Kuzey Afrika'nın incisi: Fas

Fas'ın ilk insanları 🔷 Fas'ın ilk sakinleri Yemen, Mısır ve Afrika'nın çeşitli bölgelerinden gelen bazı kabileler ile yerli halktır. MÖ. III. bin yılın sonlarına tarihlenen bu topluluk Masmude, Zenate ve Sanhace adlı üç büyük kabileden oluşur. 🔷 Tarihi kaynakların aktardığına göre çeşitli tabiat güçlerine inan Fas'ın en eski sakinleri, avcılık ve ziraat ile uğraşır. Bir Akdeniz kavmi olan Fenikelilerin, Fas sahillerini keşfiyle birlikte bölgede ticari hayat başlar. Bu Akdeniz kavmi, Fas'ta koloniler kurarak ticari bir üs oluşturur. Benzersiz kapılar ülkesi Fas Kartacalılar Fas'ta 🔷 Milattan önce 9. yüzyılda, Tunus'ta Kartaca'yı kuran ve kısa sürede bölgede büyük bir güç haline gelen Kartacalılar, Fenikelilere ait kolonileri ele geçirerek Fas'a hakim olur. 🔷 Fas'ın kadim topluluğu Berberiler, Kartacalılar ile dostane bir ilişki kurar. İki topluluğun ticari ve askeri ilişkilerini sürdürmesi sonucu Fas'ın güney ve batısında üç Berberi Krallığı kurulur. Türklerin ilk kadın hükümdarı Tomris Fas'ta Roma hakimiyeti 🔷 Kartaca ile Berberilerin dayanışması I. Pön Savaşı ile sona erer. Roma ile yapılan savaşta Berberi krallıkların saf değiştirmesi üzerine Kartacalılar yenilir. Ülke, Roma'nın işgaline açık hale gelir. 🔷 Berberiler bu olay vesilesiyle birlikte Roma nüfuzu altına girmek zorunda kalır. M.S. 40. yıldan itibaren Romalıların yönettiği Fas'ta, ormanlar kesilip tarım arazileri geliştirilir. Sulama tesisleri kurularak ülkede verim artırılır. Cezayir'deki Osmanlı izlerine dair 10 bilgi Vandallar'ın Fas'ı işgali 🔷 Dört asırdır Roma hakimiyetinde bulunan Fas, 430 yılında Vizigotlar tarafından İspanya'dan çıkarılan Vandalların saldırısına uğrar. Roma hakimiyetine son veren Vandallar, bir asır Fas'ta hüküm sürer. 🔷 Devlet işlerinden anlamayan, düzenli ordusu bulunmayan Vandallar, Fas'ı Roma'nın birliğini sağlamak isteyen Bizans'a kaptırır. Bu dönemde Hıristiyanlığı yayma konusunda hırslı olan Bizans, Fas'ta yoğun dini faaliyetler gerçekleştirir. Halktan devlet vergisinin yanı sıra kilise vergisi dahi talep eder. 🔷 Fakat Fas'ın yerli halkı olan Berberiler, İslam'a girinceye kadar kendi inançlarını sürdürmeye devam eder. Berberiler eskiden beri tabiat unsurlarına inanırlar. Imedghassen Piramidi Fas'ta İslami dönem 🔷 Mağrip memleketi olarak anılan Fas'a ayak basan ilk Müslüman lider, sahabiden olduğu düşünülen Ukbe b. Nafi'dir. Emeviler döneminde Kuzey Afrika'da vali olan Ukbe, askeri ve dini bir üs olarak bugün Tunus'a bağlı Kayrevan'ı kurar. Burası Müslümanların Afrika'daki önemli bir üssü olur. 🔷 Ukbe'den sonra Müslüman ordusunun başına geçen Musab b. Nusayr, Fas'ın kuzeyindeki Tanca'yı fetheder. O sırada Berberilerin reisi olan Tarık b. Ziyad'a Tanca'nın sorumluluğunu verir. Musab b. Nusayr, kuzeyden güneye doğru seferini sürdürür. Berberiler İslam'ı ve Müslüman otoriteyi kabul eder. Böylelikle bugün Fas sınırları içinde bulunan topraklar Müslümanların eline geçer. Anadolu'yu Müslüman yapan 3 savaş Osmanlı-Fas ilişkileri 🔷 Dünyaca ünlü Türk denizcileri Oruç Reis ile Hızır Reis'in bölgede sürdürdüğü faaliyetler ile Kuzey Afrika'da Türk hâkimiyetinin oluşmasını sağlamaları sonucunda Fas ile Osmanlı ilişkileri başlar. 1516 yılında Cezayir'in fethedilmesiyle bölgede Osmanlı adına zirve dönem yaşanır. 🔷 Osmanlı Devleti'nin Fas bölgesine olan etkisi Kanuni Sultan Süleyman döneminde gerçekleşir. Karşılıklı elçilerin gönderilmesi ve hediyeleşmenin ötesinde, Osmanlı Cezayir'deki gücü nispetinde Fas'a yardımcı olur. Osmanlı'nın ilk fethettiği kale: Karacahisar Fas'ta yok olan Portekiz ordusu 🔷 Kuzey Afrika ile Fas tarihinin dönüm noktalarından biri 'Vadisseyl Savaşı'dır. Portekizlilerle gerçekleştirilecek savaş öncesi Sultan Abdülmelik, Osmanlı'dan yardım ister. Bunun üzerine dönemin Osmanlı Padişahı III. Murad, 10 bin yeniçeri ve 34 sahra topu ile destek kuvveti gönderir. 🔷 4 Ağustos 1578 yılında gerçekleşen savaşta Portekiz ordusunun tamamına yakını yok olur. Fas'ta Osmanlı'nın himayesinde yeni bir dönem başlar. Sömürgeci politikaya sahip Portekiz, bölgedeki üstünlüğünü kaybeder. Mağrib mimarisine özgü İslami eserler Fas'ın alimleri 🔷 İslami hakimiyetin ardından Fas'ta ilim hayatı canlanır. Fıkıh, hadis, tefsir, dil, edebiyat, tarih ve coğrafya alanlarında hızla gelişen ilim hayatıyla birlikte Fas'ta büyük alimler yetişir. ➡ Fıkıh ve Hadis alanındaki çalışmalarıyla meşhur alim Kadı İyaz ve büyük coğrafyacı, botanik alimi İdrisi Fas'ta yetişen önemli isimlerdir. Dünya tarihine yön veren Endülüs alimlerinin buluşları ➡ Kelam alanında Ömer b. Neccâr el-Fâsî, Muhammed b. Abdülkerîm el-Fendlâvî gibi isimler meşhurdur. ➡ Hadis alanında İbnü'l-Kattân ve Abdülcelîl b. Mûsâ el-Kasrî yetişmiş isimlerdir. ➡ En meşhur müfessirler olarak Ebü'l-Haccâc Yûsuf b. İmrân el-Mezdagî, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Fertût es-Sülemî, Ali b. Ahmed, et-Tücîbî ön plana çıkar. 🔷 Fas sınırları içinde bu denli önemli alimin yetişmesi, tarihte Müslümanların en büyük devlerinden biri olan Endülüs'ten bölgeye çok sayıda alim ve fakihin göç etmesinin payı da büyüktür. Fatih'in hocası: Molla Gürani Fas'ın tarihi noktaları 🔷 Büyük bir tarihe sahip olan Fas'ta bugün, Roma dönemini yansıtan eserlerin kalıntıları dahi görülür. İslami dönemle birlikte pek çok han, hamam, cami, kütüphane inşa edilir. 🔷 Cebelitarık Boğazı ile Avrupa'yla Afrika'nın ayrıldığı köşede yer alan Fas bir yandan Akdeniz'e, bir yandan da Atlantik Okyanus'una kıyısı olan oldukça zengin bir ülkedir. Akdeniz'de bir Türk adası: Girit Fas'ın en meşhur eseri: Karaviyyin 🔷 Ülkenin bugün dahi en önemli ve en büyük camisi olan Karaviyyin, İdrisiler döneminde inşa edilir. 859 yılında Fakih Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Fihrî'nin kızı Fâtıma, İslam dünyasının en önemli eğitim merkezi haline gelecek olan Karaviyyîn Camii'ni yaptırır. Karaviyyîn Camii, Fas'ta kendinden sonraki bütün camilere örnek bir model olur. 🔷 Cami, kuruluşundan itibaren ilmî hayatın inkişafına kaynaklık eden bir eğitim ve kültür merkezi olarak öne çıkar. İspanya'nın Hıristiyanlar tarafından ele geçirilmesinden sonra pek çok âlim Fas'a gelerek Karaviyyîn Medresesi'nin eğitim kadrosuna katılır. Karaviyyin'in kütüphanesi de oldukça meşhurdur. Karaviyyin, günümüzde modern bir üniversiteye dönüşmüş vaziyettedir. Akdeniz'in stratejik adası Rodos'un fethi Tarihi kale: Ben Haddou 🔷 Fas'ın güneyindeki Ouarzazate kasabasında bulunan Ben Haddou Kalesi, 17. yüzyıldan kalma bir yapıdır. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alır. Çeşitli binalardan ve labirentleri andıran sokaklardan oluşan kaledir. 🔷 Toprak mimarisiyle dikkat çeken kale içerisinde cami, kervansaray, tapınak ve mezarlık bulunur. Turistlerin ilgi odağı kalede bugün az sayıda insan yaşamaya devam eder. Dünyayı geziyoruz: En büyük 10 kale Fas'ın en değerlisi 🔷 Fas'ta bir dönem hüküm süren Saadi Hanedanlığı sultanlarından Ahmet el Mansur için yaptırılan kraliyet sarayı tam yirmi beş yılda tamamlanır. 1578'de tamamlanan sarayda üç yüz elliden fazla oda ile bahçe, havuz ve avlu vardır. 🔷 Saray, Üç Kral Savaşı'nda Portekizlilere karşı elde edilen zaferi anmak için savaşta kazanılan ganimetlerle finanse edilerek inşa edilmiştir. Türkiye'nin en eski ahşap camisi: Göğceli Camii Şaheser türbe 🔷 Fas'ın kendine hayran bırakan mimari eserler arasında türbeler de vardır. Akdeniz'in kendine özgü mimarisini, İslam mimarisi ile yoğuran Faslı Müslümanların miras bıraktıkları yapılar, günümüzde hayranlıkla ziyaret edilir. 🔷 1672-1727 yılları arasında Fas'ın hükümdarlığını yapan Mevlay İsmail, yaptıklarıyla ülkenin en önemli sultanlarından biri olarak kabul edilir. 🔷 İktidarı sırasında Avrupalılar'ın (Portekiz, Hollanda, İngiltere) elinde bulunan Mehdiye, Lârîş, Asîle ve Tanca'yı geri alarak büyük başarı elde eder. Akdeniz'in binlerce yıllık tanığı: Mamure Kalesi