Tarihte roketle uçan ilk insan

Osmanlı Devleti'nin tarih boyunca kazandığı başarılarda ateşli silahların önemli bir yeri vardır. Ateşli silahlar alanında kısa sürede hayli başarılı bir grafik çizen Osmanlı'nın, zaman içinde bu özelliğini kaybederek Avrupa devletleri karşısında başarısız olmaya başladı. Yaşanan gerilemenin devlet yöneticilerinin tekrar bu alana eğilmelerine yol açtı. Bu kapsamda özellikle Lale Devri'nde önemli çalışmalar yapıldı. Savaşsız geçen bu devri çok iyi değerlendiren Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, pek çok ilmi, kültürel ve sanatsal faaliyetin gerçekleşmesine imkan tanıdı. Bu dönemde çok önemli ilmi faaliyetlere ve icatlara imza atıldı. Bunlardan birincisi, Tersane Mimarı İbrahim Efendi'nin, 'Tahtelbahir' ismini verdiği denizaltıyı icat etmesi, diğeri ise Humbaracılar Sınıfı İkinci Halifesi Bayramoğlu Ali Ağa'nın icat ettiği ateşli silahlar ve roketleridir. Ateşli silahlar ilk olarak 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Memlukler tarafından, asrın sonlarından itibaren Endülüs Müslümanları ve 14. asrın ilk çeyreğinden itibaren de Avrupa devletleri tarafından kullanılmaya başlandı. Aynı tarihlerde Anadolu'da küçük bir beylik olarak kurulan Osmanlılar, 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu silahları tanımaya başlamışlar ve kısa sürede kendi bünyelerine transfer edip etkili bir şekilde kullanmışlardı. Toplar, özellikle Balkanların engebeli arazilerindeki kalelere karşı yapılan muhasara savaşlarının kazanılmasında çok etkili oldu. Osmanlıların bu istekli tavırları, onların, ateşli silahları kısa bir sürede tanımalarını ve yeni gelişen askeri teknolojiyi kolayca kavrayarak, diğer İslam devletlerinin önüne geçmelerini temin etkiledi. Yapılan araştırmalara göre Osmanlıların I. Kosova Savaşı'ndan itibaren ateşli silahları kullanmaya başladığı anlaşılmaktadır. Nitekim bu savaşta orduda Haydar adlı bir topçunun olduğu bilinmektedir. Savaşın kazanılması üzerine bazı İslam devletlerine yazılan zafernâmelerde de top kullanıldığı açık bir şekilde ifade edilmiştir. Yine bu dönemdeki bazı arşiv kayıtları ateşli silahları kullanan kişiler hakkında bilgiler vermektedir. *Türk- İslam devletlerinde hükümdarların galip geldiği bir savaşı, başka ülke hükümdarlarına yazıyla duyurmasına zafername denir Fatih Sultan Mehmet devrinde döktürülen ve iki parçadan oluşan bir muhasara topu vardı. Bu roketler 7-8 metre boyunda ve bir insanın güçlükle kaldırabileceği ağırlıktaydı. Lagari Hasan Çelebi, barutla çalışan iki katlı roketi 1633 yılında yaptı. 30 metre uzunluğundaki roketle, ateşlendikten sonra 2,5 kilometre yol aldığı ve ardından denize iniş yaptığı rivayet edilen Hasan Çelebi ilk kez gerçek anlamda roketli uçuş yapan ilk insan oldu. Hasan Çelebi'nin roketinin ana motorunun çevresinde bulunan 6 küçük motor, roketi havaya yükselten ilk kademeyi oluşturdu. İlk kademede yer alan bu roketlerin yakıtı tükendiğinde, ikinci kademeyi oluşturan ve daha büyük olan ana motor devreye girdi ve roketin daha da yükselmesini sağladı. 300 metre yüksekliğe ulaştığında Çelebi roketi terk ederek, havada kaymasını sağlayan ve bir tür paraşüt olan araç yardımıyla yavaşça denize indi. Hasan Çelebi yüzerek kıyıya çıktı. 'Roket adam' Hasan Çelebi'nin 1633'teki denemesi, kayıtlarda ilk insanlı uçuş denemesi olarak geçiyor. Evliya Çelebi'ye göre 1632-33 yılında, IV. Murad'ın kızı Kaya Sultan'ın doğumu münasebetiyle yapılan şenlikler sırasında 50 okka barut macunundan yedi kollu bir fişek icat etmiş, 'Padişahım, seni hudâya ısmarladım, Îsâ nebî ile konuşmaya gidiyorum' diyerek Sarayburnu'nda IV. Murad'ın huzurunda fişeğe binmiş, yardımcılarının fişeği ateşlemesiyle havaya yükselmiştir; havada iken yanındaki fişekleri ateşleyince denizin yüzü aydınlanmış, büyük fişeğinin barutu kalmayıp yere doğru düşerken de ellerindeki kartal kanatlarını açıp Sinan Paşa Köşkü önünde denize inmiştir. Oradan da yüzerek padişahın huzuruna gelmiş ve, 'Padişahım, Îsâ nebî sana selâm etti' diyerek şaka yapmıştır. Sultan Murad Hasan Çelebi'ye 1 kese akçe vermiş, ayrıca onu 70 akçe yevmiye ile sipahi yazdırmıştır. Yine Evliya Çelebi'nin belirttiğine göre daha sonra Kırım'a Selâmet Giray Han'ın yanına giden Lâgarî orada vefat etmiştir. 'Yâr-ı gār-ı sâdıkımız' demesinden Evliya Çelebi'nin yakın dostlarından olduğu anlaşılan Hasan Çelebi'nin barutun itme gücüne dayalı, tepki prensibiyle çalışan iptidai bir füze ile havaya yükselerek yavaşça denize inme hadisesinin, Evliya Çelebi'nin anlattıklarına dayanılarak yapılan hesaplamalar neticesinde mümkün olabileceği sonucuna varılmıştır. Bu hesaplamalara göre Lâgarî'nin bu iptidai roketle 250 metre kadar havaya yükselmiş olabileceği, 'Deniz yüzünü aydınlattı' şeklindeki ifadeden burada iken ateşlediği öteki fişeklerle muhtemelen yönünü değiştirdiği, iki elinde tuttuğu kartal kanadı şeklinde tasvir edilen şeyin bir nevi paraşüt vazifesi gördüğü ve bu sayede yavaşça denize indiği anlaşılmaktadır.