Mezarı açılan hükümdar: Timur

Timur'un dünyaya etkisi 🔷 Timur 1336 yılında doğduğunda, yaşadığı coğrafyada Cengiz Han soyundan kurulan bir devlet olan Çağatay Hanlığı çökmek üzereydi. Bölgede kabile reisleri hüküm sürüyordu. 🔷 1360 yılında tarih sahnesine çıkan Timur, bölgede yaşanan Çağatay ve Moğol çatışmalarında etkin rol aldı. Siyasi tercihleriyle kendisine yarar sağlayacak kimselerin yanında bulunurak aktif hale geldi. Timur gençliğinde verdiği mücadelelerde sağ bacağından ve sağ kolundan yaralanmasından ötürü 'aksak' veya 'lenk' olarak anıldı. Timur kimdir? Timur Müslüman mıydı? 🔷 Bölgede tek bir hakim gücün bulunmaması Timur'un güç bakımından kuvvetlenmesini kolaylaştırdı. Bölgedeki karışıklık, ciddi bir rakibinin olmamasını sağladı. 🔷 Delhi'den Moskova'ya, Çin'den İzmir'e kadar seferler düzenleyen büyük komutan, çok iyi bir asker ve strateji uzmanıydı. 🔷 Millet olarak, Timur'u en çok Yıldırım Bayezid ile gerçekleştirdiği Ankara Savaşı ile tanırız. Anadolu üzerine sefer düzenleyen Timur, Ankara Savaşı'nda Osmanlı'yı mağlup ederek Devlet-i Aliyye'nin Fetret Devri'ne girmesine neden oldu. Timur Bayezid'i nasıl esir aldı? Mezarı neden açıldı? 🔷 Sosyalist bir Cumhuriyetler Birliği olan Sovyetler Birliği, Lenin önderliğindeki 1917 Ekim İhtilali ile başlayan süreç neticesinde 1922 yılında kuruldu. 🔷 Bugünkü on beş ülkenin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne bağlı olduğu düşünüldüğünde, devletin altında pek çok farklı milletten insanın bulunduğu anlaşılır. 🔷 Sovyet rejimi, halkların rejimle olan bağını güçlendirmek için tarih ve gelenekten referanslar arar. Bu arayışlarından en dikkat çekeni Timur'un mezarının kazılması olur. Komünizmin kanlı ve acımasız diktatörü: Josef Stalin 🔷 Emir Timur, dünya tarihine geçmiş önemli bir liderdir. Yaptığı savaşlar, devletinin eriştiği büyüklük, halk için olumlu bir tarihi dayanaktır. 🔷 Emir'in Semerkand'da yer alan korunmuş mezarı açılarak, tarihi kaynaklardaki bilgiler teyit edilerek şahsiyet yüceltilmesi amaçlanır. 🔷 Ceset incelendikten sonra Sovyet Antropolog Mikhail M. Gerasimov'un Timur'un büstünü aslına uygun olarak tasarlaması planlanır. Böylelikle tarihten alınacak referans ile rejim halklarını diri tutmak ister. Anadolu'yu Müslüman yapan 3 savaş Halk mezarın açılmasından korkar 🔷 Mezarın açılacağı haberi bölgedeki halk arasında 'hayalet' hikayeleri üretilmesine neden olur. İnsanlar, böyle bir eylemin bela ve musibetler getireceği, uğursuzluklara sebep olacağını dile getirir. 🔷 Timur'un naaşının çıkarılmasından bir gün sonra Almanların Sovyetler Birliği'ne saldırması ile tarihe 'Timur'un laneti' olarak geçen hikâye ortaya çıkar. Sicilya'da Müslümanlığın izleri Çalışmalar güvenlik eşliğinde yapıldı 🔷 Timur'un mezarı Gur Emir'deki çalışmalarda üst düzey güvenlik önlemleri alınır. Komisyon üyeleri ve özel korumaları lojmanlara yerleştirilir. 🔷 Halk arasında korku hikayesinden başka herhangi bir tepki eylemi görülmez. Yalnızca üç yaşlı adam mezarın yakınına gelerek, heyete mezarın açılmaması konusunda ikazlarda bulunur. Üç yaşlı adam, eğer mezar açılırsa felaket ve uğursuzluk geleceğini söyler. İslam mimarisinin incilerinden: Gur-i Emir SSCB'li bilim adamları mezarı açıyor 🔷 1941 yılının Haziran ayında gerçekleşecek çalışmanın başlayacağı gün fotoğrafçılar ve basın mensupları hazır bulunur. Herkes yoğun bir ilgi ve merak içerisindedir. 🔷 Mezarın içinden çıkacaklar için pek çok tahmin vardır. Kimisi Timur'un savaş ganimetleriyle birlikte defnedildiğinden ötürü bir hazinenin mezardan çıkacağını düşünürken, kimi de Timur'un burada olmadığını düşünür. Ankara Savaşı'ndan bugüne uzanan bir hezimetin öyküsü: Esenboğa Cesedin kokusu 🔷 Gur-i Emir'in girişinde gözüken lahitler sembolik mezarlardır. Asıl mezarlar mahzende yer alır. Timur'un lahdi mahzenin tam merkezinde bulunur. 🔷 Mezarının kenarları özenle yazılmış ayeti kerimelerle işlidir. Kurulan caraskal ile lahit örtüleri kaldırılır ve mezar kapakları birer birer sökülür. Taşlar açıldıkça etrafa bir koku yayılır. 🔷 Yayılan hoş koku mahzeni kaplar. Antropolog Gerasimov o anları şöyle anlatır: 'Her yana yayılan bu hoş esans kısa sürede bütün mahzeni kapladı.' 🔷 İnceleme kurulunda bulunan Kimyager Komonov'un yaptığı inceleme sonucu, naaşın yıkanması sırasında çürümeyi geciktirecek maddelerin yanısıra misk, amber kokularının sürülmesinden kaynaklandığını ortaya çıkarır. 🔍 Gur-i Emir? Özbekistan'ın tarihi şehri Semerkand'da bulunan Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Timur'un türbesi ve külliyesidir. Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu: Çelebi Mehmed Timur'un tabutu nasıldı? 🔷 Lahdin tamamen açılmasının ardından Timur'un sandıkası gözükür. Siyah renkli, üçgen kapaklı, dört köşe tabut ardıç ağacından mamüldür. 🔷 Tabut kapağı çift kat koyu renk bir kumaşla örtülüdür. İşlemeli, yaldızlı, altın ve gümüş sırmalı bu örtü çürümüş haldedir. Bir tahmine göre örtü, Kabe örtüsünden alınmıştır. Diğer tahmine göre örtü, Timur'un savaşlarda açtığı sancaktı. 12 soruda Yıldırım Bayezid'in hayatı Timur'un yüzü Kabe'ye dönük müydü? 🔷 Cesede bakılarak bozulmaması için ilaçlandığı, bir tür mumyalama işlevi gördüğü anlaşılır. Araştırmadan 60 yıl önce mahzende meydana gelen su baskınından kaynaklandığı düşünülen leğen kemiğindeki erime, el ve ayak kemiklerinin koparak dökülmüştür. 🔷 Kafatası sağ elmacık kemiği üzerine yatık olan Emir Timur'un yüzü, Kabe'ye dönük olduğu tespit edilir. Türkiye'nin görülmesi gereken 10 köyü Kafatasındaki hanedan özelliği 🔷 Timur'un cesedi çelik bir sedyeye alınarak tabuttan çıkarılır. Ekip, cesedin ayrıntılı çizim ve fotoğraflamalarını yaptıktan sonra Gerasimov kafatasını ayırarak özel bir incelemeye girişir. 🔷 İncelemeler sonucu Timur'un; yassı yüz, uzun ve enli suratı, geniş göz çukurları, ufak burnu, kısa azı dişleri ve oldukça belirgin elmacık kemikleri ile Güney Sibirya- Mongoloid tipine ait özellikleri taşıdığı anlaşılır. 🔷 Asimetrik kafatası, Timur hanedan üyelerinde görülen bir durumdur. Osmanlı hanedanı kemerli burun ile anılırken, Timur hanedanında asimetrik kafatası bilinir. 🔹 Gerasimov'un bir yıla yakın yaptığı çalışmalar ile Timur'un yüzünü yeniden şekillendirerek orijinal görünümünü elde eder. Emir Timur'un İbn Haldun'a teklifi Timur'un fiziksel özellikleri 🔷 Dişlerinde yapılan incelemelerde ise pek çok dişini hayattayken kaybettiği, özellikle üst ön dişlerini yitirdiği görülür. Bazı dişlerinde çürük izlerine de rastlanır. 🔷 Timur'un iskeleti üzerinde yapılan incelemeler, tarihi rivayetleri teyit eder. Yaklaşık 170 cm olarak ölçülen boyu, dönemine göre uzun kabul edilir bir seviyededir. 🔷 Araştırma kemiklerinden hareketle Timur'un 70 küsur yaşında vefat ettiğini doğrular. Ancak detaylı araştırmalar onun 50 yaşında bir dirence sahip olduğunu ortaya çıkarır. İpek Yolu'nun kalbi Özbekistan ve tarihi eserleri 🔷 Timur'un sağ bacağındaki aksaklık da bu inceleme sonucu doğrulanır. Sağ diz, uyluk ve kaval kemiğinde ciddi bozukluklar vardır. 🔷 Diz, uyluk kemiği üzerine kaynamış yeni bir biçime girmiştir. Bu durum eklem hareketlerinin zorlaştığını gösterir. İncelemede ayrıca sağ bacağının sol bacağından daha uzun olduğu saptanırken, ayak kemiklerinde başka bir problem görünmez. 🔷 Timur'un kemiklerinde bulunan izler, sağ ayağına aldığı ok yarasını doğrular. 'Aksak' olarak anılmasının nedeni de budur. 🔷 Timur'un mezarının açılmasıyla tarihi rivayetlerin doğrulandığı görülürken, bazı rivayetlerin uydurma olduğu ortaya çıktı. 🔷 Tarihteki her insan için bu tip bir doğrulama yöntemi yapılamayacağından ötürü tarihi kaynaklara ve rivayetlere temkinli yaklaşılması gerektiği de bu araştırmanın bizlere gösterdiği bir başka sonuçtur. 🔷 Bulunduğu döneme damgasına vuran kurnaz ve zeki lider, ülkemizde Ankara Savaşı'ndan ötürü araştırılmaya ve konuşulmaya devam edilecek gibi görünüyor. *Bu yazıda, Aktüel Tarih Dergisi'nin 2. sayısında yer alan Arş. Gör. Burhan Çağlar'ın yazdığı 'Emir Timur'un Laneti' başlıklı yazı kaynak alınmıştır. Aktüel Tarih'e abone olmak için tıklayınız!