Mehmet Âkif için söylenenler

Mehmet Âkif, İslamcı cereyanın tam ortasında buldu kendini. İlk elde, Eşref Edib'le birlikte Sırat-ı Müstakim'i kurdular. Said Halim Paşa da aralarındaydı. İslamcı düşünce, halk ve devlet yapısından çok, kişilerin ahlakındaki değişiklik ve genel hareket tarzındaki bozukluk yüzünden varlığımızın tehlikeye girdiği, tekrar İslam'a dönmekle kurtulabileceğimiz tezini müdafaa ediyorlardı. Bu dönemde Âkif'in şiirleriyle, makaleleriyle, verdiği derslerle, çevirdiği çağdaş İslam mütefekkirlerinin eserleriyle aydınlara hakikatleri anlatmaya çalıştı. İslam'dan kopmanın felaketlerini gösterdi. Sefaletimizin maddi ve manevi tablosunu çizdi. Gittikçe resmileşmeye yüz tutan Batıcı fikirlerin yön yön tenkidini yaptı. Âkif'in çıkış noktası olarak aldığı bu ışık İslam'dır ve İslam'ın ışığında 600 yıllık İslam-Türk devleti çökerken, cemiyetimizin içinde bulunduğu ahlaki, içtimai, ruhi ve iktisadi şartlar en amansız bir gözle, adeta bir cerrah teşhirciliğiyle ortaya serilir. Ve bir kere yara belli olunca, onun tedavi şekli gösterir ki, bu da cemiyetin temeli olan İslam ilkelerine sıkı sıkı sarılmak; yeni bir taze bir ruhla İslam'ı çağın teknik ve maddi güçleriyle de donandıktan sonra içimizde ve dışımızda ihya etmektir. Edebiyatımızdaki yeri, şiirin özellikleri göz önünde tutulursa, hemen hemen tektir. Modern Türk edebiyatında (gerekirse eski edebiyatımızda) bir dönem fikriyle donanmış olarak, belli bir dünya görüşü ışığında geniş anlamdaki kronikler halinde, safha safha bir kuşağın dramını veren, ilk bakışta birbirine zıt, realist çizgilerle mitleşmeye elverişli davranışlarını kaynaştırarak canlandıran öyle bir başka realizm ve destan şairimiz yoktur. İttihad-ı İslam davasını İslamlık kadrosu içinde şiirler neşir ve telkin eden en samimi ve heyecanlı şairimiz Mehmet Âkif'tir. Âkif, benimsediği bir davaya ne kadar candan bağlanan bir şahsiyet olduğunu 'İstiklal Marşı'nda gösteriyor. Vatanın dünden bugüne kalan en yüksek sesi Namık Kemal'se, onunla beraber, bugünden yarına kalacak ses de Mehmet Âkif'in içtimai ahlaki ve fazilet aşkı tamamlıyordu. Hurafelerle tantanaların vatanı olan doğu dünyasında yaldızlardan ve yalandan gıdalanmış dimağları nice zamanlar Âkif'i alelade bir nazımcı olarak tanıdılar. Bu ülkenin biraz insaf sahipleri ise onu nihayetinde biraz şair yapabildiler. Ondaki büyük idealist tanıtacak ruh doktoruna, doğumuzun zevkperest edebiyat üstadları arasında rastlamak elbette kabil olamazdı. Âkif'de asıl büyük olan idealizminin tahlilini yapacak felsefi düşüncenin henüz hayata kavuşmadığı bu topraklarda, büyük ruhun sahibine 'softa' diyenler de az değildi. Çünkü bin yıllık bir tarihin ufukları arkasına sinen Haçlı çocuklarının gerçek simasını bize tanıtan o olmuştur. Bir nesli bulanık rüyasından uyandırmak için, onun küremizde edebi akisler yaratan sesini boğmak gayesiyle ölümünden sonra milliyetçiliğin karşısına komünistlik, ahlakçılığın karşısına da masonluk cereyanları dikildi. İnsan için kurtuluşun, bilhassa sefillerle ruhsuzları kurtarmakla kabil olduğunu pek iyi bilen bu genç nesil, asrımızda yepyeni bir iman mektebi açan Mehmet Âkif'in öz çocuklarıdır. Bir menşur gibi milletin bütün varlığını, içtimai hüviyetini olduğu gibi aksettiren ve tarihe mal eden, tek milli şairimiz Mehmet Âkif, en büyük vak'anüvislerin sahifelerini beyte sığdırmayı bilmiş, milli mefahirimizi, cihan tarihinde en icazkâr şekilde gösterebilmiştir. Bu tasvir kudretini ancak iman ve irfanıyla milletin ruhundan alan büyük sanatkârı her cephesiyle ve her vesilesiyle anmak bir vatan borcudur. O yalnız bir cephesiyle ve dış görünüşüyle bir şairdir. Hayat ve eserlerini inceleyince görülür ki, onun varlığını sarmış olan iman halesi, mücadelesine hız vermiş, devrinin mücahitlerine örnek bir serdar olmuştur. Düşüncesi, itikadı ne şekilde olurda olsun Türk şiirini onun kadar ileri götüren bir adam bizim için daima yepyeni olmak lazım gelir. Türk edebiyatına hakiki erkek sesini o getirdi. Dar bir kafes içinde hülyalarını şakıyan Türk şiiri, hayatın sesini onun feryatlarıyla bize duyurdu. Alev gibi çırpınan bir kalbin içinden geçerek fikrin nasıl şiir olabileceğini ilk defa o gösterdi. Mehmet Akif'te inanan bir adamın saffeti ve kuvveti var. Yıllardır ellerimi bütün genişliğiyle ufuklara açarak göklere haykıran bir sesle yurdunun kurtuluşunu istedi. Büyük şair, köşesinde rahat uyusun. Bu dua müstecab olmuştur. Akif hakkında son sözü söylerken onun titiz ruhlu, yüksek ahlaklı, karakter sahibi, riyasız, samimi bir insan olduğunu tekrarlamağa da bir vicdan borcu sayıyorum. Son şairlerin ve mütefekkirlerin meyanında hiç kimse, noksanlarımızı, zaaflarımızı, ilim, irfan, medeniyet ve ümran sahasındaki tedennimizi ve bazı ahlaki tereddilerimizi Mehmet Âkif Bey kadar şiddetli ve hiddetli yüzümüze vurmamıştır. Onun kalemindeki ve infial ve bu tervehhür ise daima terakki, tekamül gibi medeni ve ilmi mefhumlar namına vuku bulmuştur. Birçok fikirlerinde birleşemediğimiz Akif'in bizden ayrılmayan tarafı, şerefli ve müstakil bir millet görmüş olmak davası idi. Bizim fikirlerimize düşmanlığı onu asla vatana aykırı bir politika içine sürüklememiştir. Hayır, aziz ölü, hayır. Seni herkes ve her zaman anacak. Adın tarihte olduğu gibi, yüreklerde de yaşayacaktır. Çünkü yazdığın marşla adın, Türk istiklaline bağlı, yani ebedi kaldı. Ruhun emin ve müsterih olsun. Anadolu dağlarında Türk'ün uğuldayan sesine ilk koşan şair odur. 'Bülbül, İstiklal Marşı' bu kara günlerin alevden tutuşmuş şiirleri sayılmıyor mu? Hele son yazdıkları arasında gördüğümüz 'Boğaziçi'ndeki Mevlid' , manzumesi kadar içli, coşkun ve her tarafı par par yanan kaç tane şiirimiz var? Çanakkale'ye giden şatafatlı heyet arasında o yoktu fakat bu şanlı savaş şartlarının 'Homer'i o oldu. Kaynağı ne olursa olsun, eseri büyük, adamı yaratıcı yapan 'heyecan'dır. Bu gönül radyomu ise, o müstesna insanlara yaradılışın bütün cömertliğiyle yığılmıştı. Ondaki sanat kudretine hiç imrenmedim. Çünkü bu bence mesela kanatsız uçmak kadar büyük bir 'olmaz' olmazdı. Fakat insanlığına yaklaşmak istediği ömrümün her çağında bir ideal olarak yaşayacaktır. Âkif'in Türkçe yaşadıkça anılacağına, dün tabutu altında yan yan dizilen dört neslin büyük kalabalığı şahittir. Akif, aruzu güzel Türkçe ile konuşur bir hale koymuştur. Herkesin gecelerden, gölgelerden bahsettiği zaman, o bir idealin heyecanlı ortağı olmuştur. O'nun kudret kaynağı bu İslami imandadır. İnanılan şey, her ne olursa olsun, inanış kendiliğinden bir kuvvettir ve her inanışın sağlamlığı da samimiyetinde görülür. Mehmet Akif, mü'mindi; çünkü imanında samimi ve bundan dolayı da kuvvetli idi. Onu şairliğe çeken, bu iman olmuştur.

Mehmet Âkif için söylenenler

SEZAİ KARAKOÇ