Osmanlı mühendislik tarihinin ilk Boğaz köprüsü çalışması “Cisr-i Hamidi”

Sultan İkinci Abdülhamîd Han, imar faaliyetlerine çok ehemmiyet vermiş bir Osmanlı sultanıydı. Onun bu tür faaliyetlerinden olan, fakat tahttan indirilmesiyle yarıda kalan projelerinden birisi de İstanbul Boğazı'na bir köprü ve bir tüp geçit yapılması projesidir. Sultan II. Abdülhamid'in çağlar aşan projeleri dosyamıza buradan ulaşabilirsiniz. Boğaz'a köprü inşa edilmesi için ilk ciddi girişim Sultan Abdülhamid döneminde gerçekleşti. Projenin başlıca amacı, Asya ile Avrupa arasında demiryolu bağlantısı sağlamaktı. Rumeli ve Kandilli arasında yapılması öngörülen Hamidiye Köprüsü'nden geçecek demiryolu, Bakırköy ve Bostancı İstasyonlarını birleştirecekti. Köprünün mimarisi 'Selçuklu' üslubu ve diğer İslamî üsluplardan oluşuyordu. Kubbeler, İslam halifelerinin saraylarını hatırlatmakta ve Osmanlı sultanının iktidarını yüceltmesi planlanmıştı. Sarayburnu-Üsküdar arasındaki aktarma köprünün, iki kara tarafından ayakları arasındaki mesafe 1700 metreydi. Projede beş ayak üzerine kurulması planlanan köprünün, orta ayağının 32 m derinlikteki deniz tabanına oturtulması planlanmıştı. Denizden yüksekliği 50 metre olan köprünün altına asılacak teleferikle vagonların taşınması hedefleniyordu. Rumelihisarı – Kandilli arasında yapılması planlanan köprü vesikalarda 'Cisr-i Hamidi' Hamidiye Köprüsü olarak isimlendirilmiş sabit bir köprüydü. Projede istasyonların Bakırköy ve Bostancı'ya kurulması, böylece demiryolunun şehrin dışından geçmesi planlanıyordu. Boğaziçi'nde yapılacak olan bu köprü aynı zamanda Bağdat Demiryolu hattına da bağlanacaktı. Cisr-i Hamidi Projesi, büyük bir bina üzerine, minarelerle ve Kuzey Afrika mimari tarzında kubbelerle süslü, som kargir destekler arasına kurulu, çelik halatlarla havada asılı demirden bir bina manzarasında idi. Bu kubbelerden her biri granitten yapılmış bir sütun üzerinde olup, bunların üzerine toplar kurulmuştu. Döner kuleler sayesinde askeri savunmaya da faydalı olacak olan köprü, aynı zamanda boğaz geçişlerini de kontrol altında tutacaktı. Köprünün geceleri çok güzel bir şekilde ışıklandırılması da projenin önemli bir tarafını oluşturuyordu. Bu köprüde yani Cisr-i Hamidi de tren, araba ve yayaların geçmesi için özel yollar ve basamaklar bulunmaktaydı. Dev bir kaide üzerinde yükselen köprüde cami de bulunmaktaydı. Bu köprü ile Medine'den trene binen bir kimsenin, Viyana'da inmesi mümkün olacak ve Cisr-i Hamidi bu hattın kalbini oluşturacaktı. Sultan Abdülhamid Han'ın tahttan indirilmesiyle bu proje akim kalmıştır. 1900 yıllardaki bu projenin başlıca amacı, Asya ile Avrupa arasında demiryolu bağlantısı sağlamaktı. Ancak projede yaya ve araç trafiğinin de düzenlenmesi öngörülmüştü. Rumeli ve Kandilli arasında yapılması öngörülen Hamidiye Köprüsü'nden geçecek demiryolu, Bakırköy ve Bostancı istasyonlarını birleştirecekti. İstanbul'un sonraki yıllarda bu yöne doğru gelişimi düşünülmüş, hat bu sebeple geniş tutulmuştur. Projeyle birlikte sunulan betimlemeye göre, köprünün mimarisi 'Selçuklu' üslubu ve diğer İslami üsluplardan oluşmaktaydı. Kubbeler, İslam halifelerinin saraylarını hatırlatmakta ve Müslümanların halifesi olan Osmanlı sultanının iktidarını yüceltmekteydi. Fakat bu proje dönemin şartlarından dolayı gerçekleşemedi. Sultan İkinci Abdülhamîd Han, imar faaliyetlerine çok ehemmiyet vermiş bir Osmanlı sultanıdır. Onun bu tür faaliyetlerinden olan, fakat tahttan indirilmesiyle yarıda kalan projelerinden birisi de İstanbul Boğazı'na bir köprü ve bir tüp geçit yapılması projesidir. Bu projelerden Anadolu ve Rumeli yakasını birbirine bağlayacak olan köprünün çizimleri ve şekilleri hakkındaki kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın.