Müslümanların çalışmalarından faydalanan Avrupalı bilginler

Roger Bacon, Oxfordlu bir bilgindir ve Avrupa'da deneysel yöntemin kurucusu olarak bilinir. Eğitimini İspanyol Mağribilerin öğrencilerinden aldı. İyi derecede Arapça bilen Bacon, etrafındakilere her fırsatta Arapça bilmenin ve Arap biliminin gerçek bilgiye giden tek yol olduğunu vurguluyordu. Bacon, Opun Mains adlı eserinin neredeyse her adımında İbnü'l Heysem'den alıntı yaptı ya da ona atıfta bulundu. Bu eserin 4. bölümü de görme iletim teorisiyle ilişkili alanlar başta olmak üzere neredeyse tamamen İbnü'l Heysem'in bulgularına dayanır. Bilimsel ve deneysel yöntemi İbnü'l Heysem geliştirmiş, diğerleri gibi Bacon da bu yöntemden istifade etmiştir. Kameranın en yalın hali: Karanlık oda Kindî, Bacon için diğer bir ilham kaynağı olup, geometrik ve fizyolojik optik alanındaki iki eseri Avrupalılar tarafından da kullanılmıştır. İbn Firnas'ın uçan makinesi, Bacon'ın 1260 yılında yazdığı De Mirabili Potastate Artis et Naturae (Sanat ve Doğanın Harikulade Güçleri) adlı el yazmasında açıkladığı ornitopter adlı uçan makinesine ilham kaynağı olmuştur. Bacon'ın İbn Firnas'ın anavatanı olan Kurtuba'da eğitim aldığı bilinir. Bacon'ın barut hakkındaki yazıları Müslüman kaynaklara ve iddiaya göre Marcus Graecus'a ait Liber Ignium adlı Latince esere dayanıyordu, çok sayıda barut tarifi içeren bu kitabın orijinali Arapça olup İspanya'da Latinceye tercüme edilmiştir. Roger Bacon Müslüman kimyasını Arapça eserlerin Latinceye yapılan tercümelerinden tanımış ve simyanın ve dönüşüm bilgisine çok büyük önem izafe edilmiştir. Tıp alanındaki başucu kitabı İbn-i Sina'nın Kanun adlı eseri olup İbn-i Sina'dan yaptığı alıntıların sayısı neredeyse diğer bütün müelliflerden yaptığı alıntıların toplamına denktir. Bacon'ın düşünce yöntemine en büyük etkiyi yapan ve onu Batılı çağdaşlarından farklı kılan eser, Zekeriya Razi tarafından 9. yüzyılda kaleme alınan Sırrü'l Esrar adlı eserdir. (Latince ismi Secretum Secretorum). Leonardo da Vinci İtalyan ressam, heykeltıraş, mimar, müzisyen, mühendis, matematikçi ve bilim insanı olup Rönesans'ın kilit isimlerindendi. Da Vinci, Romalı Vitruvius'un Kanunu'nda anlatılan bir daire ve kare içerisine kolları açık iki pozisyonda üst üste yerleştirilmiş, mükemmel orana sahip 'Vitruvian Adamı'nı çizerek resme aktarmıştı. Leonardo da Vinci'ye dair 30 gizemli gerçek Da Vinci'nin bu çizimi, kare içine çizilen adamın merkez noktasının Kanun'da anlatılan şekilde göbek üzerinde değil daha aşağıda olduğunu söylemesi bakımından yenilikçi bulunmuştur. Ancak Da Vinci'den 500 yıl önce, 10. yüzyıl Müslüman âlimlerinden oluşan İhvan-ı Safa aynı sonuca vararak adam şeklinin merkez noktasının yalnızca 7 yaşın altındaki çocuklarda göbek üzerinde olduğunu bu yaş sonrasında merkezin daha aşağı kaydığını söylemişlerdir. Tarihçiler İbn-i Sina'nın Kitâbü'ş Şifa eserini geometrik düşüncenin, aralarında Da Vinci'nin de bulunduğu Avrupalı kurucuları için önemli bir ilham kaynağı olarak görür. İbnü'l Heysem, gelişmiş kamerayı tasarlayan Leonardo da Vinci'den çok daha önce karanlık odayı keşfetmiştir. Arabesk desenlere hayran kalmış ve kendi karmaşık desenlerini oluşturmuştur. Özellikle Müslüman düğümünden çok etkilenmiş ve altı düğümden oluşan iki levha hazırlamıştır; Da Vinci'nin bir takipçisi 1483 ve 1499 yıllarında Milano'da bu levhaların dairesel bakır oyma reprodüksiyonunu yapmıştır. Polonyalı bir bilim insanı olan Nicolas Copernicus (Kopernik), modern astronominin kurucusu olarak adlandırılır. Teorilerinin birçoğu Nasirüddin-i Tusi ve İbnü'ş Şatır'ın teorilerine dayanır. İbnü'ş Şatır'ın gezegen teorisi ve modelleri Kopernik'in 100 yıl sonra hazırladığı modellerle matematiksel olarak aynıdır. Bu bilgiler Kopernik'in eline eğitim yaptığı İtalya'da geçmiş olmalıdır. İslam uygarlığındaki astronomi çalışmaları Kopernik'in Zerkali'nin kaleme aldığı ünlü Tuleytula Tabloları'ndan da etkilendiği düşünülür. Bettani'nin yıldız kataloglarını ve kendi gezegen tablolarını içeren kapsamlı astronomi tezinden yoğun şekilde faydalandığı bilinir. De Revolutionibus adlı kitabında yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Zerkalî ve Bettanî'ye dayanır. Rönesans'ın önde gelen isimlerinden olan bu Danimarkalı astronomun adı, kadran ve Avrupa'nın önde gelen rasathanelerinden biri de dâhil olmak üzere bilim dünyasını değiştiren birçok çalışmayla anılır. Ay'ın hareketlerindeki varyasyonu keşfetmesiyle ünlü olmakla beraber, bu keşif Brahe'nin tam 6 yüzyıl önce Müslüman astronom El Buzcanî tarafından yapılmıştır. 16. yüzyılda yaşamış bu astronomunun kullandığı aletler Müslüman astronomların kullandıklarına çok benzer. Brahe'nin ünlü duvar kadranı, Doğudaki İslam ülkelerinde geliştirilen kadranlara, özellikle de Takiyüddin'in kadranına benzerlik gösterir. Tycho Brahe'nin aletleri Johannes Kepler, Batıda gezegenlerin hareketlerine ilişkin kanunları keşfetmesiyle, optik alanındaki çalışmalarıyla, karanlık odanın ilk doğru matematiksel teorisini kuran kişi olarak ve retina üzerinde ters beliren görüntü ve insan gözünün çalışma prensibini doğru açıklayan ilk kişi olarak tanınır. Kepler'in eser ve buluşlarında kendisinden 600 yıl önce optikte çığır açan İbnü'l Heysem'in etkisi açıkça hissedilir. Heysem'in Kitabü'l Menâzır adlı eseri Cremonalı Gerard tarafından Perspectiva/De aspectibus adıyla Latinceye tercüme edilmiştir. Hem Kepler hem de Descartes İbnü'l Heysem'in ışığın yansıması konusundaki araştırmalarından faydalanmış olup, Kepler İbnü'l Heysem'in çalışmalarını kaldığı yerden devam ettirmiştir. İlk kez İbnü'l Heysem tarafından keşfedilen karanlık odayı geliştirmiş, pozitif merceğin arkasına negatif mercek eklemek suretiyle tasarımını iyileştirmiştir; bu sayede yansıtılan görüntü daha büyük olabilmektedir.

Müslümanların çalışmalarından faydalanan Avrupalı bilginler

ROGER BACON (1214-1292)