Ölüleriyle yaşayan medeniyet: Osmanlı

🔹 Mezarlıklar, milletlerin kültürlerinin parlak bir göstergesi ve geçmişten geleceğe yadigar bırakılmış ders kitaplarıdır adeta. İçerisinde medeniyetimizin kıymetini barındırırlar. 🔹 Tapu niteliğindeki mezarlıklar, üzerinde yaşanılan toprakların vatan olduğunu gösteren somut delillerdir. Mezarıklar vatanımızı somutlaştıran manevi alemkerdir. Osmanlı mezar taşlarındaki sembollerin sırları 🔹 Bu hakikatler ışığında hayat bulan Osmanlı toplumu, vefat eden tebaasına geride kalanlar kadar ehemmiyet gösterir, hayatta olmasalar dahi ölülerine, diriler kadar hürmet eder. 🔹 Osmanlı'yı asırlarca ayakta tutan yegane unsur, medeniyetin temeline yerleştirdiği 'Geçmişe hürmet, geleceği ihya' anlayışıdır. Osmanlı sokaklarında neler satılırdı? 🔹 Bu anlayış çerçevesinde oluşan Osmanlı mezar kültürü, şehirlerin tarihi dokusunun oluşmasında en etkili unsurlardan biri olur. 🔹 Günümüzde sarih bir şekilde gözlemleyebildiğimiz türbeler, büyük mezarlıklar ve mezar taşları nesli muhafaza etmekle birlikte, şehri imar ve ihya eden önemli kültürel öğelere dönüşür. Fatih Sultan Mehmet'in türbesindeki sırlar 🔹 Ölümden sonra hayatın olması, insanın sadece bedenden ibaret bir varlık değil, ruh, his ve duygularıyla da var olduğu gerçeği, Osmanlı'yı mezar kültüründe önemli bir noktaya taşır. 🔹 Osmanlı hanedan mensupları, devlet adamları, ulema sınıfı gibi önemli zatlar, vefat etmelerinin ardından da şehirlerin maneviyatını tesis eder, vefatlarıyla dahi yaşayan kullara ders verirler. Zamanın şahidi ve temsilcisi Osmanlı mezar taşları 🔹 Anadolu topraklarında seyahat eden pek çok yabancı seyyah Osmanlı'nın eşsiz mezar kültürüne hayran olup, bu kültürü eserleriyle tasvir ve tabire çalışırlar. 🔹 Bu çalışmalar, mezar kültürünün Osmanlı medeniyetinde nasıl bir yere sahip olduğunu, medeniyet inşasında ne denli önemli bir özellik taşıdığına işaret eder niteliktedir. Osmanlı sarayı hakkında bilgi veren ilk Batılı seyyah; Ottaviano Bon kimdir? 🔹 Osmanlı'nın mezar kültürünün şehirlerde nasıl tezahür ettiğine bakılacak olunursa, göze çarpan ilk parametre Osmanlı mezarlarının genellikle şehrin içerisinde yer almasıdır. 🔹 Mezarlığı şehrin içerisine inşa etme geleneği, 'Tüm lezzetleri yok edip acılaştıran ölümü çokça hatırlayın!' hadis-i şerifinin hayata dökülmüş halidir. *(Tirmizi, Zühd, 4) Cennet meyveleri mezar taşı motiflerine nasıl yansıdı? 🔹 Osmanlı mezar kültürünün bir diğer önemli parçası, Osmanlı hanedan mensupları, devlet adamları, din büyüklerinin genellikle kendi yaptırdıkları veya adlarına inşa edilen camilerin, tekkelerin bahçesine veya müstakil yerlere defnedilmesidir. 🔹 Vefatının ardından anılmak, hayırlara vesile olmak ve sadaka-i cariye bırakabilmek amaçları taşıyan bu eylem, türbe ve mezarlık mimarisinin oluşmasını sağlar. Sadaka ile ilgili hadisler: Sadaka nasıl verilir? 🔹 Osmanlı mezarlıkları içinde veya küçük müstakil alanlarda, bazı bürokratlarla aile fertleri ve yakınlarının gömülü olduğu sofalar da şehir kabristanlarının bir parçasıdır. 🔹 Bu aile sofaları, yanında tekke veya meslek mensuplarının da yer aldığı bölümlere oldukça sık rastlanır. Hatta bazı sofalar -ölülere olan hürmetin bir göstergesi olarak- kesme taş duvarlarla çevrili, içi toprakla yükseltili haldedir. Mazinin mahzun şahitleri: mezar taşları 🔹 Osmanlı, iskan politikası doğrultusunda diğer bölgelere yerleştirdiği tebaasını da ölümlerinin ardından ihmal etmez. Cihan üzerinde hakimiyet kurmuş bu imparatorluğun her bir varisi, ölü veya diri bir Osmanlı'dır. 🔹 ll. Abdülhamid Han'ın Berlin'de vefat eden Osmanlı askerleri için inşa ettirdiği Türk Şehitliği, Osmanlı mezar kültürünün sınırlar ötesine yayıldığının eşsiz bir örneğidir. İslam mimarisinin Avrupa'daki temsilcisi: Berlin 🔹 Ölüm kavramının daima hayatın içinde hatırlanan, içselleştirilen bir anlayış olması, Osmanlı toplumunu manevi değerlere yoğun ehemmiyet gösteren bir toplum haline getirir. 🔹 Yahya Kemal'in meşhur 'Biz ölüleri ile beraber yaşayan bir milletiz' kelam-ı kibarı, Osmanlı toplumunun mezarlıkları ücra köşeler değil, tarihsel müzeler ve ziyaretgahlar yaptığının, hayatın merkezine aldığın bir işareti, nişanesidir. Necip Fazıl şiirlerinde ölüm teması