Osmanlı'daki Kurban bayramları hakkında ilginç bilgiler

🔶 Eski İstanbul'da et ihtiyacı 19. yüzyıla kadar bilhassa Yedikule'de kurulan mezbahalardan sağlanıyordu. 🔶 İlk etapta şehir dışında açılmaya çalışılan bu mekanlar daha sonrasında ise İstanbul içine taşındı. Osmanlı'da bayram coşkusu nasıl yaşanırdı? 🔶 Şehre kesimlik hayvanın girmesine yalnızca Kurban Bayramı zamanında izin vardı. 🔶 Eski İstanbul'da kurbanlıklar şehrin muhtelif yerlerindeki pazarlarda alıcısına ulaştırıldı. Bu pazarlardan en önemlisi de Beyazıt Meydanı'nda kurulanıydı. Osmanlı'da Kurban Bayramı 🔶 Eski İstanbul'da kurbanlıklar çoğunlukla evlerin ve konakların bahçesinde kesilirdi. 🔶 Evlerin küçülmesi ve müstakil bahçelerin ortadan kalkması zamanla bu durumu da değiştirdi. 10 maddede Osmanlı'nın kadim geleneği 'helva sohbetleri' 🔶 Osmanlı saray çevresinde ise resmi törenler ve bayramlaşmalar bittikten sonra sıra kurban kesilmesine gelirdi. 🔶 Eski İstanbul ve sarayda kurbanlık hayvan olarak koç özel olarak da Sakız koçu tercih edilirdi. 🔶 Sakız koçları gerek etlerinin lezzeti gerekse gösterişli yapılarından dolayı diğer koyun cinsleri arasından ön plana çıkıyordu. Osmanlı Sarayında bayram törenleri nasıl olurdu? 🔶 Saray'ın koyun eti, kurbanlık ihtiyacı Saya Ocağı denilen bir teşkilat tarafından karşılanıyordu. 🔶 Bu ocak mensuplarının yetiştirdiği koçlar öncesinde Topkapı Sarayı, sonrasında ise Dolmabahçe ve Yıldız Sarayı avlusuna getiriliyor ve padişah kesim sırasında bizzat hazır buluyordu. Osmanlı padişahlarının asırlık geleneği: Bayram alayı 🔶 Topkapı Sarayı'nda yakınlarıyla bayramlaşan padişah alay ile Sultanahmet Camii'ne gidip namaz kıldıktan sonra tekrar Topkapı Sarayı'na dönerdi. 🔶 Hırka-i Saadet Dairesi'nin kapısında hazır bekleyen yaklaşık 40 kurbanlığın boynuzları altın yaldızla süslenmiş ve tüyleri temizlenmiş olurdu. Balkan Harbi zamanında Kurban Bayramı 🔶 Padişah hazırlıkların tamamlanmasını beklerdi. Silahdarağa tarafından okunan kurban duasından sonra padişahın elbisesine kan sıçramaması için yeniler ile sarılırdı. 'Futa' denilen bir peştamal bağlanırdı. 🔶 Bıçakçıbaşı halis demirden ve altın işlemeli bıçakların bulunduğu tabyayla padişahın huzuruna gelirdi. 🔶 Bıçağı alan padişah kuyunun başında kendi kurbanını kendisi keserdi. 🔶 İlk kurban veya kurbanlar kesildikten sonra diğerlerinin kesilmesi üzere padişah darüssade ağası olmak üzere diğer yardımcılara vekalet verilirdi. 🔶 Kurban kesimi bittikten sonra padişah Biat Köşkü'ne geçer ve alt seviyedeki Enderun ağalarıyla bayramlaşırdı. 🔶 Yalı Köşkü'nde ise saray atlarıyla yapılan gösterileri izler, kendisine sunulan avları kabul eder ve herkese bahşişler dağıtırdı. 🔶 Bayramın ikinci günü padişah Gülhane Köşkü'nde sadrazam ve şeyhülislamı aynı anda kabul eder, üçüncü günü ise Beyazıt'taki Eski Saray'a ziyarette bulunurdu. 🔶 Tüm ziyaretler esnasında padişahın hoşuna gidecek gösteriler tertip edilirdi. 🔶 Sultan II. Abdülhamid dönemi bayramlarındaki en önemli özellik medrese, cami, tekke gibi kurumlara kurbanlık koyun gönderilmesiydi. 🔶 Bedelleri padişahın kesesinden alınan bu kurbanlıklar, kesimden hemen sonra yoksullara dağıtılırdı. 🔶 II. Abdülhamid döneminde kurulan günümüze kadar varlığını sürdüren Darülaceze de kurbanlık koyun gönderilen müesseseler arasındaydı. 🔶 II. Abdülhamid ayrıca namaz için camiye gidiş gelişi esnasında bayram alayında görev yapan askerlere peynirli pide ve şeker dağıttırırdı. 🔶 İmparatorluk çevresinde bulunan askerler için kurban kestirir ve etlerinden yapılan kavurmalı pilavı 'asker evlatları'na dağıttırırdı. 🔶 Sultan II. Abdülhamid Kurban Bayramı'nda ceza müddetinin üçte ikisini çekmiş mahkumları affederdi. 🔶 Askeri mahkumlar için de aynı durum söz konusuydu. 🔶 Yazar Ahmed Mithat başta olmak üzere dönem sıkıntılı koşullarından dolayı kurban kesmek yerine bedelinin Girit adasında sıkıntı çeken Müslümanlara yardım toplayan komisyona bağışlanması teklif edildi. 🔶 II. Abdülhamid dönemindeki kurbanların en ayıt edici özelliklerinden biri kurban derilerinin toplanması hususundaydı. 🔶 Deriler Hamidiye Hicaz Demiryolu'na kaynak sağlamak amacıyla devlet tarafından toplanıldı. 🔶 Yalnızca Osmanlı coğrafyasında değil bütün dünyada yapılan bir yardım kampanyasıydı. 🔶 1901-1908 tarihleri arasında İstanbul Belediyesinin görevlendirdiği memurlar tarafından toplanmış ve elde edilen gelir yardım komisyonuna aktarılarak inşaat harcamalarında kullanıldı. 🔶 Günümüzde olduğu gibi kurban derilerinin bozulmaması için tuzlanması gerekliliği de halka hatırlatılmıştı. Kaynak: Ali Şükrü Çoruk- İstanbul Yazıları (Derlenmiştir)