Osmanlı armasını kim yaptı?

Osmanlı, 623 yıl ayakta kalmış şanlı bir imparatorluktur. Devlet-i Aliyye, en geniş sınırlara, farklı kıtalara fetihler düzenleyen Kanuni Sultan Süleyman döneminde başladı, III. Selim ile zirveye ulaştı. Avrupa'nın bir bölümü ile Balkanların tamamı Osmanlı himayesine girdi. Kuzey Afrika, Hicaz, Mezopotamya, Kafkasya'nın bir bölümü de yine Devlet-i Aliyye kontrolündeydi. Osmanlı'nın sırrı Dünyanın pek çok noktasında 'adı takdirle yankılanan' şanlı Osmanlı İmparatorluğu, 40'dan fazla ülkede hakimiyet kurmuş oldukça köklü bir devletti. İşte, böylesine parmakla gösterilen güçlü imparatorluğun arması da halen önemini fazlasıyla koruyor. Birçok insanın bildiği veyahut aşina olduğu bu armanın elbette bir hikayesi var. Öncelikle arma geleneği Haçlı Seferleri esnasında başlar. Şövalyeler, müfrezelerini ayırt etmek adına, kendilerinin olduğunu belli eden simgeler oluşturmuşlardır. İşte, Haçlı Seferleri zamanında başlayan arma geleneği daha sonra krallar ve zengin aileler tarafından kullanılmaya başlanır. Osmanlı'nın ik zamanlarında ise arma geleneği yoktur. Müfreze ne demek? Müfreze, herhangi bir askeri görevin yapılması adına geçici olarak oluşturulan küçük birliğe verilen isim. Osmanlı İmparatorluğu'nun en zor 50 yılı Arma yoktur ama onun yerine padişahların tuğraları ve sancaklardaki tek ve üç hilaldir. Arma ve bahsi geçen tuğra ile sancakların farkı; armaların bir devlete ait olması. Tuğralar ve sancaklar ise padişahtan padişaha değişim göstermekte. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerine kadar devlet arması kullanılmamış. Hepimizin aşina olduğu bu armanın hikayesini anlatmadan evvel bu süreçteki denemelere bir bakalım. İlk Osmanlı arma denemesi 1727 senesinde, ilk matbaacımız olarak bilinen İbrahim Müteferrika tarafından gerçekleşir. Müteferrika, ilk arma denemesinde, Marmara bölgesinin haritasını konu alarak çizmiştir. Müteferrika'nın ikinci arma çalışması ise III. Selim döneminde olmuştur. Ancak bu denemeler yine bir çizim olarak kalmış, devlet arması olmamıştır. Ancak bu deneme, bir padişaha yapılması bakımından özel kabul ediliyor. Osmanlı tarihinden 10 ilginç bilgi III. Selim, 1798 senesinde İngiliz bir hakkaka bir arma yaptırmış, bu da Osmanlı'daki ilk resmi arma örneğidir. Devlet-i Aliyye'de, resmi belgelerde tuğrasında arma kullanan ikinci padişah yeniliklerin padişahı Sultan II. Mahmud'un ta kendisidir. Ancak bunların hepsi bir denemedir ve padişahların her biri farklı çizimler yaptırdığından, yani bir devleti değil de padişahı temsil ettiğinden arma olarak kabul edilemiyor. Hakkak ne demek? Hakkak; taş, maden ve ahşap gibi maddeler üzerine yazı ve şekil kazıma sanatını icra edene verilen isim. Bir diğer deneme ise 1850 senesinde Tanzimat Fermanı hatırası olarak yaptırılan 'Tanzimat' madalyasıdır. Hermes, bereket boynuzu, terazi gibi batılı figürlerin kullanıldığı armanın mimari Belçikalı Ressam Joseph Hart'tır. O zaman gelelim hepimizin bildiği o armanın tasarımına. 1854'teki Kırım Savaşı'nda Fransızlar Osmanlı'ya 'Fransa şeref nişanı' verirler. Devlet-i Aliyye ile yakın ilişkiler kurmak isteyen İngilizler de geri kalmak istemez. Osmanlı Devleti'nin kaderini elinde taşıyan koşucu ulaklar İngiltere Kraliçesi Victoria ise 1856 yılında özel olarak tasarlattığı 'Diz Bağı' nişanını devletimize sunar. İşte, armanın hikayesi tam olarak bu noktadan çıkar. Çünkü nişanın verildiği kişilerin armasının, Windsor Sarayı'ndaki St. George Kilisesi duvarına asılması geleneği vardır. Ancan Devlet-i Aliyye'nin henüz bir devlet arması bulunmuyordur. Bunun ardından Kraliçe Victoria, Prens Charles Young ismindeki arma tasarımcısını, Devlet-i Aliyye adına bir arma hazırlamak üzere görevlendirir. Payitahta gelen Charles Young, arma ile ilgili detaylı araştırmalar yaptıktan sonra yaklaşık bir yıl sonra armayı tasarlamıştır. Charles Young; padişah tuğrası, saltanat kavuğu ve sorgucu, ay-yıldızlı sancak gibi Devlet-i Aliyye'yi en çok yansıtan motifleri kullanmış. Tamamlandıktan sonra İstanbul'a gönderilen arma, Sultan Abdülmecid tarafından çok beğenilmiş. Padişahın onayının ardından İngiltere'ye geri gönderilen arma, geleneğe uygun olarak Windsor Sarayı'nda, Saint George Kilisesi'nde yerini almıştır. Osmanlı padişah tuğraları Osmanlı armasının son hali 1882 yılında, II. Abdülhamid tarafından bazı değişiklikler yapılmış yürürlüğe konmuştur. Armada; kırmızı bayrak hanedanlığı, yeşil bayrak ise halifeliği temsil etmekte. Terazi, Osmanlı'nın adaletini simgelerken terazinin altındaki kitaplar ise Devleti-i Aliyye kanunlarını ile Kur'an-ı Kerim'i simgeler. Bu arma en çok II. Abdülhamid döneminde kullanılmış ve Sultan ile özdeşleşen bir sembol olarak tarihte yerini almıştır.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Osmanlı armasını kim yaptı?