Malazgirt’ten Söğüt’e: Anadolu’nun Tapusu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu
Tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu, VAV TV ekranlarında yayınlanan "Osmanlı Tarihinden Sayfalar" programında, Türk tarihinin en kritik dönemeçlerini mercek altına aldı. Türklerin Orta Asya'dan başlayıp Cihan İmparatorluğu'na uzanan yolculuğunu anlattı. 1300'lerde küçük bir beylik olarak kurulan yapının, 16. yüzyılda bir dünya gücü haline geldiğini aktardı. Afyoncu'nun; büyük göç hareketlerinden Malazgirt zaferine, Osman Gazi'nin stratejik dehasından beyliğin devletleşme adımlarına kadar tarihin kırılma noktalarını detaylandırdığı kıymetli programdan derlediğimiz notları sizlerle paylaşıyoruz.
Anadolu'nun Türkleşme Süreci ve Büyük Göç Hareketleri
◾ Türklerin 10. yüzyıldan itibaren Orta Asya'dan göç etmeye başladığını ifade eden Afyoncu, özellikle Müslüman Oğuzların Moğol istilası öncesinde Maveraünnehir bölgesine ulaştığını kaydetti. İstila dalgasının şiddetlenmesiyle göçün yönü daha batıya kaydı. Bu süreçte Türk toplulukları iki farklı rota izledi: Kuzey Hattı; Şamanist Oğuzlar ve Peçenekler, Rusya içlerinden ilerleyerek Balkanlar'a indi. Güney Hattı; Müslüman Oğuzlar ise Suriye, Irak ve Anadolu topraklarına yöneldi.
◾ Prof. Dr. Erhan Afyoncu, bu devasa nüfus hareketliliğinin en önemli sebebinin "otlak yetersizliği" olduğunu vurguladı. Türklerin temel geçim kaynağının koyun yetiştiriciliği olduğunu hatırlatan Afyoncu, artan nüfusla birlikte sürülerin beslenmesi için yeni meralara ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Moğol baskısının Türkleri batıya sürmesiyle birleşen bu ekonomik arayış, kitlesel göçü kaçınılmaz kıldı.
◾ Anadolu'ya ilk keşiflerin Alparslan'ın babası Çağrı Bey döneminde başladığını belirten Afyoncu, sürecin dönüm noktasını şu sözlerle özetledi:
"1040 yılında Dandanakan Savaşı'nda Gaznelilerin mağlup edilmesiyle birlikte büyük bir Oğuz devleti kurulmuş oldu. Bu zafer, Türklerin bölgedeki kalıcılığını perçinleyen en önemli askeri ve siyasi başarıydı."
◾ Prof. Dr. Erhan Afyoncu, Selçuklu Devleti'nin kuruluş sürecini ve Türkmen boylarının Anadolu'yu neden nihai yurt olarak seçtiğini çarpıcı detaylarla anlattı. Asya'dan gelen durdurulamaz göç dalgasının, Selçuklu devlet adamlarını stratejik bir yönlendirmeye ittiğini belirten Afyoncu, bu sürecin dünya tarihini değiştiren Malazgirt zaferine nasıl evrildiğini aktardı. Selçukluların tarih sahnesine çıkışıyla birlikte Asya'dan gelen büyük göçün yönetilmesi gerektiğini ifade eden Afyoncu, Türkmenlerin ilk etapta Suriye ve Irak bölgelerine yönlendirildiğini söyledi. Ancak coğrafi koşulların bu kararda belirleyici olduğunu şu sözlerle açıkladı:
"Suriye ve Irak'ın iklimi Türkmenlerin yaşam biçimine uymuyordu. Koyun yetiştiriciliği için yaylalara ihtiyaç vardı. Bu iklim arayışı, kitleleri Anadolu'ya yöneltti."