Osmanlı'da Ramazan Bayramı

🔷 Türkler İslamiyete girdikten sonra dinin özel günlerine sarılarak, en güzel şekilde geçirmeye çalıştılar. Ramazan ve Kurban bayramları çok önemli kabul edildi ve her kesim tarafından özenle kutlandı. 🔷 Bayram gününden önce yapılan alışveriş, temizlik gibi hazırlıklarla toplumda bayram hazırlığı başlar. Tüm kesimi bir bayram heyecanı sarar. Osmanlı'nın asırlık bayram adetleri 🔷 Osmanlı'da bayramın ilk günü musalla denilen açık alanda kılınan bayram namazının ardından herkes birbiriyle mushafalaşarak tebrikleşirdi. Bu esnada küçükler büyüklerin ellerini öper ve genellikle harçlıkla ödüllendirilirlerdi. 🔷 Tüm toplumda bayramlaşmaya dikkat edilirdi, kimse ıskalanmazdı. 1845 yılına kadar devlet memurları amirlerinin evlerini ziyarete giderek tebrikleşirdi. 🔷 Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu sayılan Fatih Sultan Mehmed Han döneminde bayramlaşma töreni kanunlaştırıldı. Buna göre padişah bayram sabahı, sabah namazını sarayda; Hırka-i Saâdet Dairesi'nde kılardı. 🔷 Hırka-i Saâdet kapısı önüne bir kafes konulur, içeriye de taht kurulurdu. Padişah oturduktan sonra orada hazır bulunan imam ve hatipler birer aşr-ı şerif okurlardı. Bundan sonra hazinedarbaşı bunlara hediye ile câizelerini verir, arkasından mehter çalmaya başlardı. Osmanlı bayram merasimlerinin temeli: Arife tahtı 🔷 Daha sonraki dönemlerde padişahın bayram namazını Ayasofya, Sultan Ahmet gibi camilerde kıldığı görülür. Padişah, bayram namazı kılacağı camiyi seçer ve ona bir bayram alayı eşlik ederdi. 🔷 Bayram alayından sonra padişah saraya dönerek, Has Oda önüne konulan tahtına oturur ve saray nedimleri, musâhipleri birbirinden güzel nüktelerle padişahı eğlendirirdi. Avrupa'yı ziyaret eden ilk padişah: Sultan Abdülaziz 🔷 İlerleyen dönemlerde bazı padişahlar halka açık bir şekilde bayramı kutlamaya başladı. Herkesin katılabildiği eğlenceler, şenlikler düzenlendi. Halk, bayram geceleri panayırlarda geç saatlere kadar eğlenirdi. 🔷 Örneğin Sultan Abdülaziz'in 25-28 Nisan 1866 tarihlerinde düzenlettirdiği şenlikler... 1866 yılındaki kurban bayramında yapılan bu şenlik gösterileri öğleden sonra başlar. Haliç'te, Galata Köprüsü ve Sarayburnu'nda düzenlenen gösterilerde İstanbul esnafı çeşitli hünerler göstermiş, orta oyuncuları, usta hayalbâzlar ve meddahlar çeşitli semtlerde halkı eğlendirmişlerdir. 🔷 Osmanlı'da bayram günü halk tarafında ise bayram namazının ardından kalabalık aile kahvaltıları yapılırdı. Tüm aile efradının toplandığı kahvaltılar büyük bir şenlik havasında geçerdi. 🔷 Misafir ziyaretlerinde, ev sahibi konuğuna önce şeker ardından da sade kahve ikram ederdi. Ramazan bayramının vazgeçilmezi şeker idi. Bu sebeple 'şeker bayramı' olarak da adlandırılır. Osmanlı'nın asırlık bayram adetleri 🔷 Arife günü ikindi vaktinden itibaren hem Ramazan hem de Kurban Bayramı'nın son gününe kadar top atışları yapılırdı. Genellikle tersaneden ateşlenen top atışları bayrama has bir gelenekti. 🔷 Bayram günleri Sultan Ahmet Meydanı'nda panayır kurulurdu. Halk bu panayır sayesinde padişahı uzaktan da olsa görme şansı bulurdu. 🔷 Panayırda; oyuncakçılar, şerbetçiler, yiyecek tezgâhları bulunurdu. Vatandaşlar buraya gelerek hem eğlenir hem de karınlarını doyururdu. Bilinmeyen yönleriyle Sultan Ahmet Camii ve Külliyesi 🔷 Sultan II. Abdülhamid döneminde ve XX. yüzyılın başlarında bayramlar daha sade bir biçimde kutlanmakla birlikte aynı usul devam etmiştir. 🔷 Bayram, arefe günü top atışlarıyla başlar ve bayramın son gününün ikindisinde atılan topla sona ererdi. Ramazan gecelerinde olduğu gibi Ramazan bayramını müjdeleyen davul sesleri hem çocukları hem büyükleri sevindirirdi. 🔷 Büyükler ve küçükler sabah erkenden bayramlık elbiselerini giyerler ve yakınlarında bulunan bir camide bayram namazını kılmaya giderlerdi. 🔷 Namazdan sonra camide yapılan bayramlaşmayı eve dönünce aile fertlerinin bayramlaşması takip ederdi. Akabinde şehrin tam merkezinde yer alan mezarlıklara giderek kabir ziyaretleri yapılırdı. Osmanlı'da Ramazan geceleri 🔷 Ramazan boyunca halkı sahura uyandırmak için çaba sarf eden davulcular bayram günü hanelere gelerek bahşişini talep ederdi. 🔷 Bu bahşişler toplanırken davulcu, 'Buna bayram ayı derler / Bal ile şekerden yerler / Eskiden âdet olmuş / Bekçiye bahşiş verirler' gibi mâniler söylerdi. Osmanlı'da Ramazan ayının huzur belgesi: Tenbihnameler 🔷 İstanbul'un merkezi noktaları olan; Üsküdar, Galata, Kadıköy, Beyoğlu, Kasımpaşa, Beşiktaş, Fatih, Yenibahçe, Edirnekapı, Sultanselim, Aksaray, Yedikule, Kadırga, Cinci meydanları gibi birçok semtte bayram yerleri kurulurdu. Bu bayram yerlerinde insanlar bayramın manevi hazzını idrak ederlerdi. Kadim Üsküdar'ın modern camisi: Şakirin