeldir. Bilgi notu: Türkçe'nin ağızlarında bulunan nazal n olarak da bilinen damak n'si (ñ) daha derinden ve daha baskın çıkartılır. Varlığını, ağızlarda koruyan diğer seslerden olan ḳ ve ṭ daha kalın çıkartılır. Aşık edebiyatı hakkında bilinmesi gereken terimler ◾ Türklerin kadim mitolojisinde sıra dışı at türleri de bulunur. Bunlar; Yılmaya, Kilin, Ciren, Burşun ve Tulpar'dır. Yılmaya (Kanatlı At) ◾ Cılmaya olarak da bilinen bu ad, beyaz ve siyah olarak tek renktir. Burşun (İkiz Atlar) ◾ Türk mitolojisinde ikiz atlar olarak bilinen; Ak Burşun, Gök Burşun uçabilen efsanevi atlardır. Rivayet edildiğine göre Cengiz Han bu ikiz at mitolojisinden yola çıkarak iki oğlu için iki ayrı devlet kurar. Bu devletlere, Ak Orda, Gök Orda adını verir. Asalet ve sefaleti taşıyan 7 efsane at ◾ Türk kültüründe önemli at türleri şu şekildedir; Ak-Boz At, Kır At, Alaca At... Alacalı At: ◾ Benekli ve alacalı atlar, yaratıcının yanından geldiğine inanılmasından ötürü kutsal sayılmaktadır. Kır At: ◾ Kır atları diğer atlardan ayıran en önemli özellik, renkleri beyaz olsa da deri ve toynakları koyu renk olmasıdır. Köroğlu Destanı'nda geçen bu atın, ab-ı hayattan içip ölümsüz olması gibi özelliği olduğu bilinir. Ab-ı hayat nedir? ◾ Türk efsanelerinin uçan atı olarak bilinen 'Tulpar' dikkatleri üzerine çeken, Türk mitolojisinin gözdesidir. Genelde siyah veya beyaz olarak tek renkli bu atlar, uçabilmek için kanatlara, deniz ve göllerde yüzebilmek için yüzgeçlere sahiptir. ◾ Rivayetlere göre Tulpar'ın kanatları görünmez, görünecek olursa bu efsanevi atların ortadan kaybolacağına inanılır. Sihirli bir güce sahip olduğu düşünülen tulpar, istediği zaman başka hayvanların görüntüsüne bürünür. Orta Asya'dan Anadolu'ya kronolojik Türk tarihi Akkula ➡ Manas Destan'ının kahramanı, Manas Han'ın atıdır. ◾ Türk coğrafyasında kayaların üstünde çizimlerinin bulunması Tulpar'ın varlığını kanıtlar niteliktedir. Tulpar'ın Kırgızistan'da Tulpar Gölü adındaki bir gölden çıktığı rivayet edilir. ◾ Uçan at Tulpar'ın Yunan mitolojisindeki benzeri 'Pegasus' ile ortak özellikleri vardır. Fakat Tulpar'dan ziyade Pegasus'un daha çok biliniyor olması da düşündürücüdür. Baş üstünde taşınan gelenek: Türkistan Başlıkları ◾Tulpar, sadece batırların (kahramanların) gördüğü ve bindiği bir attır. Eski Türklerin inancına göre 'batır doğduğunda atı da onunla eş zamanlı doğar. Batır güçlendikçe tulpar da güçlenir.' ◾ Kazakistan'ın Almatı şehrine 50 km uzaklıkta bulunan Issık bölgesinden çıkartılan MÖ 5. yüzyılda Saka kahramanı olduğu düşünülen 'Altın Adam Kurganı'nın miğferinde ve başlığında tulpar motifi vardır. Kazakistan için önemli bir yere sahip olan Tulpar, Kazakların devlet armasında iki ayrı yöne bakan halde bulunur. Yunus Emre Kazakistan'da ◾ Etimolojik olarak incelendiğinde –Tul kökünden türeyen 'Tulpar', safkan anlamına gelir. Efsanevi at Türklere özgü bir hayvan olsa da Türk Lehçeleri dışında Avrupalı devletlerce de kullanılır. Kafkaslarda yer alan ve Türklere komşu olan Osetlerde 'Tolpar' Çeçenlerde 'Turpal' olarak bilinir. ◾ Tulpar günümüzde Orta Asya coğrafyasının önemli devletlerinden biri olan Kazakistan'da bir hava yolu şirketine adını vermiştir. Türkmen boylarının filozof ozanı: Mahtumkulu ◾ Atlar hakkında ayet-i kerimeler ve hadis-i şeriflerin bulunması bu hayvanların ayrıcalıklı bir mevkide konumlanmasına sebep oldu. İslam devletleri ata büyük önem vermiş, kullanılacak atlar hususi olarak seçilmiştir. ◾ 'Kim Allah yolunda Allah rızası için bir at beslerse o atın açlığı tokluğu, büyük ve küçük abdesti için ahirette bunların karşılığında kişiye sevap vardır' (Nesâî, Hayl 28) Efendimizin hadis-i şeriflerini Riyazü's Salihin'den okumak için tıklayın 'Yemin olsun nefes nefese koşanlara, Sonra çakarak kıvılcım saçanlara, Sabahleyin ansızın baskın yapanlara, Derken o sırada tozu dumana katanlara,Peşinden orada bir topluluğun ta ortasına dalanlara ki!' Adiyat Suresi 1-5 Ayetler Adiyat Suresi 1-5 Ayetleri okumak ve mealini dinlemek için tıklayın ◾ Meziyetleri ile bilhassa cihatlarda ön plana çıkan atlar, haberleşme ve yük taşımak için de İslam tarihi boyunca kullanıldılar. Türkistan'dan Anadolu'ya, Selçuklular tarafından getirilen Türkmen atları 'Ahal Teke' adıyla bilinir. Selçukluların başlattığı gelenek, Osmanlı döneminde de devam eder. ◾ Atlar, İslam tarihi boyunca medeniyetin gelişmesi, ilmin yayılması ve mamur beldelerin imarı gibi mühim hususlara temas eden canlılardı. Otomobillerin yaygınlaşması ve modern bir dünya düzenine geçiş bu hayırlı canlıların hayatımızdan çıkmasına sebep oldu. Selçuklu tarihi hakkında bilinmesi gereken terimler

Zafer, fetih ve asalet müjdecisi atlar

Günlük yaşantımızda "at"