Planını Peygamber Efendimizin çizdiği mescid "Kuba"

Mescid-i Kuba; Hz. Peygamber'in (SAV) hicreti sırasında Medine'den önce son durağı olan Kubâ'da yapılan mesciddir. ▶ Mekke'deki zulümden kaçan ilk muhacirler, Resûl-i Ekrem (SAV) daha Medine'ye gelmeden evvel Kubâ'da, Amr b. Avf oğullarına ait bir hurma kurutma yerini mescid haline getirmişlerdi. Ebû Huzeyfe'nin âzat ettiği Sâlim de burada bir grup muhacire Kudüs'e yönelerek namaz kıldırıyordu. Amr b. Avf: Medine'deki iki büyük kabileden biri olan Evs'in bir kolu. ▶ Resûlullah (SAV) Kubâ'ya ulaşınca burayı genişletip, bir plan çizerek İslam'ın ilk mescidi Kubâ Mescidi'ni inşa etti. İlk kıble Kudüs hakkında bilgi sahibi olmak için tıklayın ▶ Resul-ü Ekrem aleyhissalatü vesselam, sadece mescidin planını çizmekle kalmadı; ilk taşı da kendi mübarek elleri ile koydu ve bugünkü idarecilere mescid imarında önemli bir örnek teşkil etti. 📌Bu uygulama devlet başkanlarının ilmî, dinî ve millî nitelikli yapıların temeline ilk harcı koyma geleneğinin başlangıcı olarak görülmektedir. ▶ Dolayısıyla bir mescid veya cami projesi çizmek, inşasında bizzat bulunup yardımcı olmak, ibadet etmek kadar önemlidir. ▶ Kuba Mescidi, Müslümanların umuma açık ilk ibadethanesi olduğu için ayrı bir anlam ve öneme sahiptir. ▶ Hz. Peygamber (SAV) ve sahabesinin elleriyle inşa edilen bu mescid, aynı zamanda Hz. Peygamber'in (SAV) namazları ilk defa cemaatle kılmaya başladığı yer olma özelliğini de taşır. Namazın önemi ile ilgili bilgi edinmek için tıklayın ▶ Tevbe Suresi'nin 108'nci ayetinde ''takvâ temeli üzerine kurulan mescid'' denilerek Mescid-i Kuba'dan bahsedilmiştir. ▶ Ayrıca Peygamber Efendimiz aleyhissalatü vesselam bir hadisinde Kuba Mescidi'ni işaret ederek; 'Kim güzelce hazırlanıp namaz kılmak için abdestli olarak Kuba Mescidi'ne gider ve orada namaz kılarsa umre yapmış gibi sevap kazanır.' buyurmuştur. ▶ Bir rivayete göre ise mescidin arsası Leyya adında bir kadına ait harman yeriydi. Münafıklar bunu bir bahane kılarak 'Leyya'nın merkebini bağladığı yerde mi secde edeceğiz?' diyerek bunu Dırâr Mescidi'ni yapmak için bahane saydılar. ▶ Mescid-i Kuba'nın yanına inşa ettikleri Mescid-i Dırar'da nifak faaliyetlerine devam ettiler. Mescid-i Dırar: İslam tarihinin kırılma noktası olan Hicret'in ardından ensar ve muhacir arasındaki bağ, kardeşlik uygulaması ile pekiştirilmiş; aralarındaki kaynaşma ve dayanışma ile Müslümanlar güç kazanmaya başlamışlardır. Münafıklar, İslam'ın Medine'de güçlenmesi ve yayılmasından rahatsız olmuşlar ve müminlerin Mescid-i Nebevi'de hep birlikte saf tutmalarından huzursuzluk duymuşlardır. Bu nedenle hem müminlerin arasında anlaşmazlık çıkarmak hem de gizli faaliyetlerini rahatça konuşabilmek amacıyla bir mescid inşa etmişler; Resul-i Ekrem'i burada namaz kılmaya çağırmışlardır. Peygamberimize 'namaza durmaması emredilen cami: Mescid-i Dırar ▶ Peygamber Efendimizin (SAV) mescidi tekrar inşasından sonra Ömer b. Abdülaziz, Mescid-i Kubâ'nın duvarlarını yontma taş, kireç ve mozaikler kullanarak yeniletti. Ömer b. Abdülaziz: Ömer bin Abdülaziz Emevi halifelerinin sekizincisidir. Mısır valisi Abdülaziz bin Mervan'ın oğludur. Adaletle valilik yapan Ömer bin Abdülaziz'in ünü her tarafa yayılmıştır. ▶ Kanûnî Sultan Süleyman, 950'de Kubâ Mescidi'nin tavan ve minaresini yıktırıp yeniden inşa ettirdi. Kanûnî Sultan Süleyman: Osmanlı İmparatorluğunun en uzun süre tahtta kalan ve en büyük padişahı. ▶ 1111'de ise mescidin eskiyen duvar ve minaresini yenileten II. Mustafa, mescidin üzerine dört direkli bir kubbe, mescidin dışına da sebil ve abdest alma yerleri yaptırdı. Buradaki kumlukta su ihtiyacını karşılamak için de derin kuyular kazdırıldı. II. Mustafa: Osmanlı İmparatorluğunun 22. padişahıdır. Babası ise 39 yıl boyunca hüküm süren IV. Murad'dır. En önemli özelliği ise ordu ile birlikte sefere çıkan son padişah olmasıdır. ▶ Önemli bir çalışma da 1829'da II. Mahmud zamanında gerçekleştirildi. Mescid 1985'te yenilenmek üzere tamamen yıkılmadan önce batı duvarındaki kapının cephesine Osmanlı tuğraları, Tevbe suresi 108. ayetle birlikte, II. Mahmud'un tamiratına dair kitâbe yer aldı. II. Mahmud: Osmanlı Devletinin 30. padişahıdır. Babası I. Abdülhamid, annesi Nakşidil Sultan'dır. 109. İslam halifesi olan II. Mahmut, 31 yıl boyunca tahtta kaldı. Kanuni Sultan Süleyman, Orhan Gazi ve Fatih Sultan Mehmet'ten sonra en uzun süre tahtta kalan padişahlardan biri oldu. ▶ Bu imar sırasında Mescid-i Kubâ'nın duvarları yenilendi, üst kısmı düz, ahşap tavan yerine; sütunlar üzerinde kemerlere oturan ve basık yarım küre kubbelerden oluşan bir tavanla örtüldü. ▶ Planda arka kısımdaki çift sıra sütunlu revak tek sıraya düşürüldü, böylece yapı İstanbul'daki selâtin camilerinin revaklı düzenine benzetilmeye çalışıldı. Kanuni Sultan Süleyman hakkında bilgi sahibi olmak için tıklayın ▶ Sultan Abdülmecid de mescidde bazı ıslahat çalışmaları yaptı. Yıkılma tehlikesine karşı dış duvarları payandalarla destekletti. (Mirʾâtü'l-Ḥaremeyn, I, 397). ▶ 1968'de Suud Kralı Faysal, arkadaki revaklara bir sıra ilâve ettirdi, böylece kuzeybatı köşesinde yer alan minare batı duvarı içinde kaldı; kuzey duvarına da kadınlar için özel bir giriş yaptırıldı. Sultan Abdülmecid: 31. Osmanlı padişahı ve 110. İslam halifesidir. En yenilikçi padişahlardan biri olarak bilinir. Sultan Abdülmecit, yönetim ve eğitim alanında birçok reform yapmıştır. payanda: Eğilmiş, yerinden oynamış bir nesnenin düşmemesi için konulan dayak, destek. ▶ Mescidin ilk hali kare şeklinde bir düzlüğü çevreleyen dört duvardan ibaretti. ▶ Hz. Peygamber'in (SAV), kıblenin Kâbe'ye çevrilmesinden (623) sonra Kubâ Mescidi'ni yeniden inşa ettirdiği; bu sırada ön duvar ve ona paralel dizilen yedi sütun üstüne bir tavan yaptırdığı belirtilir. 📌 Müslümanlar Resûl-i Ekrem'in (sav) misafir kaldığı bu evleri ziyaret eder, ardından Sa'd'ın evinin tarafında bulunan kapıdan mescide geçip 'el-üstüvânetü'l-muhalleka' denilen üçüncü sütunun doğu yanında onun namaz kıldığı yerde namaz kılarlardı. Kur'an-ı Kerim'e göre münafıklık özelliklerini öğrenmek için tıklayın ▶ Üç kapısı olan mescidin duvar yüksekliği yaklaşık 9 metredir. ▶ Mescidin o zamanlar 'savmaa' denilen yaklaşık 24 m yüksekliğinde bir minaresi bulunmaktadır. ▶ Minarenin o dönem Emevî mimarisinin genel üslûbunu taşıdığı tahmin edilmektedir. Mescidde niteliği bilinmeyen on dört adet kandil koyma yeri vardır. ▶ Mescidin Ammâr b. Yâsir tarafından tamamlandığı ve bu sebeple onun İslâm'da ilk mescidi bina eden kişi olarak anıldığı söylenir. Ammar bin Yasir, Müslümanlığını ilan eden ilk yedi kişiden biriydi. Müslüman oldukları için ailece bir dizi işkenceden geçmişler; annesi Sümeyye, İslam tarihindeki ilk şehit olmuş, babası Yasir ise aynı gün şehadet şerbetini içmişti. Emevi dönemi ile ilgili bilgi sahibi olmak için tıklayın ▶ Ömer b. Abdülaziz ve Osmanlı halifelerinin de camiye katkılarının üzerine mescid, inşa edildiği ilk özgün halinden farklı bir görünüme sahip olmuştu. ▶ Suudilerin verdikleri büyük önem neticesinde 1984 yılında mescid yıkılarak, yeniden yaptırıldı. Ne yazık ki bu yenileme özgün yapısını ve taşıdığı kadim izleri değiştirdi ve ortadan kaldırdı. ▶ Kültürel ve dini koruma değerine sahip her bir eserde yapılacak olan en küçük bir ekleme veya çıkartma faaliyetinde oldukça hasas olunmalıdır. Bizimle tarih arasında bir köprü ve iletişim aracı olan tarihi değere sahip eserler bize o vakitleri anlatmada canlı şahitlerdir. Yıkma ve yeniden inşa yolu, koruması mümkün olmayan yapılarda en son başvurulacak yöntemdir.

Planını Peygamber Efendimizin çizdiği mescid "Kuba"

Mescid-i Kuba nasıl inşa edildi?